6

Przegląd wydarzeń

kurier galicyjski * 29 listopada–15 grudnia 2011 nr 22 (146)

Wyniki polsko-ukraińskich

prac konserwatorskich

17-18 listopada br. we Lwowie spotkali się przedstawiciele polsko-ukraińskiej komisji konserwatorskiej, aby

ocenić wyniki prac, prowadzonych na terenie miasta w 2011 roku.

JUriJ SMirnOW

tekst i zdjęcia

Po raz ostatni komisja zbiera-

ła się w sierpniu i ustaliła wnioski

przejściowe, że wszystkie prace są

prowadzone zgodnie z harmonogra-

mem i na wysokim poziomie. O spo-

tkaniu informował czytelników Kurier

Galicyjski. Przewodniczącym komisji

był inspektor departamentu MKiDN

Michał Michalski, a członkami byli:

historyk sztuki Jerzy Petrus z Kra-

kowa, dyrektor wydziału Ochrony

środowiska historycznego lwowskiej

Odnowiony grób Gabrieli

Rady miejskiej Lilia Onyszczenko

zapolskiej

i prezes fundacji Ochrony histo-

ryczno-architektonicznej spuścizny

w naszym kraju. Będzie też odno-

Lwowa Andrij Saluk.

wiony pomnik na grobowcu rodziny

Wyniki prac na Cmentarzu Łycza-

Święcickich, bardzo ważnej rodziny

kowskim przedstawili kierownik ze-

w historii sztuki ukraińskiej. Prace

społu konserwatorów dr Janusz Sma-

w nowym sezonie konserwatorskim

za z Warszawy i dr Jurij Ostrowski ze

członkowie komisji

planujemy rozpocząć w kwietniu

Lwowa. Przy rozmowach obecni byli

2012 roku, jak tylko pozwoli na to

wszyscy konserwatorzy, prowadzący

pogoda. Chcemy utrzymywać licz-

prace (po sześć osób z Polski i Ukra-

tego często dochodzi do zniszczenia

konserwatorskie przy tym pomniku

na grobach hrabiów Chołoniewskich

bę odnowionych nagrobków na

iny). Warto tu zaznaczyć, że prace

elementów pomników. Kolejna pro-

prowadziło trzech konserwatorów na

i Lewickich. W najbardziej zagro-

poziomie, czyli planujemy poddać

konserwatorskie odbywają się w ści-

pozycja konsula Orlikowskiego do-

czele z Moniką Jamroziewicz-Filek z

żonym stanie znajduje się okazała

konserwacji 5-7 pomników. Prace

słym porozumieniu strony polskiej

tyczyła sposobu ustawiania śmietni-

Krakowa. Przedstawiając odnowiony

neogotycka edykuła. Członkowie ko-

konserwatorskie kosztują drogo,

i ukraińskiej, zaś wszystkie wydatki

ków na terenie cmentarza. Przy każ-

pomnik komisji, konserwator za-

misji zwrócili też uwagę na krytyczny

ale robimy to na lata. Nie zważając

na ten projekt finansuje MKiDN. W

dym śmietniku, niezależnie od naszej

znaczyła: „Jest to neogotycka kom-

stan elementów metalowych, zdo-

na kryzys chcemy utrzymać nasze

2011 roku na odnowienie i konserwa-

woli, znajdują się kupy śmiecia. Jako

pozycja ustawiona na fundamencie

biących liczne nagrobki i grobowce

finansowe zaangażowanie na tere-

cję sześciu nagrobków strona polska

przykład konsul przytoczył sytuację

i dużej płycie kamiennej. Pracowa-

na cmentarzu. Wśród nich liczne

nie Lwowa na poziomie lat minio-

wyasygnowała 470 tys. złotych. Pra-

obok grobu zasłużonego polityka

liśmy przy tym pomniku ponad 500

lampiony, kute wieńce, metalowe

nych”.

ce renowacyjne odbywają się pod

galicyjskiego Franciszka Smolki. Ten

godzin. Bardzo zniszczona część

świeczniki, wazy etc. Wszystkie,

Lilia Onyszczenko, dyrektor wy-

patronatem konsulatu generalnego

nagrobek został odnowiony w 2010

metalową rozebrano na 80 elemen-

bez wyjątku, znajdują się w stanie

działu Ochrony środowiska historycz-

RP we Lwowie. Do omówienia wyni-

roku, a teren wokół niego uporząd-

tów. Wielu elementów brakowało.

