14

wyjęte z karty pamięci

kurier galicyjski * 18–28 listopada 2011 nr 21 (145)

DROGA DO NIEPODLEGŁOŚCI  (cz. druga)

z bolszewikami. Już 25 lipca na

ALeKSANdeR SZUMAŃSKI

przeciwbolszewicki front ruszył II

tekst

Korpus Galicyjski, a reszta UGA

zdjecia archiwum

wyruszyła 2 sierpnia 1919 (opera-

17 listopada 1918 roku rozka-

cja kijowska).

zem Józefa Piłsudskiego, na własne

Po zajęciu Lwowa, 22 listopada

życzenie, na czele Naczelnego Do-

1918 polskie władze wojskowe za-

wództwa Wojsk Polskich w Galicji

trzymały jako zakładników ukraiń-

Wschodniej, potocznie nazywanego

skich polityków: Juliana Romanczu-

Armią Wschód, stanął gen. Tadeusz

ka, Kyryła Studynśkiego, Wołody-

Rozwadowski. Walki we Lwowie

myra Ochrymowycza, Wołodymyra

trwały do 21 listopada 1918 roku,

Starosolskiego, Iwana Kiweluka,

kiedy to Polacy uzyskali znaczną

Wołodymyra Baczynśkiego, Iwana

przewagę. Podobne wystąpienia

Kurowcia.

miały miejsce w Drohobyczu, Bory-

Następnie rozpoczęto akcję in-

sławiu, Samborze i Przemyślu.

ternowania w obozach Ukraińców

W nocy z 24/25 listopada do

„podejrzanych o działalność na

Gen. Józef Haller składa przysięgę na sztandarze

oblężonego Lwowa przybył gen.

szkodę państwa polskiego”, w tym

Rozwadowski i przejął dowodzenie

urzędników Zachodnio-Ukraińskiej

od gen. Bolesława Roi. Rozkazy

a Przemyślem. Była to tzw. „opera-

Republiki Ludowej ( ZURL), oraz

nowego dowódcy nakazywały kon-

cja wowczuchowska”, trwająca od

żołnierzy Armii Galicyjskiej. Utwo-

tynuowanie ofensywy. Rozwadowski

15 lutego do 19 marca 1919 roku.

rzono obozy internowania m.in. w

po rozpoznaniu sytuacji stwierdził,

Początkowo zakończyła się ona

Brześciu, Dąbiu, Dęblinie, Kaliszu,

że polskie siły są na to zbyt słabe.

sukcesem (połączenie przerwano),

Lwowie, Modlinie, Pikulicach, Prze-

Generał przystąpił do przekształca-

jednak w niekorzystnej dla armii

myślu, Strzałkowie, Szczypiornie,

nia nierównych liczebnie i niezdy-

polskiej sytuacji przerwania walk

Tarnopolu, Tomaszowie, Wadowi-

scyplinowanych grup ochotników w

zażądała Misja Wojskowa Ententy

cach, Wiśniczu.

oddziały regularnego wojska.

pod przewodnictwem gen. Josepha

W końcu 1919 w obozach prze-

Po wycofaniu się ze Lwowa

Barthelemy (linia Barthelemy).

bywało ogółem ok. 23-24 tysiące

Kwatera Głównej Ukraińskiej Armii

Walki wznowiono 2 marca

internowanych Ukraińców, a w sumie

Galicyjskiej wykorzystała czas na

1919 roku, a 19 marca wojska pol-

przebywało w nich około 100 tysię-

organizowanie oddziałów wojsko-

skie odbiły linię kolejową Przemyśl-

cy Ukraińców. Około 20-25 tysięcy

wych. W połowie grudnia 1918 roku

Lwów.

zmarło w obozach, głównie wskutek

front polsko-ukraiński ustalił się na

Nową propozycję rozejmu Rady

epidemii tyfusu i czerwonki.

Czterech (pod przewodnictwem gen.

Dekretem Naczelnika Państwa

Gen. Tadeusz Rozwadowski

Gen. Józef Haller

Bothy – linia Bothy) przyjęła Kwatera

z 10 stycznia 1919 zlikwidowano

Głowna UHA, ale odrzuciły ją władze

Polską Komisję Likwidacyjną. Na

gen. Wacława Iwaszkiewicza, ude-

Ołeksandra Hrekowa przystąpiły

polskie, i przerzuciły oddziały armii

jej miejsce powołano Komisję Rzą-

rzając z trzech stron na Sambor.

do kontrofensywy („ofensywa czort-

Hallera w sile 35000 żołnierzy na

dzącą dla Galicji, Śląska Cieszyń-

25 maja oddziały polskie doszły

kowska”).

front polsko-ukraiński.

skiego, Orawy i Spisza. 7 marca

do linii Bolechów-Chodorów-Bó-

W ciężkich bojach udało im się

Pod koniec kwietnia 1919 roku

1919 rozporządzeniem Rady Mi-

brka-Busk. W tym samym czasie,

odrzucić wojska polskie na linię

Naczelne Dowództwo Wojsk Pol-

nistrów ustanowiono Generalnego

25 maja, armia rumuńska wraz z 4

Dniestr-Gniła  Lipa-Przemyślany-

skich opracowało plan ofensywy

Delegata Rządu, który posiadał

Dywizją Strzelców Polskich rozpo-

Podkamień, co obudziło nadzieję

przeciwko armii zachodnio-ukra-

uprawnienia dawnego namiestnika

częła zajmowanie południowo-za-

na zwycięstwo, i w konsekwencji

ińskiej w Galicji Wschodniej. Ce-

Galicji, wyłączając z jego jurysdyk-

chodnich terenów ZURL (Pokucia)

spowodowało odrzucenie polskiej

lem operacji było rozbicie wojsk

cji radę szkolną, dyrekcję skarbu,

z Kołomyją i Śniatyniem. Część

propozycji przymierza i utworzenia

ukraińskich operujących na Wołyniu

zarząd lasów i dóbr państwowych.

