20

Rozmowy kuriera

kurier galicyjski * 16 grudnia 2011–12 stycznia 2012 nr 23–24 (147–148)

głóD książki PolskieJ We lWoWie

Za czasów władzy sowieckiej w byłej księgarni „Drużba” (Przyjaźń) w centrum Lwowa można było nabyć

wiele różnych książek w języku polskim – od popularnych kryminałów do literatury naukowej i akademickiej.

Obecnie w mieście „Semper Fidelis” Iwan Swarnyk, dyrektor Publicznej Obwodowej Biblioteki Naukowej we

Lwowie stwierdza, że już od wielu lat w jej zbiorach nie ma współczesnych polskich wydań.

jedną okazję. Gdy ożeniłem się, mój

pejskiego koło Wrocławia. Jeździłem

z IWANEM SWARNYKIEM

szwagier był specjalistą od telewizji

co roku do Polski, mam tam dużo

rozmawiał KONSTANTYCZA-

i zmajstrował antenę na Polskę, co

przyjaciół, kolegów. Miałem wykłady

WAGA.

sprawiło, że mogłem odbierać dwa

w Krakowie, uczestniczyłem w kon-

polskie programy. Polska telewizja

ferencjach naukowych w wielu pol-

Pretekstem naszej roz-

była o wiele ciekawsza niż sowiec-

skich miastach.

mowy stało się niedawne,

ka. Kryminały, kino europejskie, któ-

uroczyste przekazanie przez

Przed naszym spotkaniem

re wtedy demonstrowano, dla mnie,

konsulat generalny Federacji

rozmawiałem z dyrektorem

jak i dla wielu lwowian było możliwo-

Rosyjskiej we Lwowie oraz

Południowo-Wschodniego

ścią dołączenia się do kultury świa-

inne instytucje z Moskwy

Instytutu Naukowego w Prze-

towej, ówczesnego europejskiego,

zbioru wspaniałych współ-

myślu dr. Stanisławem Stęp-

amerykańskiego i światowego kina.

czesnych książek w języku ro-

niem, który powiedział, że

Były tam też ciekawe programy pu-

syjskim dla waszej biblioteki.

przygotuje dla Obwodowej

blicystyczne i muzyczne.

Pamiętam jak kiedyś starszy

Biblioteki Naukowej we Lwo-

pracownik biblioteki literatu-

Jako historyk, też wiele

wie po egzemplarzu każdego

ry obcej przy ulice Mularskiej

pan czerpał z polskich źró-

wydania swego Instytutu.

Byłby to nadzwyczaj korzystny

(obecnie oddział Obwodowej

deł?

Iwan Swarnyk

Naturalnie. Nie tylko źródła, ale

krok dla obu instytucji. Pana Stani-

Biblioteki Naukowej) powta-

i sam stosunek do wydarzeń histo-

sława znam jeszcze z mojej pracy w

rzał studentom, ażeby nie

nie za bardzo są potrzebne. Zbiory

rycznych. Polacy zawsze byli naro-

Archiwum. Przyjeżdżał tam jako na-

Jak ocenia pan inicjatywę

tracili swoich pieniędzy na

biblioteki liczą ponad 700 tys. to-

dem patriotycznym, nie zważając na

ukowiec, badał życie Symona Petlu-

konsulatu generalnego Fede-

drogie książki w „Drużbie”,

mów i te kilkadziesiąt książek, to

reżim, który w ich kraju panował: czy

ry w zbiorach Archiwum we Lwowie.

racji Rosyjskiej we Lwowie,

ponieważ wszystko można

nie są żadne znaczące uzupełnienia

to komunistyczny, czy socjalistyczny.

Mam z nim ciepłe stosunki i przyjem-

który był współorganizato-

wypożyczyć za darmo w bi-

zbioru.

Ale Polska była Polską. Nigdy nie

ne wspomnienia. Chciałbym wspo-

rem przekazania bibliotece

bliotece państwowej. W czy-

była ani sowiecką ,ani socjalistycz-

mnieć, że w Polsce istnieje wielkie

A czy są poszukiwane

zbioru nowych rosyjskich

telni było też sporo świeżych

ną. Jeżeli była socjalistyczną, to po-

lwowskie lobby. Są to organizacje

polskie książki przez czytel-

wydań?

polskich czasopism. Teraz

Jest to bardzo ważny krok ze

zostawała Polską, w odróżnieniu od

Miłośników Lwowa, żyją potomko-

ników?

ich nie ma. Co się stało?

