22

korespondencja z krakowa

kurier galicyjski * 16 grudnia 2011–12 stycznia 2012 nr 23–24 (147–148)

Polskie RADio kRAkóW

z lWoWską PioseNką W tle

G. Zapolska, M. Konopnicka, K. Ma-

chóru w Niecieczy nastąpiło w 1915

kuszyński, J. Kasprowicz, M. Wolska,

roku przez ówczesnego księdza pa-

Beata Obertyńska J. Balicki, J. Paran-

rafii otfinowskiej Stanisława Słoninę.

dowski; malarzy, rzeźbiarzy i architek-

Kontynuatorem tej działalności był

tów – A. Grottger, K. Sichulski, M. Du-

ksiądz Leon Birnbaum do czasu, kie-

lębianka, Z. Gorgolewski, L. Marconi.

dy do Niecieczy w 1916 roku przybył

Doniosłą rolę w dziejach piśmiennic-

nowy kierownik szkoły Bolesław Ba-

twa i kultury polskiej odegrały lwow-

nek i przez kilka lat wspólnie prowa-

ALEKSANDER SZUMAŃSKI

skie firmy księgarsko-wydawnicze.

dzili tę działalność. Pierwszy występ

Kraków i Lwów, dwa czołowe

chóru odbył się 6 stycznia 1916 roku

Młodzi Polacy, ale nawet i ci śred-

ośrodki nauki i kultury polskiej, dwa

w kościele parafialnym w Otfimowie.

niego pokolenia pozbawieni są dzi-

nasze „Piemonty”, w których skupił

Chór śpiewał na dwa głosy. W tym

siaj słuchania tych lwowskich melodii

się ruch niepodległościowy przed

czasie wystawiono Jasełka, do któ-

i piosenek. Nikt bowiem, może za

pierwszą wojną światową, dwa mia-

rych ksiądz Birnbaum użyczył wła-

wyjątkiem Radia Katowice, w conie-

sta owiane historyczną legendą,

snych kostiumów teatralnych. Wspo-

dzielnej audycji Danuty Skalskiej nie

łączyły w długoletniej historii rozlicz-

mnieć jednak wypada, że przed

przypomina w Polsce chlubnych tra-

Franciszek Makuch

ne związki. Starszy o prawie cztery

pierwszą wojną światową powstał

dycji przedwojennego „Radia Lwów”

wieki Kraków w okresie rozbicia

zalążek teatru – kółko teatralne, które

z jednego miasta do drugiego. Tak

i jego „Wesołej Lwowskiej Fali”.

dzielnicowego nie był jeszcze zain-

przez pewien czas prowadził ówcze-

na przykład, badacz kultury średnio-

Już po raz trzeci, począwszy od

teresowany ekspansją na ziemie ów-

sny kierownik szkoły Józef Kummer.

wiecznej i dziejów miast Jan Ptaśnik

listopada 2009 roku Radio Kraków

czesnej Rusi Halicko-Włodzimierskiej.

