img
23
kurier galicyjski * 29 listopada–15 grudnia 2011 nr 22 (146)
KOLumNA mICKIEWICZA Piąty finał
akcji charytatywnej
we Lwowie – w rocznicę
Koła Śląskiego SPZD
odsłonięcia pomnika
Podaruj Znicz
na Kresy”
KrzySzTOF SzyMaŃSKi
opracował
zdjęcie archiwum
byczan, instytucji krajowych i samo-
Rzymskokatolicki cmentarz, po-
rządowych, a także przedsiębiorców
łożony przy ul. Truskawieckiej, na
Chociaż wieszczowi nie było
o udzielenie materialnego wsparcia
którym od 1790 byli chowani najzna-
dane za życia odwiedzić Lwiego
dziełu rekonstrukcji cmentarza i naj-
mienitsi mieszkańcy Drohobycza
Grodu nad Pełtwią w tym mieście za-
bardziej cennych pomników nagrob-
jest prawie tak stary, jak Cmentarz
wsze cieszył się wielkim szacunkiem.
nych, znajdujących się na terenie tej
Łyczakowski we Lwowie. Dla Dro-
Jego poezja, symbolizująca dążenie
nekropolii.
hobycza, a w szczególności polskiej
do wolności i niepodległości, była we
Od pięciu lat organizowana jest
społeczności tego miasta – pozostaje
Lwowie wykorzystywana na wszyst-
przez Koło Śląskie Stowarzysze-
on miejscem szczególnym, dającym
kich akcjach patriotycznych. Miesz-
nia Przyjaciół Ziemi Drohobyckiej
świadectwo narodowej tożsamości i
kańcy postanowili upamiętnić 100
z Bytomia akcja „Podaruj Znicz na
wspólnej przeszłości Polaków, Ukra-
rocznicę narodzin poety pomnikiem,
Kresy”, w wyniku której zebrano już
ińców, Austriaków oraz Niemców,
który by przyćmił wszystko, co było
łącznie 26 tysięcy zniczy i przewie-
którzy w ciągu 670 lat tworzyli wielo-
wystawione wcześniej w Poznaniu i
ziono je na Ziemię Drohobycką aby
kulturowy dorobek tego miasta.
Krakowie. Zresztą we Lwowie nie był
w Dniu Święta Zmarłych zapłonęły
Drohobycki cmentarz za czasów
to jedyny pomnik wieszcza. Miesz-
na katolickich cmentarzach, a w
sowieckich bardzo podupadł, wiele
kańcy miasta, właściciele kamienic
szczególności na grobach opusz-
zabytkowych pomników nagrobnych,
dekorowali swe domy postaciami,
czonych i bezimiennych.
rzeźb i grobowców zostało zniszczo-
popiersiami czy medalionami z podo-
Akcja ma wymiar szczególny,
nych zarówno przez czas, jak i przez
bizną Mickiewicza.
gdyż znicze zbierane są w Polsce,
zwykłych wandali.
Inicjatywa uhonorowania wiesz-
głównie w placówkach edukacyjnych
W celu ratowania tego miej-
i wychowawczych, różnego rodzaju
sca i przywrócenia go do dawnej
cza wyszła od członka lwowskiego
instytucjach, wśród osób prywatnych.
świetności stworzono kilka progra-
Towarzystwa Literackiego im. Mic-
Z roku na rok ma też coraz większy
mów, realizowanych przez oddział
kiewicza, Adama Krechowieckiego
zasięg. Obecnie znicze są zbierane
Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi
– powieściopisarza i publicysty. Na
w Bytomiu, w Chorzowie, w Katowi-
Lwowskiej w Drohobyczu, oddział
posiedzeniu Towarzystwa 11 lute-
go 1898 rzucił pomysł, aby nadać
pomnikowi kształt kolumny godnej
„króla ducha”, gdyż „to ten, któremu
jedynie królewską cześć oddano, gdy
jego zwłoki na Wawelu złożono obok
królów i bohaterów”. Powołano Komi-
tet Budowy z prezesem dr. Bronisła-
uczestniczyły w uroczystym nabo-
Kim był wymieniony Paraszczuk?
wem Radziszewskim, viceprezesem
żeństwie w katedrze katolickiej. Tłu-
W Encyklopedii Ukraińskiej wydanej
Adamem Krechowieckim i sekreta-
my także brały udział w innych nabo-
we Francji czytamy; urodzony 16 XI
rzem dr. Michałem Rolle. Rozpisano
żeństwach, w katedrze ormiańskiej
1878 r. we wsi Warwaryńce k. Tar-
konkurs, na który wpłynęło 28 projek-
i w synagodze. […]
nopola. Po ukończeniu gimnazjum,
tów od polskich rzeźbiarzy zamiesz-
Napływ publiczności był ogrom-
studiował na Akademii Sztuk Pięk-
kałych w kraju i za granicą.
