28

kurier kulturalny

kurier galicyjski * 16 grudnia 2011–12 stycznia 2012 nr 23–24 (147–148)

o henryku zbierzchowskim i nie tylko…

reżyser filmu „Kawaler Księżyca” z

JADWIgA SMIRNOWA

Natalią Posikirą. To jej ojciec, znany

tekst

lwowski artysta-rzeźbiarz, mający

JURIJ SMIRNOW

pracownię przy ul. Piaskowej w willi

zdjęcia

należącej kiedyś do Henryka Zbierz-

Od tygodnia mam zaproszenie od

chowskiego, z okazji 130. rocznicy

konsulatu generalnego RP we Lwo-

urodzin wykonał popiersie poety,

wie na wieczór „z okazji 130.rocznicy

widniejące na scenie: „…pociągła,

urodzin legendarnego barda lwow-

pogodna twarz, zdobiona wydatnym,

skiego, Henryka Zbierzchowskiego”.

iście „cyranowskim”, nosem…”

Ma być wyświetlany film Sławomira

Za parę minut światło na sali ga-

Gowina „Kawaler księżyca” i odbyć

śnie. Konsul Jacek Żur przedstawia

się koncert w wykonaniu Macieja

potomków Henryka Zbierzchowskie-

Wróblweskiego i Marii Sołoduchy. Od

go, reżysera filmu „Kawaler księży-

Śpiewa Maciej Wróblewski

tygodnia czuję się jakbym wybierała

ca”, wykonawców piosenek. A dalej

się na spotkanie z kimś znajomym

był film, piosenki polskie, ukraińskie,

Konsul Jacek Żur (od prawej) odbiera popiersie henryka

i lubianym, ale od wielu, wielu lat nie-

rosyjskie, w tym cudna „Czerwona

Zbierzchowskiego dla przyszłego Domu Polskiego we Lwo-

widzianym.

Ruta „ Wołodymyra Iwasiuka i nie

wie

Przypominam sobie wszystko,

mniej cudna „Pod Papugami” Cze-

co wiem o Henryku Zbierzchowskim.

sława Niemena. Maciej Wróblew-

chowski miał jeszcze cięższy przy-

być u wszystku zazdrosny – nawyt u

Urodził się we Lwowie w 1881 roku. Z

ski parokrotnie zaśpiewał piosenki

padek tej choroby miłości do miasta

dobrzy zawiunzany krawatki…”. Istna

wykształcenia był prawnikiem, praco-

Henryka Zbierzchowskiego, niegdyś

nad Pełtwią. Kazimierz Schlegen

perełka.

wał jako radca prawny w Lwowskiej

bardzo popularną w całym Lwowie

pisał: „Zbierzchowski kochał Lwów.

Po trochu postać Zbierzchow-

Izbie Skarbowej. Ponadto był poetą,

„Cudna, ach cudna, jest noc”. Za

To okrślenie jest zbyt ogólnikowe –

skiego nabierała dla mnie kolorów,

powieściopisarzem, nowelistą, dra-

drugim razem już i zebrani z zapa-

żył Lwowem nawet w lecie bardzo

stawała się bliska, znajoma. Cho-

maturgiem, satyrykiem i redaktorem

łem powtarzali refren.

rzadko go opuszczając. Był lwow-

dząc po Lwowie często myślałam:

popularnego pisma satyrycznego

Wszystko się kończy. Skończył

skim rekwizytem – miłym pogodnym

tu siedział na kawie, tu pracował, tu

„Szczutek”. Tworzył dużo w różnych

się i ten wieczór. Wychodziłam z klu-

i potrzebnym”. Marian Hemar do tego

mieszkał. Łatwo mogłam wyobrazić

żanrach: od piosenek kabaretowych

bu z uczuciem wielkiej wdzięczności

dodał: „Pisarz tak Lwowski,/ że dość

sobie postać „…wysoką, o rozwia-

i legionowych po sztuki teatralne.

dla organizatorów, twórców filmu

mu trzech słów:/ Lwów – to Zbierz-

nym włosie z zawiązanym pod brodą

Literacką nagrodę miasta Lwowa

i wykonawców piosenek z nadzieją,

chowski,/ Zbierzchowski – to Lwów”.

