14

Wyjęte z karty pamięci

kurier galicyjski * 29 listopada–15 grudnia 2011 nr 22 (146)

DROGA DO NIEPODLEGŁOŚCI  (cz. trzecia)

sierpniu 1920 roku. Agresywny, to-

aLeKSanDer SzUMaŃSKi

talitarny imperializm sowiecki niósł

tekst

przemoc fizyczną i cywilizacyjną. Na-

cenTraLne arcHiWUM

rzucał siłą zmianę tożsamości swoim

WOJSKOWe zdjęcia

nowym poddanym. Mieli stać się wy-

znawcami komunistycznej ideologii,

Wojnę sowiecko-polską rozpo-

opartej w swym rdzeniu na klasowej

częła agresja Rosji Sowieckiej na

nienawiści, na stałym resentymencie

Polskę, która była korytarzem wio-

wobec tych, którym powodzi się le-

dącym do bolszewickiego podboju

piej, wobec tych, którzy wierzą w coś

Europy. Wojna zaczęła się już na

lepszego niż partia. Rację mieli tylko

początku 1918 roku, aby rozszerzyć

ci którzy bronili Ossowa, bronili Pol-

rewolucję bolszewicką w Europie.

ski, bronili Europy, bronili Boga. Nie

O wojnie zadecydowało Biuro Poli-

ci, którzy chcieli przygnieść Ossów,

tyczne partii bolszewickiej – Włodzi-

Polskę, Europę i Boga ciężarem

mierz Lenin, Józef Stalin, Lew Troc-

czerwonej gwiazdy. I o tej racji, ra-

ki, Lew Kamieniew. Istniała jedyna

cji polskiej z sierpnia 1920 roku, nie

droga aby swój cel osiągnęli; droga

wolno nam zapominać. Nie wolno

na Berlin i połączenie sił sowieckich

nam zapominać jeśli mamy pozo-

z potęgą niemieckiego proletariatu

stać Polakami, a także jeśli Europa

i uprzemysłowionej gospodarki. A

ma zachować rdzeń swej duchowej

właśnie Polska stanęła w tych zda-

Warszawa, 1920 r. Uroczystości związane z zakończeniem wojny polsko-sowieckiej – Sobór

tożsamości, tej w której jest wolność

wałoby się otwartych drzwiach do

Prawosławny na placu Saskim

i chrześcijaństwo. W maju 1920

Europy. Polskę, stanowiącą przed-

Polska jednak dobić się nie dała.

roku, kiedy żołnierz polski zmagał

murze chrześcijaństwa, siły rewolucji

Rozczarowanie Lenina było wielkie.

się z Armią Czerwoną o przyszłość

bolszewickiej zamierzały zmienić na

Zderzenie z siłą ugruntowanego w

Europy Wschodniej, w Wadowicach

przedmurze mongolskie, zaprowa-

zdecydowanej większości społeczeń-

urodził się Karol Wojtyła. Wyobraźmy

dzić swoje komunistyczne porządki.

stwa dojrzałego patriotyzmu było dla

sobie, że Polska poddaje się dykta-

Już w listopadzie 1918 roku Józef

bolszewików zjawiskiem nowym.

towi Lenina w sierpniu 1920 roku,

Stalin drogę do Europy określił jako

Próba sowietyzacji Polski rozbi-

że powstaje nowa, skrojona według

biegnącą przez „polskie przepierze-

ła się o to, co Richard Pipes nazwał

projektu Stalina polska republika

nie”, które miała Armia Czerwona

europejskim nacjonalizmem, a co tak

sowiecka. Czy młody Karol mógłby

sforsować za jednym zamachem.

korzystnie odróżniło sytuację Pol-

usłyszeć o Bogu? Mógłby stać się

Wojna sowiecko-polska weszła

ski od anomii społecznej, na której

Polakiem? Te pytania dotyczą ca-

wtedy w decydującą fazę. Armia

bolszewicy zbudowali swój sukces

łego pokolenia – najwspanialszego

Czerwona przygotowywała od stycz-

w Rosji, na Ukrainie, czy Białorusi.

bodaj w XX wieku pokolenia Pola-

nia potężne uderzenie, które miało w

1920 r. radiostacja 1 Dywizji Legionów podczas ofensywy

„Przeklęta, ciemna Polska”, jak pisał

ków, urodzonych i wychowanych w

maju rozbić Wojsko Polskie na fron-

jesiennej

4 września Kliment Woroszyłow, to-

wolnej Ojczyźnie. Te pytania doty-

cie białoruskim. Naczelnik państwa

warzysz Stalina z walk pod Lwowem

czą także nas, dzieci i wnuków tego

Józef Piłsudski chciał uprzedzić to

– wykazała „szowinizm i tępą niena-

pokolenia. Owe pytania, pytania o

stwa sowieckiego z Zachodem za

ka Polska, Węgry czy Finlandia nie

uderzenie i podjąć próbę realizacji

wiść do ruskich”. Nie było już mowy

pamięć roku 1920 przekształcają się

cenę oddania pod kontrolę Moskwy

powinny być od razu przyłączone

najambitniejszego zadania. Pragnął

przez następnych dwadzieścia lat o

dzisiaj w pytania jeszcze poważniej-

całej Europy Wschodniej.