W 1904 roku wystawiono pierwsze

był profesorem Uniwersytetu Jana

jednoczy się ze Lwowem w swojej au-

Najlepiej świadczy o tym bunt panów

przedstawienie związane tematycz-

Kazimierza i Uniwersytetu Jagielloń-

dycji „Blues o dwóch miastach”. I tak

Krakowskich w 1191 roku przeciw

nie z Bitwą pod Racławicami. „Niecie-

skiego, mechanik Maksymilian Hu-

oto 9 listopada 2011 roku, w Studiu

ruskiej polityce Kazimierza Sprawie-

czanie”, zaprezentowali śpiewy i tań-

ber wykładał na Politechnice Lwow-

im. Romany Bobrowskiej Radia Kra-

dliwego. Ale za Kazimierza Wielkie-

ce w wykonaniu artystów w strojach

skiej i AGH, a geograf i kartograf Eu-

ków, al. Słowackiego 22 odbył się ko-

go było już inaczej. Rozkwit handlu

regionalnych, którym przygrywali

geniusz Romer był profesorem UJK

lejny koncert w krakowskiej rozgłośni

lewantyńskiego na szlaku wiodącym

muzycy na instrumentach , dętych,

i UJ. Na scenach Lwowa i Krakowa

poświęcony obu miastom. Właściwie

z genueńskiej Kaffy i mołdawskich

klawiszowych i strunowych. Występ

występowali artyści tej miary jak

bardziej precyzyjnie – odbył się spek-

Irena Paprocka

portów Kilia i Białogród przez Lwów

zespołu podobał się licznie zebranej

Karol Adwentowicz i Adam Didur,

takl słowno-muzyczny. Poezja śpie-

które walczyły o niepodległość. W

do Krakowa, Wrocławia i dalej na za-

publiczności, a gdy artyści schodził

reżyserowali przedstawienia m.in.

wana z urozmaiconą formą przekazu,

1920 r. Lwów obronił Kraków przed

chód, spowodował zainteresowanie

ze sceny, publiczność bisowała.

Leon Schiller i Otto Axer. Nawiązano

tekstami i muzyką wybitnych autorów

nawałą bolszewicką. Za bohaterską

kupców krakowskich ekspansją na

No cóż, we Lwowie muzy śpie-

też szerokie kontakty sportowe. Już

i ta anonimowa – uliczna zawsze

postawę został odznaczony przez

ziemie wschodnie. Dlatego Kraków,

wały zawsze.

w 1911 r. z inicjatywy Lwowskiego

wzrusza, raduje i wywołuje emocje.

marszałka Józefa Piłsudskiego Krzy-

podobnie jak możni i rycerstwo mało-

I tu nasuwa się pytanie, które mia-

Klubu Sportowego „Czarni” i krakow-

Tym bardziej, że dotyczy tych miast,

żem Virtuti Militari, znowu wszedł do

polskie, poparł politykę króla. Przyłą-

sto jest piękniejsze, Lwów, czy Kra-

skiej „Wisły” powstał Związek Pol-

które kochamy.

legendy narodowej.

czenie Ziemi Halickiej przez Kazimie-

ków? Odpowiedź wcale nie jest łatwa,

skiej Piłki Nożnej, przekształcony w II

„Piosenka jest dobra na wszyst-

W II Rzeczypospolitej Lwów

rza Wielkiego wzbudziło nadzieję, że

gdy ogląda się dwa piękna, a właści-

Rzeczypospolitej w PZPN. Lwowska

ko”, właśnie. Szczególnie lwowska.

i Kraków zostały tylko miastami wo-

patrycjat krakowski przejmie w swoje

wie piękno w pięknie. Można nawet

„Pogoń” po zaciętej rywalizacji z kra-

Lwowskie piosenki wybitnych auto-

jewódzkimi, co oznaczało dla nich

ręce intratny handel ze Wschodem.

porównywać monumentalne wieloki-

kowskimi klubami „Wisłą” i „Cracovią”

rów takich jak: Marian Hemar, Jerzy

pewną degradację. Zarazem jednak

Płynęły stamtąd cenne towary, po-

lometrowe ciągi kamienic lwowskich,

wywalczyła w latach 1922-1926 tytuł

Petersburski, Henryk Wars, Emanu-

rozrosły się terytorialnie, wzrosła licz-

szukiwane w całej Europie – korze-

z krótkimi, pięknymi ulicami krakow-

piłkarskiego mistrza Polski. Kraków

el Szlechter, Witold Szolginia, Feliks

ba ich mieszkańców. „Lwowskie Tar-

nie, przyprawy, jedwab, bawełna,

skimi, ale zaprojektowane w innej

i Lwów były w ogóle kolebkami pol-

Konarski, Jerzy Michotek, Jerzy

gi Wschodnie” wpływały korzystnie

pachnidła i ałun. W odwrotnym kie-

przecież wyobraźni urbanistycznej.

skiego sportu i skautingu. One też

Janicki, jak i te popularne „sztajerki”

na ekonomikę Krakowa, przyczyniły

runku wieziono sukno, wyroby meta-

Kto ma rację? Zapewne poeta:

solidarnie udzielały pomocy fachowej

anonimowe, uliczne. Stanowią do-

{…} Dwa miasta otrzymałem w darze,

się do rozwoju między nimi kontak-

lowe i produkty rzemiosła zachodnio-

całemu krajowi, bowiem jako jedyne

kument polskiej kultury obyczajowej

A które piękniejsze?