i Galicji Wschodniej, zapewnienie

bezpieczeństwa polskiej ludności

zamieszkującej te tereny, odzyska-

Gen. Mychajło Omelianowicz-

nie obszarów Galicji Wschodniej,

Pawlenko

oraz uzyskanie bezpośredniego po-

łączenia Polski z Rumunią.

linii od Cisnej do Chyrowa, potem

Pod rozkazami gen. Józefa Hal-

wzdłuż linii kolejowej Przemyśl-

lera zgrupowano znaczne siły. Ich

Lwów do Przemyśla, z powrotem

trzon stanowiły I korpus gen. Da-

wzdłuż tej samej linii na przedpola

niela Odry, 1 i 2 Dywizje Strzelców

Lwowa, następnie do Jarosławia,

z Armii Polskiej we Francji, Grupa

przez Lubaczów, Rawę Ruską, Bełz

Operacyjna gen. Aleksandra Karnic-

do Kryłowa. Z początkiem stycznia

kiego, Lwowska Dywizja Piechoty

1919 roku wojska polskie zdobyły

oraz zgrupowanie gen. Wacława

Uhnów i Bełz, oraz zdobyły linię

Iwaszkiewicza z podległą mu Grupą

kolejową Jarosław-Rawa Ruska, co

Operacyjną gen. Władysława Ję-

dało im dobrą pozycję do kolejnych

drzejowskiego i nowo sformowane

operacji zaczepnych.

3 i 4 Dywizja Piechoty. Łącznie stan

Pod koniec grudnia 1918 roku

bojowy oddziałów polskich przewi-

Naczelna Komenda Ukraińska przy-

dzianych do działań wynosił około

stąpiła do ofensywy mającej na celu

50 000 żołnierzy, 200 dział i 900 ka-

Pociąg pancerny „Boruta” pod Rawą Ruską

zajęcie Lwowa i wyparcie wojsk

rabinów maszynowych.

polskich za San. Gen. Rozwadow-

Siły armii zachodnioukraińskiej

Ustawą z 30 stycznia 1920 roku

ski w porę doskonale odgadł te za-

zebrane pod dowództwem gen. My-

oddziałów ukraińskich (1 Brygada

linii demarkacyjnej, zwanej linią Del-

rozwiązano Sejm Krajowy Galicji

miary. Według jego rozkazu grupa

chajła Omelianowicza-Pawlenki, po-

Górska UGA i Grupa „Hłyboka”)

wiga.

i Wydział Krajowy, wprowadzając

mjr. Józefa Sopotnickiego uderzyła

siadały w tym czasie około 44 000

utraciły styczność z głównymi siła-

W niedługim czasie jednak siły

tymczasowy samorząd. Ustawą z

na tyły wojsk ukraińskich oblegają-

żołnierzy, 552 karabiny maszynowe

UGA zostały ponownie wyparte na

mi, i zmuszone były przejść na Za-

3 grudnia 1920 wprowadzono nowy

cych miasto. Straty zadane Ukraiń-

i 144 działa.

pozycje wyjściowe nad Dniestrem

karpacie, gdzie zostały internowa-

podział administracyjny byłego Kró-

com, spowodowały, że obrońcom

W połowie maja 1919 roku woj-

i Zbruczem. 28 czerwca 1919 roku

ne przez władze czechosłowackie.

lestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim

Lwowa, mimo trudnej sytuacji w

ska polskie rozpoczęły ofensywę w

armia polska przełamała front pod

Zmusiło to dowództwo UGA do

Księstwem Krakowskim oraz obsza-

mieście udało się odeprzeć ofensy-

Galicji i na Wołyniu. 14 maja jako

Jazłowcem i 16 lipca zmusiła siły

przesunięcia oddziałów na południo-

rem Spisza i Orawy na 4 wojewódz-

wę. Kolejny nieudany atak na Lwów

pierwsze uderzyły oddziały I Kor-

UGA do wycofania się za Zbrucz,

wy wschód Galicji, ograniczony rze-

twa: krakowskie, lwowskie, stanisła-

miał miejsce na początku stycznia

pusu Armii Hallera, Grupa Opera-

kami Zbrucz-Dniestr. Po odpoczyn-

na teren Ukraińskiej Republiki Lu-

wowskie i tarnopolskie.

1919 roku. Po jego załamaniu do-

cyjna gen. Aleksandra Karnickiego,

ku i reorganizacji 7 czerwca oddziały

dowej.

wództwo UHA zaplanowało prze-

oraz Lwowska Dywizja Piechoty. 15

Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Lu-

Oddziały UGA zostały użyte w

(cdn.)

rwać połączenie pomiędzy Lwowem

maja weszło do akcji zgrupowanie

dowej (UGA) pod dowództwem gen.

celu wsparcia wojsk URL w walce

kg