do sowieckiej Rosji na takiej samej

utrwalić niepodległość Polski po-

sowieckiejCzechosłowacji,Węgrzech,

sze: czy chcemy nadal być Polakami,

Jednak, w miarę odzyskiwania

federacyjnej zasadzie, jak Baszkiria,

przez ostateczne rozbicie imperial-

Rumunii. W mocy pozostały traktaty

czy chcemy walczyć (walczyć naszą

militarnej inicjatywy w wojnie z Pol-

czy Ukraina, ale zasługują na wpro-

nego więzienia narodów na wschód

pokojowe bolszewików z „burżuazyj-

pracą, naszą odwagą dawania świa-

ską i postępów Armii Czerwonej na

wadzenie dla nich zasady konfede-

od niej. Uzyskanie niepodległości

nymi” rządami małych republik bałtyc-

dectwa swojej tożsamości) o Polskę

zachód, korciło go rzucenie rękawi-

racji, czasowo honorującej tradycje

przez Ukrainę miało zabezpieczyć

kich. Lenin zweryfikował stanowczo

i Europę wierną swym najlepszym

cy całemu systemowi wersalskiemu

ich odrębności państwowej. Trocki z

nie tylko Polskę, ale także pozwolić

całość swojej strategii: pomoc „moral-

duchowym tradycjom? Czy chcemy

w Europie. Front Zachodni Michaiła

kolei nalegał 17 lipca na zwiększoną

na wolny rozwój mniejszych narodów

na” i materialna dla sprawy rewolucji w

Polski niepodległej, gotowej wspierać

Tuchaczewskiego miał ruszyć „przez

agitację wśród polskich robotników i

od Kaukazu do Bałtyku. Tego celu nie

państwach imperialistycznych miała

wolność mniejszych narodów naszej

trupa białej Polski” na Berlin. Nie tylko

chłopów w celu zaszczepiania w

udało się jednak w pełni osiągnąć.

być utrzymana, a nawet zintensyfi-

części kontynentu czy godzimy się z

Polska miała być zsowietyzowana.

ich świadomości nowych bohate-

Żywioł niepodległościowy na Ukra-

kowana, w szczególności na terenie

rolą pionków, ustawianych na geo-

Skalę ambicji bolszewickiego

rów narodowych, których dotąd nie

inie okazał się zbyt słaby, a i siły Pol-

kolonii, natomiast wykluczone zostało

politycznej mapie przez mocarstwa

kierownictwa latem 1920 roku oddaje

znali towarzyszy Dzierżyńskiego,

ski nie wystarczające do prowadze-

na długie lata bezpośrednie angażo-

lekceważące mniejszych i słabszych

najpełniej wymiana depesz między

Marchlewskiego, Radka, Unszlichta

nia samotnej walki o przyszłość całej

wanie militarne państwa sowieckiego

i narzucające im bezwzględnie dyktat

Leninem a Stalinem (który bezpo-

i innych. Oni mieli zastąpić Piłsud-

Europy Wschodniej, nie tylko przeciw

w eksporcie rewolucji. W każdym

swoich ideologicznych preferencji”?

średnio nadzorował wówczas natar-

skiego, Dmowskiego, Witosa czy

Rosji Sowieckiej, ale także wbrew

razie, na terenie Europy. System

Bitwa warszawska – „Cud nad

cie Armii Czerwonej na Lwów). 23 lip-

Paderewskiego w nowej Polsce.

stanowisku głównych mocarstw za-

wersalski został na 20 lat ocalony

Wisłą”, stoczona w dniach 13-25

ca Lenin pisał do Stalina: „Uważam,

Dobić Polskę. W Moskwie trwał

chodnich (Francji, Wielkiej Brytanii

w Bitwie Warszawskiej, a później nie-

sierpnia 1920, w czasie wojny polsko-

że należałoby w tej chwili pobudzić

II kongres Międzynarodówki Komu-

i Stanów Zjednoczonych), które przy-

meńskiej. Wraz z nim ocalała szansa

bolszewickiej, uznana za osiemnastą

rewolucję we Włoszech. Uważam

nistycznej. Delegaci z entuzjazmem

zwyczaiły się widzieć na tym obsza-

niepodległego rozwoju Europy Środ-

na liście przełomowych bitew w histo-

osobiście, że należy w tym celu so-

patrzyli na wielką mapę, na której co-

rze jeden czynnik siły – Rosję. Wielka

kowo-Wschodniej. Przynajmniej jej

rii świata, zdecydowała o zachowaniu

wietyzować Węgry, a być może tak-

dziennie przesuwały się na zachód

Brytania w szczególności chciała się

części i przynajmniej na pewien czas.