romantycznym czarnym fontaziem…

otrzymał w 1928 roku, a Złoty Waw-

że podobne imprezy przybliżające

Maria Sołoducha

Od Witolda Szolgini usłyszałam o

w narzuconej na ramiona pelerynie

rzyn Polskiej Akademii Literatury w

postacie ludzi, którzy żyli we Lwo-

wielogodzinnym, a nawet, wielodnio-

i szerokim kapeluszu na głowie…”

1938 roku. Ponad wszystko kochał

wie i tworzyli to miasto, nie pozwolą

i Spotkań Lwowskich i dziennikarzy

wym przebywaniu Henryka Zbierz-

Idzie ulicą Piaskową nucąc: „Pij, pij,

Lwów. Zmarł w Krynicy w 1942 roku.

zapomnieć „tamten Lwów”.

Radia Lwów. Kłaniają się komuś

chowskiego w słynnym artystycznym

pij, bracie, mój/pij rano, wieczór i w

Dość długo ta moja wiedza o

Wracam wieczorem do domu

grzecznie bracia Radkowcy – Iwan i

lokalu „Atlasa”, pisaniu przeróżnych

noc…”, a za parę naście minut bę-

ostatnim bardzie Lwowa była skrom-

ulicą Zieloną. Zimno i ciemno. Patrzę

Piotr, hołdujących modzie batiarskiej

utworów przy kawiarnianym stoliku,

dzie już siedział przy stoliku w „Atla-

na, wyczytana z różnych książek,

na kościół ewangelicki i za nim w dali

z przełomu XIX-XX wieków.

o tym, że wszystko co napisał, pod-

sie” i napisze: „ Kocham Cię, Lwowie

jakby trochę przypadkowo, bo do

jaskrawo oświetloną wieżę telewizyj-

W głębi siedzi pan, bardzo przy-

pisywał „Nemo” i że sprytny właści-

– miasto mej młodości/I złotej mego

„perestrojki” o przedwojennym Lwo-

ną na Wysokim Zamku, a z pamięci

pominający świętego Mikołaja, tylko

ciel „Atlasa” Edzio Terlerski od razu

żywota jesieni,/Bom krew z krwi Two-

wie w ogóle czegoś dowiedzieć się

wynurza się wiersz jeszcze jednego

obok ma nie worek z prezentami, a

z tego skorzystał wymyślając wódkę

jej i kość z Twojej kości…”.

było trudno. Czasy na szczęście się

wielkiego barda – Mariana Hemara,

dwie gitary, przy czym jedna dziwna

„Nemówkę”, za którą płaciło się drożej

Wreszcie nadchodzi 7 grudnia.

zmieniają. Zaczęto pisać, opowiadać

który w swej emigracyjnej tęsknocie

z głowa kaczora. Później dowiaduję

już za „Żytnią”. To Witold Szolginia

Za kwadrans siódma wieczór ulicą.

i przyjeżdżać do Lwowa. Od wła-

w wielkiej miłości do Lwowa napisał:

się, że ma aż 18 strun. Domyślam

anegdotę o tym jak to pewnego razu

Zieloną podchodzę do klubu „Picas-

snego męża „opętanego” katedrą

„…mrok, jak kurtyna rozchyli – /I wtem

się, że to Maciej Wróblewski i że bę-

Henryk Zbierzchowski po kolejnej

so”. Przy wejściu wita mnie spiżowa

ormiańską dowiedziałam się, że Jan

– kopiec! Góra Piaskowa!/I śmierć

dzie dzisiaj śpiewał. Obok młoda uro-

przehulanej u „Atlasa” nocy drzemał w

postać Picasso (pożal się Boże, w ten

Henryk Rosen ozdabiając ormiańską

szepnie cicho w tej chwili:/ Widzisz,

cza dziewczyna. Ktoś mówi: „To Ma-

synku? Wróciłeś do Lwowa…”.

rysia Sołoducha, Ukrainka, urodzona

Patrząc w pochmurne grudnio-

i mieszkająca w Polsce i też będzie

we niebo myślę, że Bóg Miłosierny

śpiewała”. Przy samej scenie konsu-

oszczędził Henrykowi Zbierzchow-

lowie Jacek Żur i Marian Orlikowski

skiemu emigracyjnej tułaczki i tęsk-

zajęci rozmową z potomkami Henryka

noty za miastem, które kochał nad

Zbierzchowskiego: wnukiem Pawłem,

życie, a dzisiaj gdzieś tam wysoko,

przybyłym z Londynu, wnukiem sio-

wśród gwiazd, uśmiecha się i mówi:

stry poety Janem Czarnieckim i jego

„Widzisz, Heniu! Pamiętają Cię we

synem Stefanem z Warszawy. Obok

Lwowie”.