daleko posuniętego zniszczenia, są

nego lwowskiej Rady miejskiej pod-

ków prac konserwatorskich dołączył

kowany. Obok znajduje się nowy na-

Zestawiliśmy je z innymi podobnymi

skorodowane. Trzeba zorganizować

trzymała wszystkie wnioski inspek-

się konsul Marian Orlikowski. Obecny

grobek Wołodymyra Iwasiuka. Obok

żeliwnymi neogotyckimi pomnikami

inwentaryzację takich detali – cen-

tora Michalskiego i powiedziała: „Na-

był też dyrektor muzeum „Cmentarz

tych dwu pomników ustawiono zwy-

i wytypowaliśmy kolejne 56 elemen-

nych przykładów lwowskiej sztuki

sza zasada przy konserwacji dzieł

Łyczakowski” Igor Hawryszkiewicz.

kły pojemnik na śmiecie. Problem nie

tów, które trzeba dorobić. Odlano je

użytkowej i przystąpić do ich rato-

sztuki polega na tym, że trzeba to

Zaznaczył, że jest bardzo zadowolo-

jest tak prosty do rozwiązania, bo, jak

na nowo w pracowni metalu w Kra-

wania. Prawdopodobnie musi to być

zrobić raz ale dobrze, na lata. Kosz-

ny z wyników prac konserwatorskich.

słusznie zauważył konsul, nie można

kowie. Pomnik miał liczne pęknięcia,

osobny projekt, wymagający znacz-

tuje to, oczywiście, drogo, ale innego

Podkreślił też, że ze swej strony przy-

go rozwiązać, przenosząc śmietnik

był pokryty rdzą. Usunęliśmy korozję

nego wysiłku finansowego.

wyjścia nie ma. Konserwatorzy za-

kłada znaczny wysiłek do utrzymania

obok grobów mniej znanych osób.

i zmontowaliśmy wszystko na nowo.

Przy głównym rondzie cmentarza

angażowani w prace na cmentarzu

w porządku ogromnego terenu cmen-

„Przy żadnym grobie nie powinno

Pomnik pokryto też nową farbą. Za-

na komisję czekała ekipa lwowskich

mają naprawdę złote ręce. Chcemy

tarza i kilkuset tysięcy nagrobków w

być śmietników,” – powiedział kon-

bezpieczono fundament”.

i kijowskich dziennikarzy, przedstawi-

też podziękować polskiemu Minister-

należytym stanie.

sul Orlikowski. Do komisji dołączył

Profesor Petrus, żartując, powie-

cieli prasy i telewizji.

stwu Kultury za finansowanie wszyst-

Już w sierpniu komisja zgodnie

też prezes Polskiego Towarzystwa

dział: „Oto kolejny pomnik, przy którym

Przedstawiciel MKiDN Michał

kich wykonanych prac. Spodziewam

oświadczyła, że prace na wszystkich

Opieki nad Grobami Wojskowymi

nie ma się do czego przyczepić!”.

Michalski udzielił dokładnych od-

się owocnej współpracy nadal w

obiektach są prowadzone na wy-

Jan Franczuk. Wspólnie z konsu-

Komisja nie miała też uwag przy

powiedzi na liczne pytania i powie-

przyszłym roku. Zespół konserwa-

sokim fachowym poziomie i według

lem Marianem Orlikowskim zwrócili

nagrobkach barona Walischa, Ilariona

dział: „W 2011 roku konserwacją

torów jest dobrym i zgranym. Od lat

zatwierdzonych planów. Teraz, w

uwagę komisji na sytuację na kwa-

Elijasewycza, Antoniego Schimsera

objęto sześć nagrobków wybranych

pracują razem, demonstrują bardzo

listopadzie, trzeba było ostatecznie

terze Powstańców Listopadowych.

i rodziny Kuryłowiczów. Podsumowu-

wspólnie przez stronę polską i ukra-

wysoki poziom wiedzy fachowej. Na-

ocenić wyniki prac, podsumować bi-

Po odnowieniu pomnika powstań-

jąc wykonane prace prof. Petrus po-

ińską. Są to groby znanych Pola-

grobki żeliwne mają wysoką wartość

lans za rok 2011 i wytypować nowe

ców i ocalałych grobów, okazało

wiedział z właściwym sobie humorem:

ków, Ukraińców, Ormian, ponieważ

artystyczną, ale wszystkie znajdują

nagrobki do konserwacji w 2012

się że jest jeden nowy pochówek z

„Jesteśmy ofiarami swojego sukcesu.

