29

kurier galicyjski * 29 listopada–15 grudnia 2011 nr 22 (146)

Praktyka muzykowania domowe-

Syn Karola Lipińskiego, Gustaw,

nie na egzaminie jednego z utworów

czewskim z Czerwonego Dworu pod

folkloru ukraińskiego, dzięki czemu

go została przeszczepiona z Wiednia,

przekazał testamentem dochody z

Karola Lipińskiego.

Wilnem, później zaś za Henrykiem

cały zbiór przedstawia możliwie ca-

który był wówczas głównym w Euro-

Urłowa oraz kapitał na trzy stypen-

Na temat dalszych losów po-

Glinką-Janczewskim ze Żmudzi; pra-

łościowy ogląd tradycji muzycznych

pie ośrodkiem muzyki kameralnej.

dia dla skrzypków, im. Karola i Re-

tomków wielkiego skrzypka w 1911

wnukiem tego wielkiego muzyka jest

Galicji Wschodniej, stanowiąc także

Przyjęła się ona dobrze na gruncie

giny Lipińskich. Zapisem tym rozpo-

roku, w 50. rocznicę śmierci Karo-

pan Konstanty Bukowski z Wilna…”

współcześnie bardzo istotne źródło

lwowskim, o czym świadczy fakt, że

rządzał Galicyjski Wydział Krajowy,

la Lipińskiego, pisał z Wilna znany

***

poszukiwań idiomu muzyki narodo-

podtrzymywały ją następne pokolenia.

który zgodnie z wolą testatora, winien

polski dyrygent Adam Wyleżyński:

Postać wielkiego skrzypka i kom-

wej, zarówno dla badaczy polskich,

W 1824 r., z inicjatywy Karola

kształcić trzech stypendystów w kon-

„Potomkowie zaś Lipińskiego po

pozytora, jednego z największych

jak i ukraińskich. Zgodnie z duchem

Lipińskiego, w sali Lewakowskie-

serwatoriach: we Lwowie, Wiedniu

kądzieli łączą ścisłe więzy z Litwą,

wirtuozów skrzypiec XIX w., nie zo-

epoki, chcąc popularyzować melodie

go rozpoczęto serię abonamen-

i Neapolu, stawiając im za warunek

jedna bowiem z córek jego była za-

stała w Polsce zapomniana. Świad-

ludowe także w salonie, Karol Lipiń-

towych wieczorów kwartetowych,

(również w myśli testatora) wykona-

mężną najpierw za Konstantym Par-

czy o tym najlepiej to, że Akademia

ski, przygotowując melodie ludowe

podczas których prezentowano twór-

Muzyczna we Wrocławiu nosi imię

do opublikowania, dokomponował

czość Haydna, Mozarta, Beethovena

Karola Lipińskiego. Również Lwow-

do nich akompaniament fortepianu.

i Romberga.

ska Akademia Muzyczna im. Mykoły

Zbiór „Pieśni polskie i ruskie ludu

W ten sposób, kwartet smyczko-

Łysenki w roku bieżącym przygoto-

galicyjskiego z muzyką instrumen-

wy mógł dotrzeć również do odbior-

wała specjalną gablotę upamiętnia-

towaną przez Karola Lipińskiego,

ców spoza elitarnego kręgu salonów

jącą wielkiego skrzypka. Można tam

zebrany przez Wacława z Oleska”

lwowskiej socjety, wystarczyło wyku-

zobaczyć zbiory nutowe i publika-

wydany został drukiem we Lwowie,

pić abonament. Szczególnie intere-

cje, dotyczące Karola Lipińskiego.

w 1833 r.

sujący jest fakt, że we Lwowie intere-

Warto także odwiedzając Lwowską

sowano się twórczością kwartetową

Galerię Sztuki, zwrócić uwagę na

Drezno i Urłów

Ludwiga van Beethovena.

portret Karola Lipińskiego, nama-

W 1839 odbyły się we Lwowie

lowany przez Alojzego Reichana

koncerty pożegnalne Karola Lipiń-

(Львівська національна галерея

skiego. Kompozytor bowiem zdecy-

zainteresowanie

мистецтв, вул. Стефаника 3).

