mądrzy alianci” wygrali wojnę

19

kurier galicyjski * 18–28 listopada 2011 nr 21 (145)

Jeszcze cięższa brytyjska bom-

prezent od Amerykanów i od roku

kiej ilości bomb oraz wyczepienie

min, więc postępowano z minami wła-

jąc wykrywacz nad ziemią w lewo i

ba lotnicza, „Grand Slam” (Wielki

1947 produkowali ten radiotelefon

przewożonych bomb w precyzyjnie

śnie tak, ale była to metoda bardzo

w prawo, dość szybko posuwał się

Szlem), ważąca 9 979 kilogramów(!),

u siebie.

określonym miejscu i czasie, co spo-

powolna i wściekle niebezpieczna.

do przodu. Obecność miny pod wy-

wymagała już modyfikacji wyrzutni-

Tak, jak Henryk Magnuski stwo-

woduje, że bomby trafią w wyznaczo-

krywaczem urządzenie sygnalizo-

ka, ale też i samolotu. Mogły ją prze-

rzył dla Aliantów łączność na szcze-

ny im cel. Jeśli bomby same oderwą

wało silnym piskiem w słuchawkach.

Wynalazca rewelacyjnego

wozić tylko samoloty Avro Lancaster

blu taktycznym, tak Zygmunt Jelonek

się od samolotu, mogą spowodować

Wykrywacz pracował niezawodnie,

wykrywacza min

B. MK I Specjal!

stworzył im łączność na szczeblu

spustoszenia jeszcze na terenie

Prawdziwie rewelacyjny wykry-

bardzo szybko i można było się nim

Był jeszcze jeden polski kon-

strategicznym.

zajętym przez nasze wojska, lub w

wacz min wynalazł Józef Stanisław

posługiwać także w nocy.

struktor, który opracowywał wyrzut-

Zygmunt Jelonek urodził się w

jakimś zupełnie przypadkowym i mili-

Kosacki, urodzony w Łapach 21 kwiet-

Wykrywacze po raz pierwszy zo-

niki bombowe dla lotnictwa, ale on

roku 1909 w Suwałkach. Ukończył

tarnie nieliczącym się miejscu. Jeżeli

nia 1909 roku. Czy ktoś z Państwa o

stały użyte w bitwie pod El Alamein,

pracował dla Amerykanów. Był nim

Wydział Elektryczny na Politechni-

bomby się nie wyczepią, samolot jest

tym wiedział? Założę się, że nie.

w listopadzie 1942 roku. Afrika Korps

pan Jerzy Rudlicki, pilot wojskowy,

ce Warszawskiej. Po przedostaniu

stracony, a załodze pozostaje skok

Praktycznie nikt o tym nie wie,

silnie osłonił swoje skrzydło wielkimi

inżynier i konstruktor samolotów. W

się do Wielkiej Brytanii pracował

ze spadochronem. Lądowanie z

bo pan Kosacki nie próbował nawet

polami minowymi, będąc przekona-

połowie lat dwudziestych ubiegłego

w ośrodku badawczym w Christ-

bombami grozi bowiem ich eksplozją

opatentować swego wynalazku i od-

nym, że nikt na świecie nie będzie

wieku był głównym konstruktorem

church. Tam wymyślił i przygotował

z chwilą dotknięcia kołami do gruntu

dał go nieodpłatnie armii brytyjskiej,

w stanie przejść przez te pola. Bry-

Fabryki samolotów Plage i Laśkie-

do montażu rzecz wtedy niebywałą,

lotniska! Jeśli samolot nie ma pre-

za co otrzymał pisemne podziękowa-

tyjczycy mieli już wtedy 500 sztuk

wicz w Lublinie. Opracował tam wie-

bo pierwszą na świecie linię radiową

cyzyjnie działających wyrzutników

nie od angielskiego króla Jerzego VI.

polskich wykrywaczy. Świeżo prze-

le konstrukcji samolotów cywilnych

o ośmiu kanałach komunikacyjnych.

bomb, nie nadaje się do wojska.