cach, w Tarnowskich Górach, w Ra-
TVP Wrocław, Caritas rzymskoka-
ny. Był to olbrzymi pochód wszyst-
nych w Krakowie, gdzie był uczniem
Nie stawiano artystom specjal-
ciborzu, na terenie gminy Ślemień, w
tolicki i grekokatolicki oraz społecz-
kich cechów, stowarzyszeń mło-
Popiela. W czasie prac nad pomni-
nych wymagań, prócz tego, by w
Zabrzu, w Gliwicach i w Piekarach
ność lokalną pochodzenia polskie-
dzieży, chłopów, miast Polski pod
kiem Mickiewicza został zatrudniony
projekt wkomponowano kolumnę.
Śląskich. Fundatorami patriotycz-
go. W prace renowacyjne aktywnie
jarzmem rosyjskim i pruskim. […]
jako pomocnik rzeźbiarski. W r. 1906
W roku 1898 wybrano trzy projekty:
nych wiązanek kwiatów, składanych
włączyła się młodzież, organizacje
w miejscach narodowej pamięci są
harcerskie, a nawet dzieci. Doraźnej
Porządek był wzorowy. Dzielnica
wykonał popiersie Wasyla Stefanyka,
lwowskiego rzeźbiarza Antoniego
miasta partnerskie Drohobycza oraz
pomocy w dziele naprawy cmentarza
ta dumna była ze wzniesienia pomni-
a w r. 1911 – popiersie Stanisława
Popiela, Leona Zawiejskiego miesz-
Górnośląski Oddział Stowarzyszenia
udzieliły także liczne delegacje przy-
ka po Poznaniu i Krakowie, stwier-
Przybyszewskiego, za które został
kającego we Florencji i Wacława
„Wspólnota Polska”.
byłe z Polski. Członkowie TKPZL w
dzając w ten sposób raz jeszcze bez-
nagrodzony. Uchodził za zdolnego,
Szymanowskiego z Paryża. Spośród
W roku bieżącym w trakcie Akcji
Drohobyczu systematycznie zajmują
płodność wysiłków, zmierzających
zasługującego na dalsze kształce-
wytypowanych projektów gipsowych
Podaruj Znicz na Kresy zebrano 5300
się koszeniem trawy oraz wycinką,
do stworzenia trzech umysłowości
nie. W r. 1912 otrzymał stypendium
i rysunkowych, pierwszą nagrodę
zniczy. Przed mszą, na drohobyckim
zagrażających konstrukcji pomni-
polskich, podczas gdy istniała tylko
w Rzymie.
wysokości tysiąca koron przyznano
cmentarzu znicze zapalali członko-
ków, nagrobnych drzew, co wymaga
jedna w trzech różnych zaborach. [...]
Od r. 1924 zamieszkał w Sofii,
jednogłośnie Antoniemu Sulimie-Po-
wie TKPZL, licznie przybyli harcerze,
każdorazowo uzyskania zezwolenia
Nazajutrz wydano w klubie li-
gdzie zmarł 24 XII 1963 roku.
pielowi, wykładowcy rysunku na Po-
młodzież, w tym stypendyści fundacji
władz miejskich.
terackim obiad dla mnie i dla rzeź-
Do Lwowa nigdy nie powrócił
litechnice Lwowskiej, absolwentowi
„Semper Polonia” oraz dzieci. W oko-
W pierwszej kolejności udało się
biarza pomnika, Antoniego Popiela.
i jak wieść niosła słuch o nim zaginął
krakowskiej ASP, kształconego we
licznościowej mszy uczestniczyli bra-
odnowić cmentarną kaplicę, częścio-
Popiel zapytał mnie, co myślę o jego
do momentu, w którym go „odkopali”
Wiedniu, Florencji i Berlinie, znane-
cia z konwentu zakonu Bonifratrów w
wo zrekonstruować mur cmentar-
pomniku. Odpowiedziałem mu, że
szukający ruskich śladów w polskim
go już twórcy szeregu rzeźb na gma-
Drohobyczu i siostry Serafitki.
ny i odbudować zniszczone przez
jest więcej wart, niż pomnik krakow-
Lwowie. Nie pierwszy to raz przy-
chach miejskich.