dował się osiąść za granicą, gdzie

folklorem

Karol Lipiński był także zaintere-

*

otrzymał intratną posadę. W 1839

sowany muzyką ludową. Łączyło się

Utwory Karola Lipińskiego oraz

roku osiadł na stałe w Dreźnie, na

to z chęcią utrwalenia samych melo-

innych lwowskich kompozytorów

prestiżowym stanowisku nadworne-

dii ludowych. Nawiązała się wobec

będzie można usłyszeć podczas

go kapelmistrza oraz koncertmistrza

tego współpraca z Wacławem z Ole-

koncertu „Salon lwowski” w piątek,

orkiestry operowej na dworze sa-

ska vel Wacławem Zaleskim (1799-

2 grudnia 2011 r., o godz. 18:00,

skim. Funkcję tę pełnił przez 20 lat

1849), z którego inicjatywy powzięto

w Akademii Muzycznej we Lwowie

(1839-1859). Pomimo długoletniego

pracę nad zbieraniem melodii ludo-

(Львівська національна музична

zamieszkania w Dreźnie, nie zapo-

wych Galicji Wschodniej. Karol Lipiń-

академія ім. М. Лисенка, вул. Ни-

mniał jednak o rodzinnych stronach.

ski dokonał selekcji zgromadzonych

жанківського 5). Koncert zorganizo-

Po przejściu na emeryturę w 1861 r.

przez Wacława Zaleskiego pieśni.

wany jest przez Konsulat Generalny

osiadł w kupionym przez siebie już

Kompozytor kierował się własną kon-

RP we Lwowie oraz Stowarzyszenie

wcześniej majątku Urłów (Вірлів)

cepcją, chcąc szczególnie wyekspo-

„Wspólnota Polska”.

w obwodzie tarnopolskim, gdzie

nować główne walory zebranych

zorganizował szkołę muzyczną dla

kg

pieśni. Warto zwrócić uwagę, że pol-

uzdolnionych dzieci, pochodzących z

nagrobek Karola Lipińskiego w Urłowie

ski kompozytor nie pominął tu także

okolicznych wsi.

Kobiety wieszcza

„Ach, tam, o moja miła!

ską. Chociaż małżeństwo nie było po-

wiedzą o nieprawomyślnych postęp-

Tam był mi raj,

dobno szczęśliwe, to Mickiewiczowie

kach bliźnich. I…, co dzisiaj zapewne

Pókiś ty ze mną była!”

mieli ze sobą sześcioro dzieci. Celina

mało kto pojmie, nikt wówczas z fak-

Adam Mickiewicz

chorowała psychicznie i duży wpływ

tu fałszywej lojalności wobec zabor-

„Wezwanie do Neapolu”, 1833)

na nią miał m.in. mistyk Andrzej To-

cy nie czynił mu zarzutu, bo też nigdy

wiański, co sprawiło, że poeta w la-

nie splamił się donosicielstwem. Jeśli

tach 1841-1846 również pozostawał

mierzyć sławę, mir i szacunek np. ilo-

eUGeniUSz nieMiec

pod wpływem jego sekty. Może warto

ścią pomników, którymi go uczczono

Miał niespełna 57 lat, gdy przed

przypomnieć, że Towiański był ide-

w Polsce i na świecie, to wydaje się,

156. laty (26 listopada 1855) nasz

ologiem, twórcą i „prorokiem” sekty

że jedynie Jan Paweł II wieszcza

narodowy wieszcz umierał w Kon-

kabalistycznej („Koło Sprawy Bożej”),

zdystansował. Ważną rolę w życiu

stantynopolu na cholerę. Niektórzy

która eksponowała pogląd, że dzieje

poety odgrywały kobiety. Był boha-

uważają, że przyczyną śmierci mo-

świata zamykają się w formule: „plan

terem szeregu gorszących w owym

gło być skrytobójcze otrucie. Mickie-

Opatrzności – genialna jednostka

czasie romansów, które jednak nie

wicz umierał w poczuciu osamotnie-

– naród”. Jest uważany za twórcę

zaszkodziły jego twórczości, a na-

nia i niespełnienia swojej ówczesnej

jednego z nurtów mesjanizmu pol-

wet inspirowały powstanie szeregu

misji, polegającej na zorganizowaniu

skiego.

