2

Przegląd wydarzeń

16–25 kwietnia 2013 nr 7 (179) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Wołyń 1943 – co dalej?

że ktoś z Polaków ma powiedzieć

inną pamięć zbiorową o tych wyda-

to samo – na Ziemi Chełmskiej i na

rzeniach. Będą miały także różną

samym Wołyniu, my Polacy, doko-

ocenę ich kontekstu historycznego

naliśmy rzezi obojętnie czy była od-

oraz będą nadawały im różne na-

Zbliża się tragiczna 70. rocznica polsko-ukraińskiego konfliktu etnicznego

powiedzią czy też nie.

zwy” – czytamy w Słowie.

na Wołyniu w 1943 roku. Wciąż pozostaje wiele pytań. I jeszcze więcej

Jest jeszcze Galicja, a po wojnie

Nadsanie, Łemkowszczyzna, znów

Myślę, że słowo pasterskie po-

niewypowiedzianych słów. Dziesięć lat temu, przed 60. Rocznicą, grupa

Chełmszczyzna, „Akcja Wisła”. Nie

winna też powiedzieć Ukraińska

ważne czyja rzeź była większa lub

Cerkiew Prawosławna, bo rzecz do-

polskich i ukraińskich intelektualistów miała siłę i odwagę, by wywiedzieć

mniejsza. Tylko łajdak może się po-

tyczy Wołynia.

pierwsze słowa. Wypowiedzenie ich było najtrudniejsze.

godzić z hektolitrami przelanej krwi.

Tak więc nie wszystko wygląda

Najbardziej porażającą była pra-

tak źle. Przed rokiem, kiedy we Lwo-

wtedy nadchodzi czas bestii, która

wie „radosna” relacja abp Kościoła

wie odsłaniano tablicę pamiątkową

TARAS WOZNIAK

tylko czeka na rozszarpanie lub przy-

rzymskokatolickiego na Ukrainie Mie-

ku czci Jacka Kuronia - wybitnego

Wydaliśmy wówczas numer spe-

najmniej urwanie swego kawałka.

czysława Mokrzyckiego o tym, że nie

polskiego inicjatora pojednania pol-

cjalny czasopisma „Ji”. Zatytułowali-

Są tacy, którzy nie wiedzą co czynią,

będzie wspólnego oświadczenia ukra-

sko-ukraińskiego – na Ukraińskim

śmy go „Wołyń 1943 – walka o zie-

ale inni wiedzą doskonale, bo są na

ińskich katolików z kościoła rzymsko-

Katolickim Uniwersytecie odbyła się

mię”. Po raz pierwszy umieściliśmy

służbie.

katolickiego i cerkwi greckokatolickiej.

konferencja, w trakcie której ukraiń-

materiały o tragedii obu narodów.

Zmęczyli się też ci, którzy miesz-

Bo zbyt różnią się ich stanowiska.

ska i polska inteligencja podpisała

Teksty nie straciły aktualności, choć

kając poza Ukrainą i nie będąc Ukra-

Jakie stanowiska – polityczne czy

wspólną deklarację:

pojawiły się nowe opracowania.

ińcami, próbowali ją ratować. Po raz

historyczne? Kościoły nie są powo-

„Na początku 2003 roku Jacek

Ówcześni prezydenci Leonid

kolejny podejmują za nas pracę;

łane do dawania ocen politycznych,

Kuroń napisał w liście do Myrosława

Kuczma i Aleksander Kwaśniewski

trud, który powinniśmy wykonać my

ich zadaniem jest nawoływanie do

Marynowicza: „…my i wy wyznajemy

poparli inicjatywę intelektualistów.