niepodległości przez Polskę i nieroz-

że Czechy i Rumunię”. Stalin, który

czerwone chorągiewki. Izaak Babel,

wówczas porozumieć z Moskwą, na-

Cena nie była mała. Blisko sto tysięcy

przestrzenieniu się rewolucji komuni-

obiecywał w ciągu tygodnia zająć

wielki pisarz, a w lecie 1920 roku

wet z „czerwoną” Moskwą jako jedy-

poległych i zmarłych w tej wojnie żoł-

stycznej na Europę Zachodnią. Klu-

Lwów, następnego dnia odpowie-

politruk towarzyszący 1. Armii Kon-

nym na wschód od Niemiec istotnym

nierzy, młodych ochotników, których

czową rolę odegrał manewr Wojska

dział – teraz, kiedy mamy Komintern,

nej Siemiona Budionnego w wielkim

partnerem w układaniu nowego ładu

symbolem stali się akademicy war-

Polskiego, oskrzydlający Armię Czer-

pokonaną Polskę i mniej, czy bardziej

rajdzie na Polskę tak zapisywał na

Europy po wielkiej wojnie.

szawscy walczący pod Radzyminem

woną, przeprowadzony przez Naczel-

przyzwoitą Armię Czerwoną, byłoby

gorąco swoje wrażenia z tego mo-

Brytyjski premier David Lloyd

pod duchowym przywództwem księ-

nego Wodza Józefa Piłsudskiego,

grzechem nie pobudzić rewolucji we

mentu: „Moskiewskie gazety z 29 lip-

George dążył od kwietnia 1929 roku

dza Ignacego Skorupki, akademicy

wyprowadzony znad Wieprza 16

Włoszech. Należy postawić kwestię

ca. Otwarcie II kongresu Kominternu,

do bezpośredniego porozumienia z

lwowscy (Orlęta – dopisek AS) z

sierpnia, przy jednoczesnym zwią-

organizacji powstania we Włoszech

nareszcie urzeczywistnia się jedność

Leninem jako rzeczywistym gospo-

polskich Termopil – Zadwórza, ochot-

zaniu głównych sił bolszewickich na

i w takich jeszcze nieokrzepłych pań-

ludów, wszystko jasne; są dwa świa-

darzem nie tylko Rosji, ale także

niczki broniące bohatersko Płocka

przedpolach Warszawy.

stwach jak Węgry, Czechy, (Rumunię

ty i wojna jest wypowiedziana. Bę-

patronem owego nowego ładu w

i Włocławka. Nie zapominajmy też

Tak oto Polska ocaliła siebie i Eu-

przyjdzie rozbić). Najkrócej mówiąc,

dziemy wojować w nieskończoność.

Europie Wschodniej. Polska niepod-

o polskich jeńcach, którzy nigdy nie

ropę przed klęską „Widma krążące-

trzeba podnieść kotwicę i puścić się

Rosja rzuciła wyzwanie. Ruszamy w

legła polityka, uwzględniająca istnie-

powrócili z sowieckiej niewoli.

go po Europie, widma komunizmu”,

w drogę, póki imperializm nie zdążył

głąb Europy aby zdobyć świat. Czer-

nie innych, mniejszych państw na

Wykazujący  się  najwyższym

deklaracji programowej Związku Ko-

jako tako podreperować swojej roz-

wona Armia stała się czynnikiem o

tym obszarze, a także zwracająca

poświęceniem młodzi członkowie

munistów (niemieckiej partii komu-

walającej się fury. Stalin, zanim ruszył

znaczeniu światowym”. Podniecony

uwagę na ideologiczny charakter so-

POW (POLSKIEJ ORGANIZACJI

nistycznej), napisanej przez Karola

pod Lwów, zdążył już zająć się opra-

otwierającymi się perspektywami

wieckiego niebezpieczeństwa dla ca-

WOJSKOWEJ), którzy zbierali in-

Marksa i Fryderyka Engelsa na prze-

cowaniem teoretyczno-ustrojowych

Lenin jeszcze 12 sierpnia nawoły-

łej Europy – była w tej perspektywie

formacje wywiadowcze na zapleczu

łomie lat 1847 i 1848 i ogłoszonej w

rozwiązań, aby poszerzyć sowiec-

wał ze zniecierpliwieniem na posie-

tylko przeszkodą.

sowieckiego frontu. W cieniu czerwo-

lutym 1848, w Londynie.

kie imperium. We wcześniejszym

dzeniu Politbiura: „Z politycznego

Lenin wysłał do Londynu Lwa

nej gwiazdy. Racje w tej wojnie były

Edgar Vincent, wicehrabia D A-

liście do Lenina zwracał uwagę, że

punktu widzenia jest arcyważne, aby

Kamieniewa, członka Politbiura, aby

podzielone. Na pewno nie w lipcu i

bernon (ur. 19 sierpnia 1857, zm. 1

przyszłe sowieckie Niemcy, sowiec-

dobić Polskę”.

podtrzymał iluzję porozumienia pań-