10

Przegląd wydarzeń

kurier galicyjski * 31 stycznia – 16 lutego 2012 nr 2 (150)

LWóW obCHoDził

114. rocznica śmierci

Dzień PAmiĘCi

Kornela Ujejskiego

ofiAR HoLoCAUSTU

W tym roku minęło 114 lat od dnia śmierci Kornela Ujejskiego,

którego często nazywano „ostatnim wielkim poetą romanty-

zmu”. Poezja Ujejskiego była jak wino z dobrego winobrania

– czysta jak łza, bez fabrycznej przymieszki, naśladownictwa

czy zmyślonych podniet. Współczesnych zbyt silnie upajała,

następnym pokoleniom dodawała siły i pokrzepienia.

ołEG WilCZYŃSki

tekst i zdjęcie

Do wsi Pawłów, koło Lwowa,

Kornel Ujejski przyjechał jako młody

chłopak, około 1848 roku. Poznał

córkę hr. Henryka Wiktora Komorow-

skiego z Potockich i zakochał się w

niej z wzajemnością. Komorowski

bardzo kochał jedynaczkę i nie był

zachwycony perspektywą takiego

małżeństwa. Biedny poeta nie mógł

przecież zapewnić dostatniego życia

jego córce. Ślub odbył się jednak w

1850 roku. Już jako młode małżeń-

stwo, Ujejscy wspólnie podjęli decy-

zję o wybudowaniu pomnika, żeby

uczcić skasowanie pańszczyzny. W

1851 roku w Pawłowie został zbudo-

wany pomnik o kształcie piramidy i

wysokości 4 metry. Przetrwał do dziś

tys. Żydów galicyjskich, a we Lwo-

KoNSTaNTY CZaWaGa

i liczy sobie już 160 lat. Wieśniacy

wie została zniszczona prawie cała

tekst i zdjęcie

wciąż pamiętają fundatora. Pamięta-

wspólnota żydowska – ponad 140

ją również to, że w 1866 roku, kiedy

tys. mieszkańców miasta. Wśród tych

27 stycznia Ukraina po raz

we wsi spłonął katolicki kościół, pan

ofiar byli wybitni naukowcy, prawnicy,

pierwszy na poziomie państwowym

Ujejski ufundował jego odbudowę.

muzykanci, pisarze, bankowcy, inże-

obchodziła Dzień Pamięci Ofiar Ho-

Na świątyni do tej pory znajduje się

nierowie i sportowcy, którzy byli chlu-

napis, który o tym świadczy.

locaustu.

Młody poeta o duszy romanty-

bą Lwowa. Szerman z wdzięcznością

Przedstawiciele władz wojewódz-

ka nie mógł pogodzić się ze starym

wspomniał Polaków i Ukraińców,

kich i miasta Lwowa, organizacji spo-

szlachcicem. Po 4 latach wspólnego

którzy pomimo zagrożenia swego

łecznych, duchowni wyznania Moj-

życia z teściami, Kornel Ujejski mu-

życia i swoich rodzin w różny sposób

żeszowego, Ukraińskiego Kościoła

siał opuścić Pawłów z żoną i syna-

pomogali swoim sąsiadom Żydom.

Greckokatolickiego, Ormiańskiego

mi Kordianem oraz Romanem. Dla

Żywym świadkiem tych tragicz-

Kościoła Apostolskiego i Ukraińskie-

młodej rodziny zaczęły się trudne

nych wydarzeń jest Genia Petriw-Ru-

go Kościoła Prawosławnego patriar-

czasy tułaczki. Niedługo po urodze-

da (z domu Gizel Bogner), która jako

chatu moskiewskiego zgomadzili się

niu, umarła córeczka Ujejskich. Brak

9-miesięczne dziecko została uratowa-

przy ponmiku ofiar getta lwowskiego.

dochodów i własnego kąta bardzo

na z getta przez rodzinę ukraińską. Ko-

Modlitwę w intencji pomordowanych

przygnębiały poetę. Żeby przeżyć,

bieta przyszła, ażeby razem ze wszyst-

Żydów poprowadził rabin miejscowej

musiał sprzedać wszystkie rodzinne

Lwowski pomnik kornela Ujejskiego w Szczecinie

kimi pomodlić się i złożyć kwiaty przy

wspólnoty judaizmu progresywnego

pamiątki i srebra.

tym pomniku, ponieważ nie wie, gdzie

Sziwa Fajnerman.

Wkrótce Kornelowi Ujejskiemu

on do nas, do Lwowian więcej, niż do

się tłumy ludu i wszystkie deputacje.

spoczywają szczątki jej rodziców.

Michaił Szerman z Międzyna-

udało się wziąć w dzierżawę wieś

innych należy”. Pożegnać Kornela

W kaplicy, dookoła katafalku, ducho-

W tym dniu złożono też kwiaty

rodowego Centrum „Holocaust” im.

