19

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 16–25 kwietnia 2013 nr 7 (179)

talia brylantów

diamentów, a ja mu opowiadałem o

cha”. Śledczym przypominał on

Kazimierzu, jak ta dzielnica wygląda

własnoręczny podpis pod dokonaną

i co się tam obecnie dzieje.

kradzieżą i pozostawioną na miejscu

„Diamenty, diamenty, wszyscy

wizytówkę, kto jej dokonał. Bogacze,

się nimi bardzo podniecają, a prze-

których żony posiadały diademy i bry-

cież pod względem chemicznym to

lantowe kolie warte tysiące dolarów,

Gorączka złota osiągała swoje apogeum w wojskowym pociągu służ-

zwyczajna, choć najpiękniejsza for-

zabezpieczali się przed ewentualnymi

bowym, który w okresie PRL-u kursował na trasie Brześć nad Bugiem

ma krystalicznego węgla – mówił.

napadami w ten sposób, że nabywali

Liczą się dwie rzeczy: głębia i blask,

dokładne repliki tych klejnotów, wy-

– Warszawa – Legnica. Jeździli nim na urlopy, a potem wracali do baz

które wynikają z odbicia światła. Na

konane ze szklanego kryształu. To w

w Polsce żołnierze i oficerowie Armii Sowieckiej. Polscy kolejarze mó-

świecie dwa kamienie są uważane

nich paradowały na przyjęciach i rau-

za bezcenne. Z tego powodu nikt

tach ich małżonki. W razie kradzieży

wili o nim lakonicznie, że to złoty pociąg. Na dużą skalę przemycano

ze znawców nie podejmie się okre-

straty były niewielkie. W tym czasie

ślić ile tak naprawdę są dziś warte.

brylantowe oryginały spoczywały w

w nim bowiem złoto, które sprzedawano handlarzom po przybyciu na

Na pierwszym miejscu znajduje się,

dobrze zabezpieczonych skrytkach

miejsce. Było to o tyle ułatwione, gdyż wyższych oficerów „armii

mający burzliwą i tajemniczą historię

bankowych, w ogniotrwałych sejfach,

Koh-I-Noor, czyli Góra Światła. Prze-

zamykanych na szyfrowane zamki.

wyzwolicielki” nie kontrolowano na granicy. Mogli przewozić co chcieli.

chowywany obecnie w Muzeum w

Nic niewarte kopie precjozów

Tower w Londynie, zdobi koronę kró-

wykonywały w Czechach małe zakła-

lowej brytyjskiej. Drugim bezcennym

żołnierzy sowieckich, wyruszył z

i Oxfordu. Obydwie w latach trzydzie-

dy, produkujące sztuczną biżuterię.

WłodziMiErz PaŹniEWSKi

diamentem okazuje się także pocho-

dworca Warszawa Wschodnia, aby o

stych miały filie w Nowym Jorku. Ich

Było to rękodzieło na najwyższym

dzący prawdopodobnie z Indii The

Tak się złożyło, że „złoty szlak”,

godz. 9:20 przekroczyć granicę Polski

absolwenci zdobywali sławę w Euro-

światowym poziomie, jak również

Sancy Diamont, oszlifowany w sy-

prowadzący do Polski, ściśle po-

w Terespolu. Od tej pory na terytorium

pie i Stanach Zjednoczonych jeszcze

specjalność południowych sąsiadów,

metryczne fasetki. Numerem trzecim

krywał się ze „szlakiem diamento-

Rzeczpospolitej nie było już żadnych

wiele lat po drugiej wojnie światowej.

która przetrwała do naszych czasów.

jest niewątpliwie The Cullian I. Ma,

wym”: a to była już wyższa szkoła

obcych wojsk.