Dzień Święta Zmarłych na Kre-
wandali nagrobki. Wybrukowano
ski, co jest prawdą. [...]
właszczono sobie polskich artystów.
Koszt budowy miał wynosić 166
sach – to również uroczystości o cha-
również aleję prowadzącą od bramy
Bardzo często pod pomnikiem
Na przykład Henryk Siemiradzki,
tys. koron. Miasto ofiarowało 60 tys.
rakterze patriotycznym, organizowa-
wejściowej do pomnika Nieznanego
Mickiewicza prywatne osoby skła-
autor kurtyn w teatrze Słowackiego
koron. Sejm Galicyjski – 20 tys.,
ne w miejscach pamięci narodowej
Żołnierza.
dały kwiaty. Tak było i za czasów
w Krakowie i w lwowskim Teatrze
resztę zebrano dzięki darom społe-
i pochówku żołnierzy walczących o
Najpilniejsza i najbardziej trudną
sowieckich, co nie podobało się ów-
Wielkim, pochowany na Skałce u
czeństwa.
niepodległość Rzeczypospolitej, w
w realizacji jest rekonstrukcja starych,
czesnym władzom. Były nawet wy-
krakowskich paulinów, figuruje w
Marmur na dwudziestojednome-
których uczestniczy lokalna społecz-
historycznych pomników nagrobnych,
padki, że składający byli zabierani na
dziale malarstwa rosyjskiego!
trową kolumnę sprowadzono z Bave-
ność, przedstawiciele miejscowych
gdyż wiąże się ona z wysokimi kosz-
posterunki milicji. Nowe władze nie
Czas potwierdził zapewnienie
ny koło Mediolanu, postać poety, wy-
organizacji polskich oraz przedstawi-
tami, przekraczającymi możliwości
ciele konsulatów Rzeczypospolitej.
finansowe polskich środowisk i or-
mogły strawić polskości Mickiewicza
Bronisława Radziszewskiego, wypo-
soka na 3,30 m i pozostałe elementy
W ramach tegorocznej akcji zni-
ganizacji społeczno-kulturalnych na
i pietyzmu, którym otaczali pomnik
wiedziane przy otwarciu, że „nie roz-
z brązu odlano we Lwowie. Budowę
cze zapłonęły dodatkowo na cmenta-
Ukrainie.
pozostali we Lwowie Polacy.
wali granitu kolumny czas, ni wicher,
pomnika i opracowanie jego otocze-
rzach w Stryju oraz w Chmielnickim
Corocznie w dniu Święta Zmar-
Znaleziono stary, nieraz przez
ani burza”. Oparła się bowiem zawie-
nia zakończono w ciągu dwóch lat.
i Latyczowie – na zbiorowej mogile
łych na drohobyckim cmentarzu or-
nich praktykowany sposób; skradli
ruchom historii i w czasie wojny nie
30 października 1904 r. na-
żołnierzy Wojska Polskiego, pole-
ganizowana jest przez TKPZL kwe-
nazwisko właściwego autora monu-
podzieliła losu pomników Mickiewicza
stąpiło odsłonięcie pomnika.
głych w wojnie polsko-bolszewickiej
sta, z której dochód w całości zostaje
mentu i podstawili nowego. Już nie był
w Poznaniu, Krakowie i Warszawie.
Na uroczystość przybył z Pary-
w 1920 roku. Złożono tam również
przeznaczany na wydatki bieżące,
nim Antoni Popiel, a nikomu nieznany
22 listopada 1920 r. u jego stóp
ża syn poety Władysław Mickiewicz,
wiązanki kwiatów, przywiezione przez
związane z tym miejscem. Jednak
Mychajło Iwanowycz Paraszczuk. To
Marszałek Józef Piłsudski przyjął
który tak opisał tę chwilę w swoich
delegację Górnośląskiego Oddziału
gromadzone w ten sposób środki są
jego nazwisko, jako autora pomnika,
defiladę wojska, obrońców listopado-
„Pamiętnikach”
Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”
zbyt skromne, aby pozwolić na szer-
wymieniały rozmaite foldery, wydawa-
wych i dekorował herb Lwowa Krzy-
„O dziesiątej rano władze pol-
w Katowicach oraz polskie władze
szy zakres prac.
ne po rosyjsku i niestety po angielsku
żem Virtuti Militari.
skie, członkowie Sejmu, ciała nauko-
konsularne.
Zwracamy się więc do wszystkich
(z roku 1975 wydany w Kijowie).
we, rada miejska i liczne delegacje
kg
rozsianych po całym świecie Droho-
aLicJa brzan-KLOŚ