Zubrza, koło Lwowa. Materialna sy-

Ujejskiego przyjechał chór ze Lwowa

wieństwo odprawiało ostatnie cere-

przy pomniku ofiar Holocaustu na

dr. Aleksandra Szwarca we Lwowie

tuacja się poprawiła. Lata spędzone

i wiele słynnych na ten czas ludzi.

monie przy zmarłym, po czym prze-

miejscu byłego obozu Janowskiego

powiedział, że podczas okupacji hi-

na tułaczkach wkrótce dały o sobie

Było około 100 wieńców. Tak opisy-

mówił ksiądz kanonik Radechowski-

we Lwowie.

tlerowskiej wymordowano ponad 700

znać. Żeby poprawić zdrowie Ujejscy

wała pogrzeb Henryka Bartmańska,

Skalski. Gorącymi słowy żegnał od-

wyjechali do Włoch. Nie przyniosło to

wnuczka Kornela Ujejskiego.

chodzącego na wieczny spoczynek

jednak pożądanych wyników i wkrót-

Bardzo różnie potoczyły się losy

poetę, którego śmierć obudziła żal

List do redakcji

ce umarła żona poety. Wieś Pawłów

rodziny Ujejskich. Henryka Bartmań-

powszechny gdzie tylko biją polskie

została podzielona między synami

ska zamieszkała po wojnie we Wro-

serca. Później słowo zabrał Marsza-

Spotkanie z profesorami

Kordianem i Romanem. Od 1978

cławiu i napisała dziennik wspomnień

łek krajowy hr. Badeni i wzruszonym

roku Kornel Ujejski mieszkał z Ro-

o słynnym dziadku. Jako rękopis

głosem przemówił w żałobie takimi

manem. Na początku w jego dworku,

przekazała go w 1972 r. do Biblioteki

słowy: „Myśmy cię wszyscy tak ser-

z bielska–białej

a później w osobnym domku skła-

im. Ossolińskich we Wrocławiu.

decznie, tak szczerze kochali, że

dającym się z kilku pokoi. Posiadał

Wieś Pawłów pamięta swojego

trudno nam dziś uwierzyć, że niema

Na zaproszenie Centrum Kul-

podpisaniu współpracy między Uni-

wielką bibliotekę. Ostatnie dni poeta

słynnego mieszkańca. Obecnie w

ostatniego z grona tych wielkich, co

wersytetem Zarządzania i Prawa

turalno-Oświatowego im. Juliusza

spędził w zaciszu pawłowskiego par-

wiejskiej bibliotece można wypoży-

byli chlubą naszą i pociechą – i naro-

ku. Lubił spędzać czas przy herbatce

czyć książki z poezją Kornela Ujej-

du drogowskazem. Trudno uwierzyć,

w Chmielnickim i Akademię Admi-

Słowackiego wspólnoty polskiej

i rozmowach z księdzem Mydłakiem,

skiego. Każdy rok nauczyciele na

że nie z własnej, a z Bożej woli za-

Chmielnicka przyjechali do naszego

nistracji w Bielsku-Białej. Goście

który stał się jego serdecznym przy-

lekcjach literatury opowiadają o nim.

milknie ta pieśń wspaniała, ta pieśń,

miasta kanclerz Renata Rosowska

zwiedzili twierdzę w Międzyborzu,

jacielem.

„Cudze chwalicie, swego nie znacie,

która była wyrazem najczystszej mi-

z Akademii Administracji z Bielsko-

średnią szkołę nr 28 w Chmielnicku,

„Chcę być pochowany w Pawło-

sami nie wiecie co posiadacie”.

łości ojczyzny, wyrazem wszystkich

polską szkołę w Gródku Podolskim,

Białej (woj. śląskie), wykładowca

wie, na zwykłym wiejskim cmentarzu,

cierpień, co bolały naród cały. Zgasł

informatyki Józef Wróbel i asystent

a także miasto i twierdzę w Kamień-

wśród moich przyjaciół spod strze-

Mój pradziadek, Jan Jaworski,

piewca narodu, drogi całej Polsce, a

Maria Żylcowa. Gości zaproszono

cu-Podolskim.

chy. Chcę znać ich radości i kłopoty” –

przez 25 lat pracował w majątku Kor-

przez nas tym więcej ukochany, bo

na Uniwersytet Zarządzania i Pra-

Goście z zachwytem odwie-

pisał w wierszach Kornel Ujejski. Syn

nela Ujejskiego jako gajowy. Wiele

żył z nami i tworzył wśród nas – bo

poety pamiętał o ostatniej woli ojca

z podanych w artykule wiadomości

gród nasz i jego okolice cieszyły się

wa w Chmielnicku, gdzie odbyło

dzali tereny opisane przez Henry-

i po jego śmierci nie dał zgody przy-

znam z opowiadań dziadka, które

nim długie lata, bośmy go osobiście

ka Sienkiewicza w „Trylogii”

się spotkanie z rodzicami i dziećmi,

jaciołom pochować go w Krakowie,

przekazały mi babcia Irena Stolar-

znali, kochali, wielbili, nie tylko jako

które chcą podjąć naukę w Polsce.

na Cmentarzu Rakowickim. Śmierć

czuk i mama Halina Wilczyńska.

genialnego poetę, ale i jako czło-

Podczas przebywania na uniwer-

FRaNCiSZEk MiCiŃSki

Kornela Ujejskiego okryła cały kraj

Mieszkają w Pawłowie, corocznie

wieka, bo on nam się wżył w dusze

sytecie prowadzono rozmowy o

Chmielnicki

wielką żałobą. Pod dworem zebrały

nasze, bo nam się z nim zdawało, że

odwiedzają i porządkują pomnik.