Czesi byli w tym najlepsi i już. Nic

bagatela, 530,20 karatów i wycenia

jazdy. Nielegalny handel surowymi

Polscy mieszkańcy Legnicy tak-

zatem dziwnego, że szkoła lwowska

numer „na Czecha”

się go na 400 milionów dolarów.

diamentami zaczynał się gdzieś na

że popadali w przygnębienie. Nagle

Podobno lwowska była bardziej

nawiązała ścisłą współpracę z czeski-

Mnie osobiście – dodawał – bardziej

Syberii, punktem rozdzielczym była

urwał się łatwy i świetny zarobek.

wyrafinowana i tylko ona uczyła

mi mistrzami. Za odpowiednią opłatą

podoba się czwarty na tej liście The

Moskwa, a miastem docelowym Le-

- Za ruskich to było życie jak w

swoich studentów jak kraść diamen-

przygotowywali oni kopię w dwóch

Hope. Posiada niebieskawą barwę.

gnica, gdzie diamenty wcale nie były

Madrycie – wspominał z rozrzew-

ty, sprawnie opylić łup i nie wpaść.

egzemplarzach i przekazywali dane

Skrywa jednak pewną mistyczną

diamentami, nazywano je skromnie,

nieniem pewien starszy legniczanin,

Na semestr brylantowy zapisywano

niezwykle istotne: kto zamówił imi-

tajemnicę: otóż w świetle zaczyna

choć obrazowo „szkiełkami”. Na ogół

z którym podróżowałem w jednym

tylko najzdolniejszych. Była to wiec

tację i gdzie mieszka. Obowiązkowo

świecić na czerwono”.

niezbyt długo zagrzewały miejsca

przedziale do Wrocławia. „Na wszyst-

złodziejska arystokracja. Najpierw

jedna z wykonanych kopii wędrowała

To od pana Z. dowiedziałem się

w Polsce. Diament kamień podróż-

ko było mnie stać, a dziś (tu machnął

wykładano dużo teorii. O diamentach

do Lwowa i cierpliwie czekała, kiedy

na przykład, że brylant, podobnie jak

ny, uwielbia być w ciągłym w ruchu.

ręką) szkoda gadać. Szczerze mó-

słuchacze uczelni musieli wiedzieć

uda się ją ulokować w skrytce banko-

kobieta, posiada talię. W kanonie

Zarabia na samej swojej wędrówce.

wiąc: głód, smród i ubóstwo”.

wszystko. Aby otrzymać dyplom

wej w miejsce oryginału. Zdarzało się,

damskiej urody im węższa, tym lepiej.

Zatem po krótkim pobycie w Berlinie

- Handlował pan?

należało opróżnić z kosztowności

że podmianę zauważali właściciele po

Linia osy to niedościgniony wzór pięk-

Zachodnim ostatecznie wybierał wol-

- Wszyscy to robili. Nawet mili-

wyznaczony sejf lub pojechać do

wielu latach, gdy chcieli sprzedać klej-

na. Kobieta zrobi wszystko, będzie

ność w Amsterdamie lub w Antwerpii,

cjanci.

Antwerpii i obrobić w pociągu kurie-

not lub zamierzali go przerobić u jubile-

się głodzić tygodniami lub wylewać

gdzie starannie oszlifowany przez

- A konkretnie czym się pan zaj-

ra, przewożącego surowe kamienie

ra. Numer „na Czecha” to była lwowska

wiele litrów potu na sali gimnastycz-

robota w białych rękawiczkach i spe-

tamtejszych mistrzów, zamieniał się

mował?”

do którejś ze szlifierni, istniejących w

nej, aby chociaż odrobinę zbliżyć

cialite de la maison tego miasta.

w brylant. W tym czasie jego cena

- Kręciłem w szkiełkach.

tym mieście. Nie było to wcale takie

się do ideału. Z brylantami sprawa

wzrastała nawet kilkanaście razy.