Bez wątpienia. Czytelnicy, szcze-

strony tzn. Domu Rosyjskiej Zagra-

Bez wątpienia, że Lwów jak mia-

Ukrainy. Pamiętam, jak ojciec z ja-

wie tej inteligencji, która była profe-

gólnie studenci słowiańskiej filologii

nicy im. Sołżenicyna, struktury, która

sto, które nadzwyczaj wiele znaczy

kiejś delegacji pisarzy z Polski przy-

sorami w Politechnice Lwowskie, na

Uniwersytetu Lwowskiego. Studiują

celowo pracuje nad tym, aby szerzyć

dla historii i kultury Polski, miało przez

wiózł okładkę na zeszyt, gdzie były

Uniwersytecie. Wiem, że w Polsce

język polski i literaturę, dla nich to jest

i popularyzować rosyjska książkę na

dłuższy czas wielkie tradycje polskiej

portrety królów polskich. Było to dla

jest wiele publikacji poświęconych

sprawa zawodowa. Mogą zapoznać

świecie i dbać o zaspokojenie potrzeb

książki. Powiedzmy, w lwowskiej

mnie szokiem, bo nikt z ukraińskich

naszemu miastu. Nawet w moim ga-

się z polską klasyką. Z twórczością

w literaturze swojej mniejszości naro-

księgarni „Drużba” polska książka

uczniów nie uczył się o książętach

binecie jest z dziesiątek książek na

Norwida, Mickiewicza czy Słowackie-

dowej. Była to inicjatywa absolwen-

stanowiła ponad połowę powierzch-

kijowskich. Uczyliśmy się o Olegu,

ten temat: „Cmentarz Łyczakowski”

go, ale są to wydania z lat 30-40-50-

tów Uniwersytetu Lwowskiego, Ro-

ni sklepowej. Dlatego dla każdego

Jarosławie, Włodzimierzu, ale po ko-

Stanisława Nieciei i inne.

60 XX wieku, ale nie mają żadnego

sjan z pochodzenia, mieszkających

mieszkańca Lwowa, czy to polskie-

lei ich nie znaliśmy. Było to dla mnie

Nasza koleżanka red. Sta-

pojęcia o współczesnej polskiej litera-

we Lwowie. Zwrócili się oni do Domu

go pochodzenia, czy Ukraińca, czy

przykładem stosunku do historii.

nisława Warmbrand, była lwo-

turze. Czy to o poezji, czy prozie, czy

Rosyjskiej Zagranicy z propozycją

dla każdej inteligentnej osoby polska

Potem miał pan styczność

wianka z Akademickiej, pyta,

nawet współczesnej literaturze na-

przekazania do Lwowa takiego zesta-

książka oznaczała dostęp do świato-

z językiem polskim w czasie

czy jest możliwość przekazy-

ukowej. Wiemy, na przykład, że nauki

wu książek. Cieszę się bardzo, że te

wej cywilizacji.

pracy w Centralnym Archi-

wać do biblioteki prywatne

historyczne w Polsce są nadzwyczaj

książki trafiły do mojej biblioteki i będą

Jest Pan Ukraińcem. Kie-

wum historycznym Ukrainy

zbiory książek? Są chętni.

rozwinięte. To co u nas robi się dopie-

dostępne nie tylko dla rosyjskiego

Z chęcią. Tym bardziej, ze mamy

dy i gdzie nauczył się pan

we Lwowie (w murach byłe-

ro teraz, to w Polsce osiągnięto już w

czytelnika. Są to rzeczy, które w

analogiczne przykłady współpracy z

polskiego?

go klasztoru bernardynów).

latach 50-60 zeszłego wieku. Przykła-

dużym stopniu stosują się rosyjskiej

Nigdy specjalnie polskiego się

Gdy trafiał mi się pośród tekstów

ukraińską emigracją w Kanadzie, Au-

dem mogą tu służyć wydawnictwa o

kultury, ale są to wydania, które nie

nie uczyłem. Polskiego słuchałem w

łacińskich, które są bardzo złożone.

stralii. Z Rzymu mamy bibliotekę śp.

małych miasteczkach i wioskach. Ta

ukazywały się w okresie sowieckim.

radiu. Miałem w kuchni radio nasta-

Nasz lwowski tłumacz z łaciny Andrij

ojca Dmytra Błażejowskiego. Są to

miłość do swojej małej ojczyzny – jest

Są to utwory ludzi, którzy przeszli

wione na Warszawę i szczególnie

Sodomora często mówił, że nie ma

bardzo cenne rzeczy, które są bardzo

to przykład, który warto naśladować.

przez obozy, trafili na wygnanie.

śledziłem wydarzenia w Polsce w

tu początku tekstu i nie ma końca.

potrzebne szerokiemu czytelnikowi.