sami. Tylko my możemy pokonać

miłości, przy tym nie tylko pomiędzy

Ewangelię, w której Jezus zwraca

Podczas uroczystości odsłonięcia

trudną drogę przyznania się do winy

katolikami. Nie jest dobrze, że wier-

się, jak wierzę, do każdego z nas:

pomnika w Pawłówce/Porycku na

i wyrażenia żalu za popełnione wy-

nych pozostawiono samym sobie. W

nie szukaj źdźbła w oku bliźniego,

Taras Wozniak

Wołyniu prezydent Kuczma używał

stępki. Problem Wołynia 1943 roku

1943 roku tak było. Wydaje mi się,

lecz belki w oku swoim. Zaś pomysł,

sformułowań, które zostały wypo-

nie jest kwestią naszych stosunków

niech idą swoją, to kwestia ich sumie-

że jest to brak odpowiedzialności –

że nakazy Ewangelii nie dotyczą

wiedziane przez polskich i ukraiń-

z Polakami. Jest to kwestia naszego

nia i ich rozliczeń z Najwyższym. Nie

pasterze nie porzucają swych trzód,

stosunków  między  wspólnotami

skich intelektualistów.

sumienia – jeżeli przyznajemy się

mówię o politykach, lecz o ludziach.

kiedy dokoła straszą wilki, w skórze

narodowymi, jest niechrześcijański

Minęło 10 lat. Coraz mniej jest

do przynależności do narodu ukra-

Rzeź według oznak etnicznych –

specjalistów od politycznych speku-

i sprzeczny z duchem Ewangelii. Z

świadków tej tragedii, a coraz więcej

ińskiego i do ciągłości jego historii.

obojętne, czy była ona odpowiedzią

lacji i prowokacji. Jestem przekonany,

tych powodów mówię do Was, je-

osób spekulujących tamtymi wyda-

Ktoś drobiazgowy będzie się cze-

na zbrodnie, czy nie – trzeba nazwać

że z takim „patriotyzmem” kościołowi

stem przekonany, nie tylko w swoim

rzeniami. Może się mylę, ale jednak

piać: niech „oni”, jacyś „oni”, żałują

po imieniu. A w przypadku Wołynia w

nie jest do twarzy.

imieniu – wybaczcie nam”.

wydaje mi się, że proces pojednania

pierwsi, a potem dopiero my. Lub

1943 roku tak właśnie było.

Sytuację trochę rozładowało „Sło-

Myrosław Marynowycz odpowie-

nie odbył się. W czasach prezyden-

„...był to odwet za to, że…”. Że ktoś

Jeśli nawet była to prowokacja

wo synodu biskupów Episkopatu Ki-

dział: „Przyjaciele-Polacy! Bracia w

tury Juszczenki miało miejsce kilka

w średniowieczu nadszczerbił miecz

nazistów, czy prowokacja sowietów

jowsko-Halickiego Ukraińskiej Cerkwi

niełatwej drodze wytyczonej przez

symbolicznych gestów na poziomie

o nasze Złote Wrota, czy pierwszy

lub jednych i drugich pospołu; je-

Grecko-katolickiej do wiernych i ludzi

Bożą Opatrzność! Przebaczcie nam

prezydentów, ale z czasem wszyst-

rozpoczął czystki etniczne na Ziemi

śli był to odwet za rzezie na Ziemi

dobrej woli z powodu 70. rocznicy tra-

tak, jak potrafią przebaczać chrześci-

ko się jakoś sformalizowało.

Chełmskiej. Może być też odwrotnie

Chełmskiej, czy też odpowiedź dla

gedii wołyńskiej”, które w niedzielę 17

janie: z najdalszych głębin serca, bez

W społeczeństwach – i polskim

– to oni rozpoczęli od aktów terro-

emigracyjnego rządu polskiego, któ-

marca ogłoszono we wszystkich grec-

względu na okoliczności, nie mierząc

i ukraińskim – wzrosły nastroje patrio-

rystycznych, od zabójstw ministrów

ry widział Polskę w granicach 1939

ko-katolickich świątyniach na świecie:

porcji przebaczenia – przebaczcie z

tyczne, zaczęły one ukierunkowywać

– to strona polska.

