18

Wyjęte z karty pamięci

kurier galicyjski * 29 listopada–15 grudnia 2011 nr 22 (146)

Wyciąganie kolca z rany

czyli o przyszłości opartej na prawdzie

Praca dr. Leona Popka „Ostrówki. Wołyńskie ludobójstwo” zwyciężyła w kategorii „Najlepsza książka popularnonaukowa

poświęcona historii Polski w XX wieku”. Nie używając ciągle terminu ludobójstwo, czy nie nazywając po imieniu kto

mordował, na Ukrainie aż nadto dobrze wszyscy wiedzą o co chodzi i kto za tym wszystkim stoi.

my to co się dokonało 11 lipca 1943

cudem ocaleli. W swoim słowie dr

Konstanty Czawaga

roku. 80 miejscowości zostało za-

Leon Popek także powiedział, że w

tekst i zdjęcie

atakowanych. Ludzie, którzy wtedy

czasie prezentowania tej wystawy

Dwa wydarzenia o podobnym

zostali zamordowani, którzy zginęli

pojawili się nowi świadkowie, zostały

temacie zgromadziły 7 listopada w

– nie walczyli na froncie z bronią w

przekazane mu nowe zdjęcia, nowe

gmachu Collegium Norvidianum Ka-

ręku jako żołnierze. Byli rolnikami,

dokumenty. Liczy też na czytelników

tolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

pracownikami. Żyli w dobrych sto-

„Kuriera Galicyjskiego”, którzy są na

im. bł. Jana Pawła II duchowieństwo,

sunkach z sąsiadami”. Ks. prof. Sta-

całym świecie. „Wiemy, że zginęło

naukowców, władze KUL i miasta

nisław Wilk podkreślił, że do tych wy-

więcej księży, prawdopodobnie jesz-

Lublina, polityków, studentów i dzien-

darzeń, które odbyły się na Wołyniu

cze jedna siostra zakonna, niepoka-

nikarzy z różnych terenów Polski

podchodzimy z chrześcijańskim miło-

lanka – zaznaczył dr Popek. – Temat

oraz z Ukrainy. KUL po raz drugi był

sierdziem. „Patrzymy na to wszystko,

jest w dalszym ciągu otwarty. Moim

miejscem ekspozycji wystawy „Nie-

co się wydarzyło z jakąś refleksją hi-

marzeniem by było, żeby powsta-

dokończone Msze Wołyńskie. Marty-

storyczną – mówił dalej rektor katolic-

ło kilkanaście prac magisterskich,

rologia duchowieństwa wołyńskiego

kiej uczelni. – Chcemy aby pomiędzy

może doktoratów na temat każdej z

ofiar zbrodni nacjonalistów ukraiń-

naszymi narodami panował pokój,

tych osób. Oni na to zasługują. Ja

skich w czasie II wojny światowej”.

zgoda, byśmy budowali przyszłość.

myślę, że ci młodzi naukowcy, którzy

Są to biogramy i fotografie osób du-

Ale nie można wykluczyć z pamię-

podejmą ten temat, dotrą jeszcze do

chownych (niestety nie wszystkich),

ci tych scen, które opisał obecny tu

nowych dokumentów, które są roz-

które poniosły śmierć podczas rzezi

pan dr Leon Popek, czy inni świad-

proszone i których jest niewiele, ale

na polskich mieszkańcach Wołynia.

kowie tragicznych wydarzeń na tzw.

będą w stanie zrobić więcej, aniżeli

Organizatorami wystawy są Cen-

„trupim polu”, gdzie były mordowane

ja i prof. Maria Dębowska. Temat

trum UCRAINICUM KUL, Katolickie

kobiety i bezbronne dzieci. Pamięta-

wymaga dalszych, poszerzonych

Stowarzyszenie „Civitas Christiana”

my o tym i niech tego typu wystawy

badań. Jest jeszcze tak wiele do zro-

Oddział Okręgowy w Lublinie, Insty-

przypominają, rozjaśniają też naszą

bienia. Musimy sobie uświadomić, że

tut Pamięci Narodowej – Komisja

pamięć. Mamy budować przyszłość.