Cmentarz Łyczakowski odzwiercie-

się w bardzo złym stanie. Nie mamy

roku. Trzeba tu podkreślić, że w

1984 roku, znajdujący się tuż obok

Jest nie dobrze, ale znakomicie!”.

dla wielokulturowy i wielonarodowy

we Lwowie fachowców konserwacji

pracach komisji istnieje pełne poro-

pomnika. Pytanie to skierowane

Komisja wytypowała też nagrob-

charakter Lwowa. Pomniki do re-

metalu. Dlatego jesteśmy bardzo

zumienie pomiędzy stronami, przed-

było nie tyle do konserwatorów, co

ki, które będą poddane konserwacji

nowacji wybieramy również według

wdzięczni Monice Jamroziewicz-Fi-

stawiciele których od lat pracują

do administracji, która ma wszelkie

lub pracom zabezpieczeniowym (in-

kryteriów artystycznych. W tym roku

lek, która jest znakomitym fachow-

wspólnie i darzą siebie wzajemnym

możliwości przeniesienia pochówku

terwencyjnym). Są to:

komisja zbierała się już kilkakrotnie.

cem. Przy odnowieniu pomników na

zaufaniem. Wszyscy razem przed-

w inne miejsce cmentarza.

nagrobek prof. Ilariona Świę-

Mamy zgodną wspólną opinię, że

cmentarzu mamy bardzo poważne

stawiają bardzo zgrany zespół ludzi

Oglądając odnowione pomniki,

cickiego, wybitnego ukraińskiego

prace przebiegają znakomicie. Jest

problemy techniczne, wymagające

świadomych ważnego zadania rato-

komisja wysoko oceniła wykonane

naukowca i jego rodziny;

to kolejny rok dobrej współpracy

znacznego wysiłku czasowego i fi-

wania wspólnego dziedzictwa kultu-

prace. Nagrobek Gabrieli Zapolskiej

nagrobek Antoniego Jabłonow-

polskich i ukraińskich konserwato-

nansowego. Chodzi o zawilgocenia

rowego. Kilka bardzo ważnych uwag

został starannie zabezpieczony.

skiego – marmurowy z typowym bia-

rów. Wszystkie prace konserwator-

fundamentów, odprowadzanie wody

poczynił konsul Marian Orlikowski.

Konserwatorzy przywrócili mu pier-

łym medalionem (na razie nieznane-

skie są finansowane ze środków

etc. Chcemy podkreślić raz jeszcze,

Jego propozycje były z wdzięczno-

wotny wygląd: ustawili wazon na

go autorstwa);

polskiego MKiDN. Wytypowaliśmy

że wszystkie prace są wykonywane

ścią przyjęte przez członków komisji.

właściwym miejscu, przywrócili natu-

nagrobek rodziny Franza Wiigla

również nagrobki do konserwacji na

na bardzo wysokim poziomie facho-

Między innymi konsul zapropono-

ralna barwę liter czerwieni żelazowej,

– metalowy nagrobek w bardzo złym

rok następny. Chcemy zająć się na-

wym, za co serdecznie dziękuję całej

wał by zaprojektować i ustawić przy

zabezpieczono odwodnienie funda-

stanie, mocno zniszczony (kolejne

grobkiem Mieczysława Potockiego

ekipie konserwatorów i kierownikom

grobach, najczęściej odwiedzanych

mentów, usunięto drzewo, które gro-

pole do wykazania swoich umiejęt-

(1810-1878), pierwszego konserwa-

projektu dr Januszowi Smazie i dr.

przez turystów, specjalne stojaki na

ziło rozsadzeniem grobowca.

ności dla pani Moniki Jamroziewicz-

tora zabytków w Galicji Wschodniej,

Jurijowi Ostrowskiemu”.

których można byłoby ustawiać zni-

Najbardziej trudne i skompliko-

Filek).

osoby bardzo zasłużonej dla rato-

cze. Obecnie znicze są ustawiane

wane prace wykonano przy pomniku

Pracami interwencyjnymi zapro-

wania zabytków we Lwowie, orga-

(cdn.)

wprost na nagrobkach. W wyniku

na grobie Izydora Polańskiego. Prace

ponowano objąć zespół pomników

nizatora służby konserwatorskiej