Poza tym są przekłady prac z dzie-

W wielu wypadkach los rosyjskiej

okresie Solidarności. Oprócz tego,

Chyba, że koniec będzie tam gdzie w

Szczególnie dla młodego czytelnika.

dziny filozofii, historiozofii. Prace te

inteligencji był analogiczny do losu

polskie radio nadawało dużo dobrej

dokumencie stoi data. I gdy w łaciń-

I jeszcze jedno. Od dawna sławną

bardzo sumiennie i starannie są tłu-

ukraińskiej inteligencji, która osiadła

muzyki. Pasjonowałem się wtedy

skim tekście, trudnym, biurokratycz-

we Lwowie była biblioteka literatu-

maczone na język polski.

w Krakowie czy Paryżu, w Austrii

muzyką współczesną. Polskie radio

nym i prawniczym trafiały się polskie

ry zagranicznej na ul. Mularskiej, o

czy Niemczech, czy za oceanem.

stało się dla mnie pierwszą szkołą.

wstawki, było to dla mnie kluczem,

której pan wspomniał. Teraz jest w

Czy zwracał się pan do

Poza tym pierwszą moją książką

który pozwalał mi rozgraniczyć. Oto

strukturze naszej biblioteki. Ma bar-

polskich wydawnictw, bi-

Czy zainteresowany był-

w obcym języku były „Bajki” Jana

koniec jednej konstrukcji, tu ma być

dzo bogaty zbiór, ale tam też brakuje

bliotek i innych instytucji

by pan taką literaturą też z

Brzechwy, które ojciec (poeta i baj-

podmiot i orzeczenie, a tu są te frag-

literatury współczesnej, szczególnie

w Polsce, aby uzyskać taka

Polski?

Bez wątpienia! Gdy patrzymy na

kopisarz Iwan Swarnyk – red.) spre-

menty, które z łaciny nie przekładają

polskiej. Jak byśmy mieli uzupełnie-

literaturę?

Jest to zadanie, które stoi przede

to, co wydaje się we współczesnej

zentował mi, gdy miałem pięć lat.

się w ogóle.

nia, to moglibyśmy przekazywać to

mną. Dopiero od dwu lat jestem dy-

Rosji, to możemy sobie wyobrazić co

Ojciec czytał mi polskie bajki, tłuma-

co dostajemy w kilku egzemplarzach

Wróćmy do największej

rektorem. Mam wiele problemów,

wydaje się we współczesnej Polsce!

czył je na język ukraiński. Tak po raz

do bibliotek rejonowych. Wiemy, że

we Lwowie i dostępnej dla

szczególnie w dziedzinie kompleto-

pierwszy usłyszałem język polski.

Polacy mieszkają w województwie

Czy ma pan kontakt z

wszystkich kategorii czytel-

wania ukraińskiej, rosyjskiej i każ-

Dlatego język polski był pierwszym

lwowskim w kilku miejscowościach.

konsulatem generalnym RP

ników publicznej naukowej

dej innej literatury. Zadanie pierw-

językiem obcym, który poznałem.

Kultura polska jest nam bardzo bli-

we Lwowie?

biblioteki, której pan jest dy-

sze – zabezpieczyć należyty stan

Z żalem muszę stwierdzić, że

ska, tym bardziej, że mamy tu wieko-

Wielu z nas w czasie stu-

rektorem. Jaką jest część w

techniczny, aby wszystkie wydziały

na razie takich kontaktów nie mam.

we tradycje wspólnego zamieszkiwa-

diów na Uniwersytecie zapo-

zbiorach biblioteki zajmują

miały wyposażenie komputerowe.

Mam dobre stosunki z konsulatem

nia w jednym państwie – Rzeczypo-

znawało się z klasyką świato-

polskie książki, włączając w

Bez katalogu elektronicznego jest

Czech. Obecnie z konsulatem Rosji,

spolitej. Też tradycje międzywojennej

wą w polskich przekładach.

to i wydział literatury obcej

to biblioteka dnia wczorajszego, lub

z polskim, niestety, nie mamy. Jest

Tak. Moje wiadomości z literatury

Polski, gdy Ukraińcy czuli się różnie,

na ul. Mularskiej?

nawet przedwczorajszego. Dziś w

to dla mnie przykre, bo od dłuższe-

światowej w dużym stopniu czerpa-

Ilość polskiej książki jest mini-

ale pamięć, tradycja i język polski

szafach są tysiące i tysiące kartek,

go czasu związany jestem z polską

łem dzięki polskim przekładom. Po-

malna. Otrzymujemy tylko to, co nam

i polska kultura pozostały. Szczegól-

w których studenci nawet nie zawsze

kulturą. Tłumaczyłem dzieła literatury

lacy, tak jak i Rosjanie , wiele uwagi

darują dobroczyńcy. Na przykład,

nie wśród ludzi starszych. A młodzież

się orientują. W odróżnieniu – katalog

polskiej na język ukraiński. Przez 10

udzielali przekładom klasyki świa-

redaktor naczelny lwowskiego pisma

powinna poznawać współczesną pol-

elektroniczny – jest absolutnie czytel-

lat byłem członkiem Rady Fundacji

towej i ówczesnej literatury współ-

„Ji” Taras Woźniak przekazuje nam

ską kulturę i literaturę.

ny i zrozumiały. Już wiele zrobiono.

„Krzyżowa” dla Porozumienia Euro-

czesnej. Później, miałem jeszcze

książki, w tym i po polsku, które mu

Dziękuję za rozmowę.