na Wołyniu zginęło 60 tys. Polaków

Ścigania Zbrodni przeciwko Naro-

Przyszłość opartą na prawdzie, na

w ponad 2 tys. miejscowościach, a

dowi Polskiemu Oddział w Lublinie,

wzajemnym zaufaniu do siebie. Nie

na dzień dzisiejszy krzyże stoją na

Instytut Badań Kościelnych w Łuc-

możemy tego wykreślić. Budujmy tę

mogiłach w 130 miejscowościach.

ku. Została również otwarta wysta-

nową przyszłość i przyjmujmy na-

Z 18 duchownych, którzy zginęli na

wa książek o tematyce wołyńskiej.

szych partnerów i braci tak jak oni

Wołyniu tylko na grobach trzech księ-

Dr Leon Popek

Wśród nich była też praca historyka

przyjmują nas w Łucku i w innych

ży są krzyże, a większości nie wiemy

lubelskiego IPN-u dr. Leona Popka

miejscowościach. Z miłością w sercu

gdzie spoczywają razem z wiernymi

mniał osobę śp. ministra Andrzeja

Dzieło życia

„Ostrówki. Wołyńskie ludobójstwo”,

– wzywał ks. prof. Stanisław Wilk. Hi-

w zbiorowych mogiłach”.

Przewoźnika, który przyjeżdżał nie-

syna Kresowiaków

która w przeddzień zwyciężyła w

storia buduje naszą siłę. Historia bu-

Zdaniem historyka trzeba jesz-

zliczoną ilość razy do Łucka, aby w

„Czuję się dłużnikiem i będę nim

prestiżowym  konkursie  Instytutu

duje też naszą tożsamość i o tej histo-

cze podjąć wysiłek i jeżeli nie da

końcu doprowadzić do skutku nabo-

do końca życia – stwierdził dr Leon

Pamięci Narodowej, Polskiej Tele-

rii nie możemy zapominać. Biogramy

się ustalić tych miejsc, może choć

żeństwo w Porycku (dziś Pawliwka)

Popek. – Kończyłem tę uczelnię, je-

wizji i Polskiego Radia, w kategorii

księży, osób duchownych, które są

symbolicznie je upamiętnić. Może

i do tego by byli tam obecni prezy-

stem z tego dumny i spłacam w jakiś

„Najlepsza książka popularnonauko-

przedstawione na wystawie spisano

na cmentarzach, które istnieją nawet

denci Polski i Ukrainy. „Ta Msza św.

sposób swój dług m.in. tą wystawą,

wa poświęcona historii Polski w XX

bardzo lakonicznie, a jednak budzą

w formie zdewastowanej, postawić

miała wówczas niezmiernie wielką

swoją pracą, publikacjami. Szukam

wieku”. Laureata wygłosił prelekcję

naprawdę duże zainteresowanie”.

jakiś symboliczny krzyż – zapropo-

wymowę – zaznaczył bp Trofimiak.

grobów. Spłacam dług, który zacią-

„Losy kapłanów diecezji łuckiej w

Mówca zauważył, że zamordowani

nował dr Leon Popek. – To są nasi

– Potem nastąpiły modlitwy na pra-

gnąłem wobec tych skąd mój ród.

czasie II wojny światowej”.

kapłani pochodzą z różnych stron

męczennicy i w trudnych sytuacjach

wosławnym cmentarzu hierarchów

Moja rodzina pochodzi z Wołynia.

Polski, a nawet jest jedna zakonnica

ludzie proszą o ich wstawiennictwo.

Kościoła katolickiego. To był począ-

W ten sposób spłacamy dług wobec

z Moskwy. „Są z różnych zgroma-

Chciałbym, żeby chociaż jedna z

tek wydobywania z niebytu pamięci

tych, którzy zginęli. To jedno. Drugie.