Droga do sukcesu była dość dłu-

szkoleni na nich angielscy saperzy

i wojskowych. Był wynalazcą uste-

Linia, o oznaczeniu WS 10 zaczę-

Dość głupio to może zabrzmi, ale

ga. W roku 1933 Józef Kosacki otrzy-

błyskawicznie oczyścili przejścia w

rzenia „motylego” (charakterystyczny

ła działać 6 czerwca 1944 roku, w

życie pokazało, że łatwiej jest zbu-

mał dyplom inżyniera elektryka Poli-

polach dla swojej piechoty i wozów

wygląd ogona samolotu) zwanego

dniu inwazji na Kontynent, łącząc

dować samolot niż dobre wyrzutniki.

techniki Warszawskiej. Po studiach

pancernych. Zaskoczenie Niemców

od jego nazwiska, Usterzeniem Ru-

Naczelne Dowództwo Aliantów z

Jedynie dobre wyrzutniki bomb robili

odbył służbę wojskową w Szkole

było stuprocentowe!

dlickiego. Opracował pierwszy w Pol-

wojskami walczącymi na plażach

tylko... Polacy!

Podchorążych Rezerwy Saperów w

Dzięki tym wykrywaczom, uży-

sce wciągane podwozie samolotu.

Normandii. Pan Jelonek został za

Modlinie.

wając słownictwa generała Pattona,

Po roku 1939 przebywał w Wielkiej

to uhonorowany wymienieniem go

We wrześniu 1939 roku zgłosił się

Anglicy przeszli przez niemożliwe

Konstruktor

Brytanii. W roku 1943 opracował dla

w uroczystym rozkazie dziennym

na ochotnika do wojska. Następnie,

do przebycia pola minowe tak gład-

wyrzutników do bomb

Amerykanów, modyfikację wyrzutni-

Naczelnego Dowództwa, wydanym

Najlepszy wyrzutnik do bomb po-

jak wielu innych, przedostał się do

ko, jak „gówno przez kaczkę”!

ka Świąteckiego. Chodziło o wyrzut-

z okazji dnia inwazji, czyli D-Day!

wstał już w roku 1923 i wymyślił go

Wielkiej Brytanii i tam, w stopniu po-

Rozpoczęła się masowa produk-

nik do bombardowania dywanowe-

Skomentował to podobno stwier-

polski lotnik i wynalazca pan Włady-

rucznika, służył w Centrum Wyszko-

cja tego wykrywacza i od roku 1944

go, zwanego też bombardowaniem

dzeniem, że najważniejsze jest

sław Świątecki. W roku 1925 wyrzut-

lenia Łączności. Jeszcze przed wojną

stał się on standardowym wyposaże-

powierzchniowym. Bomby powinny

udane lądowanie Aliantów na Kon-

niki Świąteckiego po raz pierwszy

pracował nad skonstruowaniem wy-

niem wojska brytyjskiego. Używały

opuszczać samolot seriami. Gęstość

tynencie, czyli ten pierwszy, najtrud-

zamontowane zostały przez polską

krywacza ukrytych w ziemi metali, ale

go również wszystkie wojska alianc-

serii przekładałaby się na dystans

niejszy krok, po którym już niedługo

Marynarkę Wojenną na samolotach

dopiero w Wielkiej Brytanii praca nad

kie, w tym armia Stanów Zjednoczo-

uderzeń bomb o ziemię. Wyrzutniki

będzie wyzwolona Polska. Tak to się

Cant Z- 506 B. W tym samym roku

wykrywaczem ruszyła na serio.

nych. Po pewnych niewielkich mo-

konstruktor opatentował wynalazek

pod nazwą SW.

W roku 1930 Świątecki otwiera

w Lublinie swoją prywatną wytwór-

nię. W roku 1937 sprzedaje licencję

na swój wyrzutnik do Francji, Włoch

i Rumunii.

