26

XIX Spotkanie Ossolińskie

kurier galicyjski * 29 listopada–15 grudnia 2011 nr 22 (146)

BuDOWA DEmOKRACjI

to samorząd z realnymi uprawnieniami

7 listopada br. w Bibliotece im. Wasyla Stefanyka odbyło się pierwsze w nowym sezonie, a dziewiętnaste z kolei Spotkanie

Ossolińskie. Lwów gościł znanego polskiego prawnika prof. Jerzego Stępnia, który wygłosił referat pt. „XX-lecie polskiej

decentralizacji”. Wykład można byłoby też nazwać „XX-lecie polskiej demokracji”, traktował bowiem o metodach i drogach

budowy państwa prawa na ruinach reżimu komunistycznego. Podjęty temat jest bardzo aktualny również dla Ukrainy, jej

dalszego rozwoju i drogi do Europy. Na rozpoczęcie spotkania, dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wro-

cławiu Adolf Juzwenko przedstawił zebranym profesora Jerzego Stępnia.

myślenie o państwie jako o pirami-

stąpić tylko wraz z wprowadzeniem

JUriJ SMirnOW

dzie, na której czubku jest lepsza

samorządu. Reforma przewidywała

tekst i zdjęcia

widoczność i ludzie są lepsi, – wy-

wprowadzenie samorządu trzyszcze-

jaśnia. – Kiedy rozłożymy piramidę

blowego, czyli: gmina – powiat – wo-

„Przez wiele lat Jerzy Stępień był

na płaszczyźnie, to zostaniemy na

jewództwo. Struktury samorządowe

aktywnym politykiem. Od 1989 r. brał

miejscu. Każdy pozostanie w punk-

dostały możliwość kształtowania re-

bezpośredni udział we wszystkich re-

cie centralnym. Wokół nas powinna

alnego budżetu – własne pieniądze,

formach prawnych państwa polskiego

istnieć wspólna przestrzeń, sąsiedz-

własność i ponosiły za nie odpowie-

i działał na najwyższych szczeblach

kie więzy, tkanka społeczna. Jest to

dzialność. Wielkie znaczenie miało

władzy, – opowiadał Adolf Juzwenko.

najważniejsze dla wspólnego pań-

istnienie w państwie ksiąg wieczy-

– Był współzałożycielem „Solidarno-

stwa. Trzeba umieć porozumieć się

stych. Ta tradycja istniała wcześniej

ści” w regionie świętokrzyskim, wice-

z sąsiadami. U podstaw wspólnego

w szlacheckiej Polsce i Imperium

przewodniczącym Zarządu Regionu,

prawa i demokracji powinna być

Austriackim. Nie było jej w Rosji. Bez

współautorem „Posłania do narodów

władza samorządów. Rozbudowa

ksiąg wieczystych własność nie jest

Europy Środkowej i Wschodniej”. 13

administracji państwowej w pionie –

zabezpieczona. Niezbędne jest też

grudnia 1981 r. został internowany.

to skandal!”.

dobre, sprawiedliwe i uczciwe sądow-

Uwolniono go po roku. Działał w pod-

Na zakończenie, Jerzy Stępień

nictwo. Właśnie taki system wprowa-

ziemiu. Podczas obrad Okrągłego

udzielił dwóch rad lwowiakom. Na

dza każde państwo w krąg wartości

Stołu pracował w grupie roboczej ds.

lwowskim ratuszu powinna zawi-

europejskich. Czym jest porządek

samorządu terytorialnego. W latach

snąć flaga miejska, a tuż obok niej

prawny w Europie? Po pierwsze – są

1989-1993 był senatorem Rzeczypo-

– państwowa. Będzie to sygnalizo-

to pochodzące z czasów rzymskich

spolitej Polskiej, przewodniczącym

wać, iż samorząd naprawdę istnieje.

rozwiązania prawne, po drugie – kul-

senackiej Komisji Samorządu Teryto-

Druga polega na tym, by wznieść

tura i moralność chrześcijańska, po

rialnego i Administracji Państwowej.

nowy gmach dla uniwersytetu, a sta-

trzecie – demokracja.