Męczennicy

dzeń zakonnych: kapucyni, karmelici,

tych postaci kiedyś dostąpiła chwały

o tych wydarzeniach, w sposób już

Dziennikarze pytają, dlaczego to robi-

ziemi wołyńskiej

Marek Koryciński, przewodni-

chrystusowiec, oblat, siostry zakonne

osoby wyniesionej na ołtarze”.

bardzo widzialny i na bardzo wy-

my? To może boleć stronę ukraińską,

czący Oddziału Okręgowego w Lu-

obrządku rzymskokatolickiego i gre-

Leon Popek od roku 1990 or-

sokim szczeblu”. Ta pamięć żyje, a

zwłaszcza młodych Ukraińców, że to

blinie Katolickiego Stowarzyszenia

kokatolickiego. Oni przeszli na ten

ganizuje wycieczki i pielgrzymki na

była skazana na pełne zapomnienie,

jest takie rozdrapywanie ran. Ja po-

„Civitas Christiana” i prof. dr hab.

obrządek, by służyć swoim braciom

wołyńskie cmentarze, jest inicjato-

nieistnienie – zaznaczył bp Marcjan

wiem tak: to jest rozdrapywanie ran,

Włodzimierz Osadczy powiedzieli,

neofitom. Zginęli w służbie Kościoła”

rem ich porządkowania i odbudowy.

Trofimiak, który dalej poprowadził

ale ta wystawa, publikacje, to co robi-

że prezentowana wystawa „Niedo-

– zaznaczył ks. prof. Stanisław Wilk.

Organizuje również wystawy i sesje

wspólną modlitwę. Pod tablicami ze

my – szukanie grobów, ekshumacje –

kończone Msze Wołyńskie” była

Powiedział także, że wśród zamordo-

poświęcone dziejom Wołynia. Pod

zdjęciami i biogramami poległych

to jest proces, który bym porównał do

już eksponowana w wielu miastach

wanych był też absolwent tej uczelni,

koniec lata 2011 r. dr Popek aktyw-

kapłanów, zakonników i zakonnic zo-

wyciągania kolca z ropiejącej rany. Ten

Polski i uzyskała wielkie uznanie w

nie uczestniczył w kolejnej ekshu-

który tu kończył Wydział Teologii. O.

stały zapalone znicze.

moment, ten zabieg chirurgiczny boli,

całym kraju, wywołując wszędzie

macji i ponownego pochówku ofiar

Kasjan Czechowicz pochodził z ro-

Z ust duchowieństwa oraz histo-

ale pozwala ranie się zabliźnić. Pozo-

wiele dyskusji, spotkań hierarchii ko-

zagłady w Ostrówkach.

dzinnej parafii ks. rektora KUL-u. Zna

ryków świeckich kilkakrotnie padło

stanie blizna. I taka blizna w stosun-

ścielnej i środowisk poszukujących

W przedmowie do wyróżnionej

jego rodzinę, jego bratanka. „To jest

stwierdzenie, że są oni męczennika-

kach polsko-ukraińskich, jaką jest Wo-

porozumienia polsko-ukraińskiego.

w tym roku książki „Ostrówki. Wo-

nasze życie i nasza historia” – pod-

mi ziemi wołyńskiej. Razem z tym za-

łyń, tragedia ludobójstwa na Wołyniu

„Uznaliśmy, że dni listopadowej za-

łyńskie ludobójstwo” Sekretarz Rady

kreślił ks. prof. Wilk.

uważono, że w otwarciu wystawy, jak

pozostanie do końca świata. Niemniej,

dumy, kiedy przywołujemy w pamię-

Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa

„Wydarzenia, o których tu mó-

i następnie na prezentacji książki dr.

ta rana może się spokojnie zabliźnić.