pięknych utworów. A oto kilka infor-

polskiego legionu, złożonego z Po-

Xawera Deybel – opiekunka

macji o kobietach, które odegrały w

laków, Żydów i Kozaków, którego

dzieci Mickiewiczów, była długoletnią

życiu i twórczości poety ważną rolę,

zadaniem miała być walka z Rosją

kochanką poety. Urodziła mu dziecko.

i być może pozwolą w pomnikowej

podczas tzw. wojny krymskiej. W

Była uważana za złego ducha Adama.

postaci rozpoznać rodaka z krwi i

zbiorowej świadomości Polaków

Ona także pozostawała pod prze-

kości oraz uśmiechnąć się do wła-

pozostał jako geniusz poezji, a także

możnym wpływem Towiańskiego.

snej przeszłości, a może i współ-

jako bohater narodowy, utożsamiany

Wydaje się jednak, że najgłę-

czesności.

z postaciami Konrada, ks. Piotra (w

biej i najtrwalej w sercu Mickiewicza

Karolina Kowalska – żona

„Dziadach”) i ks. Robaka (w „Panu

było zakorzenione uczucie do Maryli

aptekarza z Kowna. To właśnie z tą

Tadeuszu”), a także jako ten, który

Wereszczakównej, o czym świad-

piękną kobietą poeta podobno stra-

poprzez działalność publiczną i po-

czyć może chociażby poświęcony

cił cnotę w 1821 roku, a rywalowi do

lityczną wypełniał społeczne aspira-

jej piękny wiersz: „Tak w każdym

jej względów szambelanowi Nartow-

Portret adama Mickiewicza na skale Judahu z lat 1827-28,

cje Polaków. Tak wyselekcjonowana

miejscu i o każdej dobie,/ Gdziem

skiemu rozbił głowę lichtarzem.

autorstwa Walentego Wańkowicza, malarza związanego z

biografia Mickiewicza byłaby ułom-

z tobą płakał, gdziem się z tobą ba-

Karolina Sobańska – mę-

kręgiem Filomatów

na, a nawet zafałszowana, gdyby

wił,/ Wszędzie i zawsze będę ja przy

żatka, która towarzyszyła poecie

sądzić, że wielki Adam samym pa-

tobie,/ Bom wszędzie cząstkę mej

podczas wyprawy na Krym, stała się

tkamera podtrzymywała znajomość z

Marianna Wereszczaków-

triotyzmem żył.

duszy zostawił” (A. Mickiewicz: „Do

powodem romantycznego skandalu.

Adamem.

na Puttkamerowa (znana jako

Biografowie poety (S. Pigoń, B.

M…” – 1822). Czy ktokolwiek jest

Podczas romansu z Mickiewiczem

celina Szymanowska –

Maryla) – to najsławniejsza, chociaż

Dopart) np. podają, że w śledztwie

w stanie ocenić o ile uboższy byłby

była w tym samym czasie kochanką

którą poeta poślubił po przyjeździe

nie skonsumowana miłość Mickiewi-

przeciwko Filomatom podpisał lo-

dorobek poety, gdyby nie miotały nim

carskiego szefa tajnej policji genera-

do Paryża. Siedem lat wcześniej w

cza. Prawdopodobnie darzyła poetę

jalkę, że nie będzie spiskował prze-

wichry namiętności do wspomnia-

ła hr. Witta i szpiegowała na rzecz

Petersburgu miał romans z jej matką

umiarkowanym uczuciem, bowiem

ciwko rosyjskiej władzy i podzieli się

nych pań?

Rosji.

– znaną pianistką Marią Szymanow-

również po wyjściu za mąż za hr. Put-