Był członkiem Komisji Konstytucyjnej

ry gmach Sejmu Galicyjskiego oddać

Pierwsze prawo municypalne

Senatu oraz Komisji Konstytucyjnej

Prof. Jerzy Stępień podczas wykładu

władzom obwodowym ponieważ jest

powstało w Rzymie jeszcze w 45 r.

Zgromadzenia Narodowego (1989-

to budynek władzy publicznej. „Pań-

1993). W latach 1990-1993 pełnił

stwo, które nie chroni własnej kultury,

funkcję Generalnego Komisarza Wy-

nie ma prawa bytu” – podkreślił pro-

borczego, a w latach 1997-1999 był

fesor. Tylko w ramach własnej kultury

podsekretarzem stanu w Minister-

można bowiem żyć i wychowywać

stwie Spraw Wewnętrznych i Admini-

dzieci.

stracji. Od 1991 r. prowadzi wykłady

Odczyt Jerzego Stępnia został

w Centrum Studiów Samorządu Tery-

wysłuchany uważnie i w pełnej ciszy.

torialnego i Rozwoju Lokalnego Uni-

Zebrani mieli możliwość porównania

wersytetu Warszawskiego. W latach

przekształceń państwowo- admini-

1999-2008 Jerzy Stępień pracował

stracyjnych na Ukrainie z tym, co

jako Sędzia Trybunału Konstytucyj-

i jak zrobiono w ciągu ostatnich lat

nego, a w latach 2006-2008 jako jego

w Polsce. Profesor wyraźne określił

prezes. Adolf Juzwenko podkreślił

postulaty państwa prawa, demokra-

ogromną rolę Stępnia w kształtowa-

cji, swobód obywatelskich, również

niu prawnego ustroju III Rzeczypo-

w dziedzinie finansów i samorządów.

spolitej, który zostawił głęboki ślad

Praktycznie nie znaleźli się chętni

w polskiej rzeczywistości ostatnich

do podjęcia polemiki z profesorem.

dwudziestu lat. „Reforma decentra-

Uczestnicy spotkania zgadzali się z

lizacji miała ogromne znaczenie w

tym, o czym mówił Stępień, zaś o wła-

kształtowaniu współczesnej Polski.

snych bolączkach nikomu nie chciało

Mieszkańcy małych miast i wiosek

się mówić. Profesor ze swojej strony

objęli bowiem realną władzę na miej-

Uczestnicy spotkania uważnie słuchają prelekcji

nie dokonał porównania Polski i Ukra-

scach” – podsumował.

W ostatnich latach Jerzy Stępień

iny we wprowadzaniu reform i dopro-

p.n.e. Idea samorządu – to średnio-

układają swoje budżety i zarządzają

Jerzy Stępień jest sympatycznym

pracuje jako profesor na Uczelni Ła-

wadzeniu wewnętrznych stosunków

wieczne prawo magdeburskie. Daw-

finansami. Oczywiście, państwo w

człowiekiem, z miłym uśmiechem

zarskiego w Warszawie. „Instytucja

do standardów europejskich. Na za-

na Polska wytworzyła też inne formy

tym pomaga. Działają tzw. subwen-

i ogromną życzliwością traktującym

prawdziwych urzędników została

kończenie spotkania wyraził myśl, że

samorządu – sejmiki szlacheckie,

cje państwowe dla różnych regionów,

otoczenie. W wygłoszonym referacie

zniszczona przez komunę. Bez urzęd-

za 15-20 lat Ukraina też będzie w Unii

sejm ogólnokrajowy i wybory króla.

etc. Reforma miała wielu przeciwni-

podjął niezwykle poważne tematy.

ników państwowych niemożliwe jest

Europejskiej, ale nie wyjaśnił co po-

Tamte wartości historyczne narodu

ków. Po roku przekonaliśmy ich jed-

Warta wyróżnienia jest umiejętność

zarządzanie państwem, zajmujemy

winniśmy dla tego zrobić. Natomiast

polskiego trzeba było przywrócić do

nak, że nowy system działa i reforma

profesora prowadzenia narracji w

się więc ich kształceniem – opowiada

oczywisty był przykład tego, co i jak

życia publicznego w nowej rzeczy-

jest dobra. Uważam napisanie tej

zrozumiały i przekonujący sposób.