tów handlowych. W latach 30. oba

europejskiego oraz polskiego.

wielkie miasta dysponowały u progu

i muzycznej, a także języka przeło-

Czy Lwów Katedrą marzeń,

miasta uzyskały ze sobą połącze-

Wielokulturowość Lwowa rusko-

niepodległości znaczną ilością grun-

mu XIX wieku oraz dwudziestolecia

Czy Groby Królewskie […]?

nia lotnicze, nawiązane zostały też

żydowsko-ormiańska, a także w mi-

townie wykształconej inteligencji.

międzywojennego w regionie, gdzie

kontakty turystyczne. W dziedzinie

kroskali niemiecko-czeska, mieściła

współżyły różne narodowości, krzy-

nauki i kultury podtrzymywano daw-

się w obszarze kultury polskiego

Ale po kolei. Gdy zespół muzycz-

Przechodząc do relacji z koncer-

żowały się różne prądy obyczajowe

ne więzy. Wielu profesorów uczelni

miasta. Kraków jako pierwsze mia-

ny „Chawira” pod kierownictwem pre-

tu, ujrzeliśmy na wstępie barwny re-

i kulturowe, a kultura i język polski,

lwowskich wykładało w Krakowie i na

sto udzieliło w listopadzie 1918 roku

zesa Fundacji Ocalenia Kultury Kreso-

gionalny zespół „Niecieczanie” (teatr

mające zdolność asymilowania ele-

odwrót, niektórzy z nich przenosili się

pomocy miastom Przemyśl i Lwów,

wej Karola Wróblewskiego rozpoczął

i chór ludowy w Niecieczy). Założenie

mentów obcych, rozwijały się potęż-

koncert, to natychmiast pomyślałem

nie i dumnie.

o Jerzym Połomskim, ale właściwie

Lwów, stołeczne miasto Galicji

o „Big Cycu” z którym pan Jerzy wy-

stanowił wybitny ośrodek naukowe-

lansował piosenkę „Cała sala śpiewa

go życia polskiego. Przede wszyst-

z nami”. Bo też i cała sala zajęta przez

kim Uniwersytet Lwowski od 1910

ponad 100 osób, trzymając się za ręce

roku noszący imię Jana Kazimierza

śpiewała „Tylko we Lwowie”.

– skupiał uczonych – twórców wielu

Nazwa „Chawira” pochodzi z

szkół naukowych, liczących się w

gwary południowo-wschodnich Kre-

ówczesnej Europie, a utrzymujących

sów i oznacza ciepły, rodzinny dom.

swoją pozycję także w dwudziestole-

Zespół „Chawira” powstał w Kra-

ciu międzywojennym. Życie kultural-

kowie, jesienią 2003 roku, założony

ne Lwowa XIX i XX wieku pomimo

przez Karola Wróblewskiego –

narzekań krytyków na prostactwo,

akordeonistę i wokalistę z zamiarem

kosmopolityzm i wiedeński stempel

popularyzowania piosenek polskich

na wszystkim rozwijało się inten-

z okresu międzywojennego, kreso-

sywnie, prężnie i systematycznie,

wych, patriotycznych, a także piose-

osiągając rozmach i wysoki poziom

nek światowych z okresu pierwszej

w dziedzinie teatru, literatury, krytyki,

połowy XX wieku, w tym również jaz-

dziennikarstwa i sztuk pięknych. Wy-

zowych. Skład zespołu zmieniał się

starczy wskazać choćby niektóre na-

kilkakrotnie, jednakże przez wszyst-

zwiska urodzonych, lub działających

kie lata niezmienna pozostała jego

we Lwowie twórców: ludzi teatru – W.

baza w osobach Karola Wróblew-

Bogusławski, S. Skarbek; pisarzy

skiego i Stefana Czyża – saksofoni-

i krytyków – W. Pol, S. Goszczyń-

Zespół „Chawira”

sty, klarnecisty i wokalisty.

ski, A. Fredro, W. Bełza, K. Ujejski,