Nowa książka

o zbigniewie herbercie

Szanowni Państwo, Przyjaciele,

Krewni i Znajomi Niegodnego Auto-

ra!

Po wielu trudach i przykrościach,

acz nie bez wsparcia kilku życz-

Izbie Skarbowej przy biurku, aż raptem

grudniowy wieczór w samych tylko

katedrę malowidłami w latach 20 na-

liwych osób, drukiem ukazała się

słyszy: „Panie Zbierzchowski! Panie

szortach!) z tlącym się papierosem

malował Henryka Zbierzchowskiego

moja książka o rodzinie Herbertów

Zbierzchowski!” Otwiera oczy i widzi

w ręku. Od razu za drzwiami twarze

jako anioła. Z niemałym trudem udało

i młodości jej najbardziej znanego

przed sobą naczelnika mówiącego:

znajome i nieznajome, młodsze i star-

się nam tam trafić, kiedy w katedrze

syna, Zbigniewa. Szacowne wydaw-

„Panie Zbierzchowski! Dzisiaj to ja mu-

sze, szczerze uśmiechnięte. Mówi się

jeszcze były magazyny. Niedaleko

nictwo PIW jest w sporych tarapatach

szę pana obudzić. Chcę się pożegnać

po polsku, ukraińsku, rosyjsku. Gwar-

łuku, przy wejściu po lewej stronie

i zapewne nie będzie w stanie jej

– odchodzę na emeryturę”.

no i miło. Przy stolikach już sporo

nad oknem zobaczyliśmy „Śmierć

promować z należytym rozmachem.

Ciężko jest Autorowi myśleć o tym,

Później dostawaliśmy od redak-

ludzi popijających kawę i „do kawy”.

Katarzyny Aleksandryjskiej”. Dwaj

że owoce jego trudu nie trafią „pod

torki wydawnictwa „Sudety” Ireny

Widzę tu Emilię Chmielową – prezes

aniołowie podtrzymują wiotkie ciało

strzechy”. Toteż mając zaszczyt po-

Kozioł książki Witolda Szolgini z serii

FOPnU, o czymś wesołym rozmawia

męczennicy. Anioł po prawej stronie

informować Was o szczęśliwym roz-

„Tamten Lwów”. Ostatnią otrzymali-

ze swym zastępcą Teresą Dutkiewicz

ma twarz Henryka Zbierzchowskiego.

wiązaniu i narodzinach woluminu,

śmy już po śmierci autora. Prawie w

i Marią Iwanową. Zajmują miejsce

W tych trochę ciekawszych la-

pragnę równocześnie prosić o roz-

każdej z tych książek było coś o Hen-

przy stoliku księża. Bliżej sceny widzę

tach 90. miałam szczęście poznać

głaszanie owego faktu urbi et orbi

ryku Zbierzchowskim. Drukowane

profesorów Uniwersytetu Leonida

Witolda Szolginię, człowieka od dzie-

oraz wywieszanie w miarę możliwo-

Z góry dziękuję za zrozumienie

i cytowane były jego wiersze, frasz-

Zaszkilniaka i Bogdana Hud a, Nie

ciństwa skazanego na dozgonną

ści stosownych wieści w Internecie.

i przychylność.

ki. Jedno powiedzonko na zawsze

zabrakło i przedstawicieli prasy pol-

miłość do rodzimego Lwowa. To od

Dziełko liczy 660 stron i zawiera 150

RAFAŁ ŻEBROWSKI

utkwiło w mojej pamięci: „Wiluś putrafi

skojęzycznej Kuriera Galicyjskiego

niego usłyszałam, że Henryk Zbierz-

ilustracji.