Jerzy Stępień. – Każde państwo jest

zrobiła Polska.

wistości i bardzo ścisłych terminach.

ustawy za najważniejszą rzecz, którą

Kryje się za tym głęboka wiedza na

rzeczywistością wyobrażoną, istnieje

„Jeśli chcemy budować demokrację,

zrobiłem w życiu. Zmieniła przecież

temat zagadnień prawnych w Polsce

bowiem przez konkretnych ludzi. Sa-

XIX Spotkanie Ossolińskie odby-

musimy mieć samorząd terytorialny,

ustrój państwa, – zwierza się. – W

i Europie. Jerzy Stępień rozumie po-

morządy będą dobrze funkcjonować

ło się pod patronatem i w obecności

– wyjaśnia prof. Stępień. – W Polsce

1998 r. premier Jerzy Buzek zapro-

zycję szeregowego obywatela i mówi

tylko wtedy, kiedy ludzie pozbędą się

konsula generalnego RP we Lwo-

jest 2200 gmin i bardzo szybko wpro-

sił mnie do rządu. Opracowaliśmy

otwarcie o tym, że właśnie ten oby-

stereotypu o tym, że na górze są mą-

wie Jarosława Drozda. W spotkaniu

wadziliśmy w życie konkretne ustawy

nową ustawę o nowym podziale

watel często ma rację. We wstępie

drzejsi od nich, którzy lepiej wiedzą

wziął również udział konsul Marian

sejmowe. Ustawę o samorządzie

administracyjnym Polski na 16 wo-

do wykładu podkreślił, że III Rzeczy-

jak rządzić państwem i społeczeń-

Orlikowski; lwowscy profesorowie

napisaliśmy w bardzo krótkim termi-

jewództw. Była to równie ważna re-

pospolita przeżyła dwie najważniej-

stwem. Bardzo często jest odwrotnie.

Leonid Zaszkilniak, Larysa Kruszel-

nie, pracując nawet po nocach. W

forma dla skutecznego zarządzania

sze reformy – reformę Balcerowicza i

Politycy często są głupsi od zwykłych

nicka, Maria Tarnawiecka; Mykoła

1991 r. każda gmina stała się ośrod-

państwem. Różne regiony walczyły

reformę samorządową. Minister Bal-

obywateli, tracą bowiem kontakt z

Łytwyn, kustosz Galerii Sztuki Igor

kiem realnego samorządu, dostała

o swoje województwa. Walka toczyła

cerowicz najpierw nie był przychylny

rzeczywistością i są od niej oderwani.

Chomyn, dyrektor Muzeum Etnogra-

realne fundusze i realną własność.

się również na poziomie powiatów.

reformie samorządów terytorialnych,

W normalnym demokratycznym pań-

ficznego Roman Czmełyk, przedsta-

Zrealizowano to wciągu 6 miesięcy.

Każde miasteczko chciało zostać

odbierała bowiem ministerstwu finan-

stwie, – kontynuuje profesor, – każdy

wiciele Federacji Organizacji Polskich

W czasach komunizmu istniała jed-

centrum powiatu, wiązało bowiem z

sów 40% funduszy publicznych na

człowiek powinien być dowartościo-

na Ukrainie, Towarzystwa Kultury

nolita własność państwowa. Budże-

tym szansę swojego rozwoju. Ludzie

rzecz samorządów. Ale już po roku

wany. Nie wolno myśleć, że np.: „w

Polskiej Ziemi Lwowskiej, Polskiego

ty wojewódzkie były tylko częścią

przyjeżdżali do Warszawy w strojach

przekonał się o istotnym znaczeniu

Kijowie są mądrzejsi ludzie i lepiej

Uniwersytetu III Wieku, pracownicy

budżetu państwowego. Złamaliśmy

regionalnych, z orkiestrami. Walka o

budowy nowego modelu polskiego

wiedzą co powinniśmy robić tu, we

Biblioteki Naukowej im. Wasyla Ste-

ten system. Od 1991 r. gmina, po-

powiaty zdawała się bardziej ostra,

społeczeństwa. Decentralizacja wła-

Lwowie”. Musimy wyplewić z siebie

fanyka, naukowcy etc.

wiat i województwo samodzielnie

niż o województwa”.

dzy, finansów i własności mogła na-