roku; jeśli była to pomyłka ukraińskich

„Stojąc na progu obchodów 70.

niezachwianą wiarą, że Bóg jest z

wektor rozważań o tragedii w inną

Ktoś sprowadza walkę z dziećmi

sił politycznych – była to rzeź.

rocznicy ukraińsko-polskiego konflik-

tymi, kto potrafi przebaczać”.

stronę. Tak się dzieje w sytuacjach

i kobietami do regularnej wojny. Ale,

Nie wchodzę tu w prawne lub

tu na Wołyniu, my, biskupi Ukraińskiej

Te słowa zostały wypowiedziane

kryzysowych i czasach niepewnych.

moi drodzy bracia i siostry – i jedni,

polityczne oceny (ludobójstwo czy

Cerkwi Greckokatolickiej, pragniemy

w przededniu 60. rocznicy antypol-

Ukraińska postpomarańczowa ka-

i drudzy – nie walczy się z kobieta-

też nie, wzajemna rzeź etniczna czy

dzisiejszym orędziem wyrazić nasze

skiej akcji Ukraińskiej Powstańczej

tastrofa, kryzys w Unii Europejskiej,

mi i starcami. To nie jest wojna. To

rzeź jednostronna), pozostawiam je

stanowisko w sprawie tych tragicz-

Armii na Wołyniu…

światowy kryzys ekonomiczny. Coraz

– rzeź.

fachowcom – nie jestem sędzią ani

nych wydarzeń. Wymaga tego od

Zbliżająca się 70 rocznica antypol-

więcej jest zwolenników pokazania

Ktoś powie, że stało się tak samo

specjalistą od kwestii ludobójstwa –

nas nie tylko chęć uczczenia niewin-

skiej czystki na Wołyniu powinna słu-

prawdy, która nie wygląda tak, jak

przez się – nikt nie wydawał rozka-

ale z całą pewnością była to rzeź.

nych ofiar oraz solidarności w bólu z

żyć pojednaniu, a nie pogłębianiu nie-

chciały by to widzieć „siły patriotycz-

zów, bo nie znaleziono papierów.

I my, Ukraińcy, którzy uważamy,

ich bliskimi, ale także troska o to, że

chęci pomiędzy naszymi narodami…

ne” w obu krajach. Zaczęto ją nawet

Przynieście papiery, a wtedy przepro-

że obecna Ukraina powstała dzięki

manipulowanie okolicznościami tych

Bądźmy świadomi odpowie-

wypychać z debaty publicznej. Bicie

simy (dodajmy, że przez zaciśnięte

walkom wyzwoleńczym w latach

wydarzeń na zamówienie polityczne

dzialności spoczywającej na na-

się w piersi patriotycznym kopytem

zęby). Ale czy jest w tym szczery żal?

1940-1950, musimy to wyraźnie po-

i zacięte nieprzejednanie ludzkich

szych barkach i szansy, która jest

(które pochodzi od diabła) i wbija-

A przecież On widzi to wszystko.

wiedzieć.

serc pojedynczych osób albo grup

przed nami…

nie klina pomiędzy Polskę i Ukrainę

Jest jeszcze cały szereg pytań,

Dlatego mówię dziś – na Wołyniu

mogą tylko rozdmuchać przygasły

– stało się znakiem firmowym wielu

na które bez żalu za grzechy nie

w 1943 roku, my Ukraińcy, uczynili-

ogień narodowej wrogości (...)

14 marca 2013 roku, Lwów

polityków, działaczy społecznych,

będzie logicznych odpowiedzi. Bo

śmy ludobójstwo i rzezie. Kontynu-

Bratobójstwo lat 1942-43 na

cerkiewnych, a nawet całych kręgów

jak to się stało, że wszystko rozpo-

acją była rzeź w Galicji.