Dało się z tego wyżyć?”

proste. Walizeczkę, w której znajdo-

Opowieść o tym, jak w Legnicy

ma się dokładnie odwrotnie. Talia w

Dla porządku zaznaczmy rów-

- Jeszcze jak!

wały się diamenty, miał on na stałe

handlowano „szkiełkami” oraz na

brylancie to jego najszersze miejsce,

nież, że ten sam sowiecki pociąg

I w następnej chwili wyjaśnił mi,

przytwierdzoną specjalnym łańcu-

czym polegały zajęcia brylantowego

patrząc z boku. Dlaczego jest taka

obsługiwał także „szlak kawiorowy”,

czyli profanowi, że nie chodzi o zakład

chem do ręki. Często ochraniała go

semestru we Lwowie, przypomniały

ważna? Gdyż zgodnie z zasadami,

którym ten ekskluzywny przysmak, w

szklarski, ale o kamienie szlachetne,

uzbrojona obstawa, a jednak „absol-

mi się raz jeszcze w bardzo nietypo-

jakie obowiązują rynek kosztowno-

1, 2, 3 i 5-kilogramowych puszkach

dokładnie surowe diamenty. Ta ksyw-

wenci” ze Lwowa dawali sobie radę.

wym miejscu, bo w Tyberiadzie nad

ści, przechowuje tożsamość brylantu,

podążał na zachód. Rosyjski kawior,

ka z pokątnego handlu posługiwała

Zanim na stałe rozpoczęli pracę

Jeziorem Genezaret, gdy kilkanaście

metrykę i zarazem certyfikat jego au-

ze względu na konkurencyjną cenę

się specyficznymi nazwami. „Kaczeń-

w zawodzie, wbijano im do głów wie-

lat temu zwiedzałem tamtejszą szli-

tentyczności.

chętnie kupowali właściciele restau-

ce” na przykład oznaczały złoto, bo

le zasad. Na przykład, zdecydowanie

fiernię diamentów, ulokowaną w bar-

Wszystkie oszlifowane diamenty

racji.

żółte. Natomiast na kawior mówiono:

odradzano kradzież diamentów czer-

dzo niepozornych zabudowaniach.

właśnie w talii ukrywają swoje ozna-

„kaszanka”, co mogło wprowadzić w

wonych, pomarańczowych, zielonych

Nie wszyscy zapewne wiedzą, że ob-

czenia. Są to maleńkie laserowe

błąd kogoś spoza branży.

i niebieskich. Były niezwykle rzadkie i

róbka diamentów pozostaje narodo-

Szlak diamentowy

ryty. Na przykład diamenty, mające

Na tych trzech szlakach wyrosło

„Szkiełka, panie – to było to.

łatwiejsze do rozpoznania od białych.

wym przemysłem Izraela, bo zapew-

w metryce Kanadę posiadają mikro-

w Polsce wiele zakamuflowanych

Małe, niepozorne, miejsca niewiele

Również z tego powodu o wiele trud-

nia olbrzymie obroty i duże zyski.

skopijny rysunek liścia klonowego

fortun. Rosyjscy dostawcy także nie

zajmują, a warte tyle, że ho ho!”

niej było je korzystnie sprzedać. Jubi-

lub niedźwiedzia polarnego, co auto-

mogli narzekać. Dlatego w 1993 roku

Chciałem się mu zrewanżować

lerzy i pokątni handlarze obawiali się

głębia i blask

matycznie kojarzy się z tym krajem.

opuszczali Legnicę oraz inne miasta,

za tę dosyć ciekawą opowieść, ale

bowiem wpadki. „Nie zawracajcie sobie

Przewodnika także miałem nie-

Z kolei klejnoty sprzedawane przez

gdzie stały sowieckie garnizony, ra-

nie bardzo wiedziałem czym, dopie-

głowy kolorami. Tę zabawę zostawcie

zwykłego. Był nim pan Z. Miał swoje

znaną firmę De Beers znaczone

czej w nastrojach ponurych, a ich

ro, gdy zdradził, że urodził się „we

amatorom” – powtarzał profesor, któ-

lata i od dawna przebywał na eme-

są w talii symbolem, zwanym fore-

żony nie kryły łez. Nie z powodu

Lwowi”, byłem w domu. Uraczyłem

ry czasem wyjeżdżał ze studentami

ryturze. Do zakładu wpadał na parę

vermark. