sławni lwowianie

39

kurier galicyjski * 16 grudnia 2011–12 stycznia 2012 nr 23–24 (147–148)

alfred młocki – demokrata szlachecki

W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX wieku lwowskiej inteligencji przewodziła grupa weteranów

walk narodowowyzwoleńczych, byłych powstańców z 1831, 1848, i 1863 roku, a wśród najpopularniejszych

lwowskich działaczy politycznych był społecznik Alfred Młocki – pisarz polityczny, działacz społeczny,

filantrop, ziemianin, lwowski radny miejski, poseł na Sejm Krajowy, więzień stanu.

działaczami, emigrantami. „Nie raz

szerniejsze i zarazem najważniejsze

BEATA KOST

słyszałem go powtarzającego: że

z dzieł, napisanych przez Młockiego,

Ród Młockich pochodził z Ma-

miarą wartości publicznej człowieka

obejmuje historię narodów podbitych

zowsza. Alfred Aleksander Młocki

jest jego życie prywatne. Ludzie bez

i ich walk z zaborcami. Jednocześnie

urodził się 31 grudnia 1804 roku w

skazy w stosunkach codziennych,

też krytycy pracy pisali, że dzieło jest

Warszawie. Po śmierci rodziców

mawiał, nigdy nie zawiodą zaufania

„wyznaniem wiary autora”. Po raz

wychowywał się w domu Onufrego

narodowego. Nie wierzył też w dobre

ostatni działalnością publiczną za-

Wyczechowskiego – prezesa Sądu

przewodnictwo sprawy publicznej

jął się przygotowując 50. rocznicę

Apelacyjnego. W jego domu spoty-

przez tych, na których pozostała ja-

Powstania Listopadowego. Ogłosił

kał najważniejsze postaci Królestwa

kakolwiek zakała prywatnego życia.

wówczas swoje wspomnienia. Nie

Polskiego. Po maturze Młocki studio-

Przed ludźmi lekkimi, brudnymi, nie-

lubił, aby go wyręczano w pracy: sam

wał na Uniwersytecie Warszawskim.

rzetelnymi, chociażby najzdolniej-

robił wszystko, prowadził korespon-

Pierwsze pomysły na dalsze życie

szymi, zawsze ostrzegał, a radził

dencję, księgowość i bieżącą doku-

związane były z gospodarowaniem

ufać tylko ludziom czystego i stałego

mentację, co przy tylu zajęciach było

w rodzinnym majątku. Po studiach

charakteru. Bez charakteru, tak zdol-

dość czasochłonne. „Ubrany zawsze

zamieszkał jednak w Warszawie, w

ności, jak umiejętność na nic się nie

w narodową czamarę, pełen powagi

1826 roku ożenił się z Julianną Sko-

zdały, owszem szkodę częstokroć

i spokoju niczym niezamąconego,

werską. Mieli czworo dzieci, wszyscy

przynoszą narodowi. Surowe więc

był typem prawdziwego Polaka. Na

trzej synowie Młockich zmarli, prze-

stawiał wymagania naszym jenera-

pięknem jego obliczu malowała się

żyła jedynie córka Bronisława. Zain-

łom, mężom stanu, posłom, urzęd-

dobroć serca, we wzroku bystrym

teresowania Młockiego skupiały się

nikom i w ogóle starszyźnie narodu,

błyszczał promień miłości i łagodno-

wokół literatury, ale też sprawy spo-

lecz miał prawo stawiać takie żądania,

ści. W ruchach jego i w mowie była

łeczne i narodowe zajmowały go w

bo sam dla siebie był najsurowszym”

ta prostota, pełna dostojności, która

wielkim stopniu. Toteż w momencie

– wspominał przyjaciel Młockiego.

do siebie pociąga serca” – opisywał

wybuchu Powstania Listopadowego

Jego działalności, prowadzonej na

go Agaton Giller.

bez chwili namysłu rusza pomiędzy

wielką skalę, która zasięgiem obję-

Wraz z przyjacielem Mieczysła-

walczących. Walczył pod komendą

ła cały teren zaboru austriackiego,

wem Darowskim i Kornelem Ujejskim

Samuela Różyckiego w stopniu po-

zawdzięczamy w pewnej mierze no-

był autorem odezwy „Poginęły dzie-

rucznika 9 pułku piechoty Armii Kró-

woczesne mieszczaństwo polskie,

ci polskie”, ogłoszonej drukiem we

lestwa. We „Wspomnieniach z roku

zaangażowane w sprawy narodowe.

Lwowie w październiku 1874 roku.

Alfred Młocki

1830-31” pozostawił dokładny opis

Patriarchą narodu nazywał go Aga-

W październiku 1876 wokół

działań wojennych generała Sa-

ton Giller. Sprzeciwiał się polityce

Gazety Narodowej powstaje „Koło”.

muela Różyckiego na ziemi sando-

Organizacja sprzeciwiała się między

polskiego i wpływ jaki ten wywiera na

gu roku na budowę szkół ludowych

mierskiej i krakowskiej. Walczył pod

innymi podburzaniu społeczeństwa

stan Europy”. W 1863 roku w czasie

w Galicji, zebrał blisko sto tysięcy

Odechowem, Janowcem, Chodczą

w trzech zaborach do kolejnego

kolejnego powstania odznaczył się w

złotych reńskich. W ciągu kilkunastu

Górną. Po powstaniu, podobnie jak

zbrojnego powstania. Młocki był

organizacji niepodległościowej, jako

lat finansował Wydawnictwo Dzieł Lu-

inni, musi ratować się ucieczką, za-

wśród współzałożycieli „Koła”.

członek Komitetu Galicji Wschodniej

dowych – specjalne wydania tanich

mieszkał w Krakowie. W jego dorob-

Zmarł we Lwowie 27 marca 1882

(białego), jako jeden z pierwszych

książek dla chłopów i rzemieślników,

ku były też wspomnienia wydarzeń

roku. W mieście ogłoszono żało-

we Lwowie przekazał powstańcom

które były też czasem rozdawane

roku 1836 w Krakowie (okupacja

bę, a o śmierci Młockiego pisano

pomoc finansową

bezpłatnie.

Wolnego Miasta Krakowa przez

w kraju, że jest to strata narodowa.

Po zamożnych krewnych, ciot-

Był członkiem komitetu urządza-

wojska zaborców po zamordowaniu

Od pogrzebu Seweryna Goszczyń-

kach Honoracie Borzęckiej i Marian-

jącego jubileusz dla uczczenia Se-

szpiega Behrensa-Pawłowskiego),

skiego Lwów nie widział podobnie

nie Potockiej, odziedziczył duży ma-

weryna Goszczyńskiego, wypłacał

angażuje się politycznie, pisze wier-

wielkiej manifestacji. Zamknięto

jątek, który pozwolił mu na prowadze-

Goszczyńskiemu w imieniu komite-

sze patriotyczne.

sklepy, zawieszono żałobne chorą-

nie szeroko zakrojonej działalności

tu emerytalnego roczną pensję aż

Zostaje zadenuncjowany pod ko-

gwie, zapalono latarnie na ulicach,

charytatywnej i społecznej. Po ciotce

do śmierci poety (Goszczyński nie

niec roku 1836. Austriacy osadzili go

którymi przechodził orszak pogrze-

przejął pałac obok gmachu Namiest-

miał żadnych stałych dochodów, z

w więzieniu na Podgórzu. Nie zgodził

bowy. Cała nieomal ludność mia-

nictwa (obecnie gmachy Rady Obwo-

działalności poetyckiej utrzymywać

się na propozycję Austriaków: wyjazd

sta, chrześcijanie i Żydzi, wystąpili

dowej) we Lwowie. Kiedy zakupił go

się nie był w stanie, stąd pomysł

z kraju w zamian za wypuszczenie

w orszaku żałobnym. Pochowano

Nagrobek Alfreda Młockiego

rząd austriacki, wybudował przy ulicy

mieszczan lwowskich, aby go utrzy-

spod aresztu. Nakazem austriackim

Alfreda Młockiego na Cmentarzu

na Cmentarzu Łyczakowskim

Pańskiej kamienicę, w której miesz-

mywać ze specjalnego funduszu

został więc wydalony z terenu zaboru

Łyczakowskim. Lwów pożegnał go

kał do końca życia.

stworzonego przez mieszczan). Po

austriackiego. Jako były powstaniec

hymnem „Boże, coś Polskę”.

Wyróżniały go na tle epoki demo-

wyrzuceniu z Galicji Agatona Gille-

konserwatystów, był przeciwnikiem

i były poddany rosyjski przekazany

Zarzucano mu surowe sądy, ale

kratyczne poglądy i działalność poli-

ra, Młocki przez dwa lata wysyłał

Floriana Ziemiałkowskiego i Ageno-

zostaje na teren zaboru rosyjskiego.

podkreślano też, iż nadzwyczaj traf-

tyczna. Przewodniczył Towarzystwu

Gillerowi pensję, na którą składał się

ra Gołuchowskiego. Podobnie jak

Osadzono go w więzieniu w Kielcach.

nie oceniał ludzi. Nigdy nie wchodził

Opieki Narodowej, które założył ks.

wraz z lwowskimi przyjaciółmi. Ano-

jego przyjaciel Mieczysław Darowski,

Otoczony dozorem policyjnym, po

w układy z zaborcami, na co pozwa-

Ludwik Ruczka do opieki nad zesłań-

nimowo współpracował z „Gazetą

miał Młocki poglądy socjalistyczne.

kilku latach zostaje pozbawiony oby-

lała mu niezależność finansowa w

cami sybirskimi. Zajął się udzielaniem

Narodową”. Obok Mieczysława Da-

W swojej wielkiej pracy („Krótki rys

watelstwa rosyjskiego i z powrotem

postaci sporego majątku. Z dorobku

pomocy i wyszukiwaniem miejsc dla

rowskiego, był wielkim opiekunem

walki zasad w Europie”) o doktry-

powrócił do Krakowa. Działał w ru-

pisarskiego pozostawił wspominane

emigrantów, przybywających z Fran-

i patronem prasy robotniczej i ruchu

nach społecznych w XIX wieku pisał:

chu narodowym w 1848, po rewolucji

w tekście opracowania, poza nimi

cji i Szwajcarii aby osiąść we Lwowie.

robotniczego w Galicji. Opiekował

„Socjalizm o tyle wyżej stoi od komu-

przebywał na emigracji, współpra-

sporządził sprawozdanie z wyda-

Działał w Komitecie Obywatelskim,

się stowarzyszeniami robotniczymi,

nizmu, iż podstawą jego jest praca,

cował z Komitetem Narodowym. Po

rzeń 1848 roku w Krakowie (opisał

był prezesem towarzystwa Oświata,

kształcącymi rzemieślników. Wraz z

a z nią indywidualność samodziel-

powrocie z emigracji osiadł w pobliżu

je, jako kronikarz Komitetu Narodo-

członkiem honorowym Towarzystwa

Darowskim współzakładał „Gwiaz-

na, będąca źródłem prawdziwego

Lwowa, a później w samym mieście.

wego); był też autorem porównaw-

Pedagogicznego i Towarzystwa Brat-

dę”, a potem był kuratorem stowa-

bogactwa i prawdziwej rozmaito-

Odtąd jego życie i działalność zwią-

czej rozprawy historycznej o księciu

niej Pomocy. Młocki był jednym z

rzyszenia, wspierał też finansowo

ści”. Dzięki uwagom, dotyczącym

zane były ze sprawami społecznymi.

Józefie Poniatowskim i generale

założycieli pierwszego w Galicji Towa-

dwutygodnik „Rękodzielnik” – pismo

komunizmu i socjalizmu, nazwisko

Mieszkał w Łopatynie od 1850 roku,

Henryku Dąbrowskim. Pisał wier-

rzystwa Zaliczkowego, które powsta-

lwowskich rzemieślników. Zajął się

Młockiego pojawiało się również w

kilka lat później nabył w cyrkule Brze-

sze. Za życia prawie nie drukował,

ło, aby zadziałać lichwie. Kierował

rozpowszechnianiem wśród rze-

Polsce Ludowej. Pracą jego zajmo-

żańskim wieś Sarnki Górne. Gospo-

w testamencie pozostawił zapis,

zbiórką funduszy przeznaczonych

mieślników wiedzy o historii Polski

wał się nawet Zakład Historii Partii

darował, zajmował się publicystyką

aby dzieła jego wydano dopiero po

na potrzeby oświaty ludowej, w setną

oraz czasopism i wydawnictw naro-

KC PZPR. Dzieło Młockiego „Krótki

polityczną, działalnością społeczną

śmierci. Prace Młockiego do druku

rocznicę pierwszego rozbioru Polski

dowych.

rys walki zasad w Europie” wydane

na rzecz powiatu. W 1862 roku Młocki

wydali we Lwowie Agaton Giller

(1872) założył komitet, który miał się

Opiekował się ubogimi rodzi-

było pod pseudonimem Prawdzic

wydaje własnym nakładem w Paryżu

oraz Piotr Zbrożek.

zająć zbiórką finansową na terenie

nami, zdolnymi ubogimi twórcami,

z Kosarzewa w Lipsku, nakładem

broszurę „Rzut oka na rozwój narodu

całego zaboru austriackiego. W cią-

zagrożonymi represjami politykami i

autora w 1866 roku. Jest to najob-

kg