Co ciekawe, wyrzutników Świą-

teckiego, powtórzę, najlepszych wy-

rzutników na świecie, nie było na

polskich samolotach Łoś i Karaś! Nie

z winy Świąteckiego, bo w odpowied-

nim czasie złożył on ofertę Polskim

Zakładom Lotniczym, ale podobno

Zakłady odmówiły przyjęcia oferty

dlatego, że w PZL-u nie lubiano Świą-

teckiego! Jeśli to prawda, mielibyśmy

do czynienia ze szczytem małostko-

wości. Mając do dyspozycji najlepsze

Największy bombowiec brytyjski Avro Lancaster

polskie wyrzutniki, polska firma budu-

Latająca Forteca rzuca bomby. Wyrzutniki Rudlickiego,

jąca samoloty dla polskiego lotnictwa

jak widać, działają bez zarzutu

Impulsem do tego był wypadek,

dyfikacjach, wykrywacz był używany

nie kupuje tych wyrzutników, instaluje

jaki zdarzył się w roku 1941 w Szko-

przez wojsko aż do roku 1995!

jakieś inne, wciąż się psujące...

Rudlickiego montowano w słynnych

wtedy wszystkim wydawało i wszy-

cji, na plaży w pobliżu Arbroath.

Józef Kosacki natomiast, pracu-

Po kampanii wrześniowej Świą-

amerykańskich Latających Forte-

scy tak właśnie myśleli. Bo tacy

Patrol polskich ułanów omyłkowo

jący dotąd jako konstruktor w Wojsko-

tecki przedostaje się do Wielkiej

cach, czyli B-17 Flying Fortress.

oni byli. Tysiące wspaniałych ludzi,

dostał się na brytyjskie miny prze-

wej Wytwórni Łączności w Londynie,

Brytanii. Tam przekazuje brytyjskie-

***

którzy chcieli pracować dla Polski

ciwdesantowe. Masakra, jaka wtedy

w roku 1947 powrócił do Polski.

mu Ministerstwu Produkcji Lotniczej

nawet poza jej granicami i nawet

nastąpiła, wstrząsnęła porucznikiem

***

swój najnowszy, ulepszony projekt

Wynalazki Polaków

tylko pośrednio, bo swoją codzienną

Kosackim. Ostro wziął się więc do

Zachowały się przerażające zdję-

wyrzutnika bomb. Brytyjczycy od razu

w dziedzinie komunikacji

pracą wspierając nie Polskę, a so-

roboty i prototyp urządzenia powstał

cie fotograficzne i filmy dokumentalne,

rozpoczynają masową produkcję wy-

radiowej

Chciałbym jeszcze powiedzieć

juszników naszego kraju. Nikt o nich

po trzech miesiącach, jako że wiele

przedstawiające dywanowe naloty lot-

rzutnika, instalując go we wszystkich

Państwu na koniec o dwóch polskich

nie pamięta, bo nikt o nich nie wie.

spraw było już przemyślanych przez

nictwa brytyjskiego i amerykańskiego

bombowcach brytyjskich. Podobno

wynalazcach w dziedzinie komuni-

Złożyło się na to kilka czynników.

Kosackiego jeszcze przed wojną.

na miasta niemieckie i niemieckie

wykonano ponad 165 tysięcy egzem-

kacji radiowej. Łączność na wojnie

Pierwszym z nich, była koniecz-

Porucznik Kosacki akurat zdążył

obiekty wojskowe. Widać na nich

plarzy tego wyrzutnika! Wyrzutniki

jest czymś absolutnie niezbędnym.

ność anonimowości ich pracy. Ze

ze swym wynalazkiem na oficjalny

ogromne, czteromotorowe samoloty

Świąteckiego montowane były, jak po-

Łączność szybka, bezpieczna i wy-

względu na bezpieczeństwo rodzin

konkurs brytyjskiego Ministerstwa

mogące unieść 6, 7, a czasem nawet

wiadam, we wszystkich bombowcach

godna, jest bezcenna. Taką właśnie

przebywających pod okupacją, nie

Zaopatrzenia. Konkurs dotyczył wła-

10 tysięcy kilogramów bomb, jak sypią

brytyjskich i „obsługiwały” wszystkie

łączność zapewniło Aliantom owych

mogli swych prac podpisywać wła-

śnie wykrywacza min! Test konkur-

bombami układającymi się w długie

rodzaje bomb, nawet te najcięższe,

dwóch wynalazców.

snymi  nazwiskami.  Przyjmowali

sowy polegał na odnalezieniu roz-

serie, a pod spodem, na ziemi, zaczy-

jakimi były bomby „Tallboy” (Duży

Henryk Magnuski urodził się w

pseudonimy. Dobrym tego przykła-

sypanych w trawie kilkudziesięciu

na się piekło ognia, dymu i latających

chłopak), 5 340 kilogramów!!