ci osoby zmarłe, również zmarłych w

dr hab. Andrzej Krzysztof Kunert

wimy, czasami bardzo delikatnie

Leona Popka zabrakło obecnych w

I to robimy dla dobra stosunków pol-

sposób tragiczny, to czas by przypo-

napisał, że w tej monografii dr Leon

nazywamy tragedią wołyńską, bo

Lublinie duchownych z Kościoła grec-

sko-ukraińskich. Dla przyszłości”.

mnieć testament bł. Jana Pawła II,

Popek „mówi też o czymś bardzo

wiemy jak ten temat jest drażliwy na

kokatolickiego oraz reprezentantów

Dr Leon Popek pozwiedzał, że

który nakazał nam zbierać marty-

ważnym – o kontaktach przybyszy z

Ukrainie, alergiczny. I choć wiem, że

miejscowych organizacji ukraińskich

jego monografia „Ostrówki. Wołyń-

rologium XX wieku, martyrologium

Polski z ukraińskimi mieszkańcami

może nie wszyscy się zgadzają z

w Polsce. Podobnie jak w zeszłym

skie ludobójstwo” to rezultat ponad

ofiar wszystkich reżimów totalitar-

tamtych okolic, ofiarującymi nie tyl-

tym, że nie używamy jeszcze terminu

roku, podczas międzynarodowej kon-

30 lat jego pracy. Pośród tych, któ-

nych. Ta wystawa jest naszym wkła-

ko wspólną modlitwę w czasie Mszy

„ludobójstwo”, czy nie nazywany po

ferencji naukowej na ten temat.

rzy zginęli w Ostrówkach, byli jego

św. odprawianych w intencji ofiar, ale

dem w wykonanie tego testamentu”

imieniu kto mordował, ale na Ukra-

„Myślę, że może trzeba też tro-

dziadek i krewni. 30 sierpnia 1943

także życzliwość i konkretną pomoc.

– zaznaczył prof. Osadczy.

inie aż nadto dobrze wszyscy wiedzą

chę tego czasu, żeby jednak zwrócić

r. Ostrówki i sąsiednia Wola Ostro-

Również na szczeblu władz lokalnych,

„Wszyscy wiemy jak żyją sąsie-

o co chodzi i kto za tym wszystkim

im na to uwagę – powiedział w roz-

wiecka, wsie położone w powiecie

które wspierają polskie inicjatywy”.

dzi, ale nad pewnymi faktami nie

stoi – powiedział biskup łucki Marcjan

mowie z korespondentem „Kuriera

lubomlskim, zostały zaatakowane

Właśnie w Ostrówkach w 2012

możemy tak po prostu przejść do

Trofimiak. – A nam zależy na tym,

Galicyjskiego” rektor KUL ks. prof.

przez sotnie UPA – zaznaczył histo-

roku odbędzie się uroczystość od-

porządku dziennego – zauważył

żeby móc tę pamięć pielęgnować,

Stanisław Wilk. – Skoro my mówimy

ryk. – W ciągu zaledwie kilku godzin

słonięcia i poświęcenia pomnika

ks. prof. Stanisław Wilk, rektor KUL.

kontynuować, przekazać następne-

o ks. Kowczu, który zginął na Maj-

w niezwykle okrutny sposób wymor-

upamiętniającego ofiary wspomnia-

– Dla dobra życia społecznego pa-

mu pokoleniu. Myślę, że tych kroków

danku, jest błogosławionym, to są-

dowano ok. 1050 bezbronnych i nie-

nej tragedii z udziałem prezydentów

miętamy o tych bardzo smutnych,

uczyniono już naprawdę niemało”.

dzę że bracia grekokatolicy kiedyś to

winnych mieszkańców. Opis zagłady

Ukrainy i Polski.

tragicznych wydarzeniach. Pamięta-

Bp Trofimiak z wdzięcznością wspo-

uczynią. Jestem o tym przekonany”.

został odtworzony przez tych, którzy