Wołyniu wymaga przede wszystkim

Taras Wozniak – ukraiński publi-

politycznych. Nałożyło się na to na-

częło się jednego dnia, niby na znak

Rozumiem, że to stwierdzenie

oceny chrześcijańskiej, bo tylko ona

cysta, redaktor naczelny niezależne-

turalne zmęczenie Ukrainą i brakiem

niewidzialnego dyrygenta? I nikt nie

będą wyrywać z kontekstu i ukra-

może dać odpowiedź na dylematy

go kwartalnika „Ji” („Ї”). Tekst ukazał

jej stanowiska w tej kwestii i w wielu

zatrzymywał przerażających mły-

ińscy, i polscy „patrioci”. Będą uda-

moralne dotyczące tego konfliktu

się w marcu 2013 roku. Tekst w wersji

innych sprawach. Ludzie przyjaźnie

nów śmierci.

wali, że nierozumieją o co chodzi.

i uzdrowić pamięć. Bóg stworzył

polskiej zamieszczamy bez skrótów

nastawieni wobec Ukrainy i sami

Dlatego jest to naszą, Ukraińców,

A przecież to zdanie w domyśle bę-

nas różnymi, więc nic dziwnego, że

i komentarzy.

Ukraińcy są zmęczeni. To właśnie

rzeczą: pokonanie tej drogi. A Polacy

dzie mówiło i o rzeczy innej – o tym,

polski i ukraiński naród będą miały

kłopoty w sprawie Domu Polskiego we Lwowie

11 kwietnia bieżącego roku radni Lwowskiej Rady Miejskiej usunęli z porządku obrad kwestię „O przekaza-

niu w długoterminowe użytkowanie pomieszczeń niemieszkalnych na ulicy Szewczenki 3 a”. Chodzi o Dom

Polski we Lwowie.

My powinniśmy zrobić to samo w

„Za” głosowało 48 radnych. Mer

wana. Jest to pomieszczenie, które

ostatnich godzin, bo wczoraj wie-

cjalnie na ten cel. Formalnie spra-

zamian – powiedział mer Lwowa

Lwowa, Andrij Sadowy powiedział,

zostało przekazane społeczeństwu

czorem była gotowość do głosowa-

wa musi zostać przegłosowana

Andrij Sadowy.

że na poprzedniej sesji kwestia zo-

miasta przez Ministerstwo Obrony w

nia. Głosowanie w sprawie Domu

przez lwowskich radnych a ci… nie

O tym, że budynek na Dom

stała odłożona, ale na obecnej mia-

celu realizacji umów międzynarodo-

Polskiego nie odbyło się, chociaż

głosują.

Polski zostanie przekazany pol-

ła być poddana pod dyskusję. Andrij

wych Ukrainy. Już od kilku miesięcy

jesteśmy w posiadaniu tego lokalu.

Dwa lata temu, w marcu 2011

skiej społeczności miasta uzgod-

Sadowy powiedział:

decyzja ta nie jest poddawana pod

To nawet nie jest nasz miejski lokal.

roku, w Przemyślu odbyło się uro-

niono podczas polsko-ukraińskich

– Jestem zaniepokojony, że dzi-

głosowanie, dzięki czemu mogliby-

On musiał najpierw stać się wła-

czyste przekazanie aktu własności

rozmów w Kijowie. Poinformował o

siaj na sesji plenarnej nie zagłoso-

śmy przekazać lokal społeczeństwu

snością miasta, bo jest to sprawa

„Domu Ludowego” ukraińskiej spo-

tym prezydent Wiktor Janukowycz.

waliśmy za włączeniem do porząd-

dla stworzenia Polskiego Domu.

umów międzypaństwowych. Stro-

łeczności miasta.

Ukraińskie Ministerstwo Obrony

ku obrad kwestii Domu Polskiego.

– To jest duży problem. Nie

na polska przekazała społeczności

Inf. własna/ zaxid.net

przekazało miastu budynek spe-

Uchwała była przecież przygoto-

mogę zrozumieć, co zaszło w ciągu

ukraińskiej budynek w Przemyślu.