Warszawie w roku 1909. W roku

dem będzie wynalazca wykrywacza

monet jednopensowych. Kosacki

wszędzie kawałków ścian, stropów,

Specjalnie przygotowane do tego

1934 ukończył Politechnikę War-

min Józef Kosacki wszędzie wtedy

wygrał konkurs z sześcioma projek-

cegieł, żelaznych szyn i betonu.

najcięższe brytyjskie bombowce Avro

szawską. Pracował w Państwowych

występujący jako Józef Kos, albo

tami brytyjskimi. Tylko on i to w re-

Widok zaiste wstrząsający. Aby

Lancaster, bombardowały tymi bom-

Zakładach Tele i Radiotechnicznych.

Józef Kozacki, czy wręcz Józef Ko-

welacyjnie krótkim czasie odnalazł

jednak samolot stał się straszliwym

bami żelbetowe bunkry niemieckiego

W roku 1939 został wysłany na staż

zak. Po powrocie do Polski, czyli de

wszystkie rozsypane monety.

narzędziem wojny, musi posiadać

Wału Atlantyckiego we Francji, nie-

naukowy do Nowego Yorku. Tam za-

facto pod władzę komunistów, pan

Jak już napisałem, porucznik

niezawodne urządzenia, które umoż-

miecki pancernik „Tirpitz” i wszystkie

skoczył go wybuch wojny.

Kosacki nie miał żadnego interesu,

Kosacki za swój wykrywacz min nie

liwią załadowanie na niego tak wiel-

inne cele godne ciężaru „Tallboy a”.

W roku 1940 rozpoczął pracę w

żeby demonstracyjnie domagać się

chciał żadnej nagrody. Od razu, na

znanej firmie Motorola, wtedy jesz-

uznania za pracę na korzyść impe-

podstawie jego projektu, przemysł

Tysiące wspaniałych ludzi chciało pra-

cze zwanej Galvin Manufacturing

rialistów zachodnich, a sama władza

Wielkiej Brytanii zaczął produkcję

cować dla Polski nawet poza jej gra-

Corporation. Był autorem niewielkie-

ludowa też nie była zainteresowana

wykrywacza pod nazwą Polish Mine

go plecakowego radiotelefonu woj-

w przypominaniu każdemu o pol-

Detector Mark I. (Polski Wykrywacz

nicami i nawet tylko pośrednio, swoją

skowego zwanego wtedy „walkie-tal-

skich emigrantach na Zachodzie. Z

Min I)

codzienną pracą wspierając nie Pol-

kie” o symbolu SCR – 300. Radiote-

tej wielkiej liczby polskich naukow-

Wykrywacz Kosackiego skła-

skę, a sojuszników naszego kraju. Nikt

lefon miał zasięg około 5 kilometrów

ców i wynalazców, jacy znaleźli się

dał się z trzech części: urządzenia

i doskonale sprawdzał się na tym

na emigracji, prawie nikt nie chciał

wykrywającego, umieszczonego na

o nich nie pamięta, bo nikt o nich nie

najbardziej zagrożonym, najniższym

wracać do Polski Ludowej i prawie

długiej tyczce, generatora dźwięku,

wie. Złożyło się na to kilka czynników.

szczeblu dowodzenia. Takiej łączno-

wszyscy pozostali na Zachodzie.

noszonego przez sapera w plecaku

ści, jaką miały w czasie wojny wojska

Tam żyli i odnosili sukcesy, ale infor-

i słuchawek radiowych. Saper zakła-

Pierwszym z nich, była konieczność

amerykańskie, nie miał wtedy nikt.

macje o tym były w komunistycznej

dał plecak i słuchawki, brał do ręki

anonimowości ich pracy.

Tym razem to Brytyjczycy otrzymali

Polsce zabronione.

tyczkę z wykrywaczem i przesuwa-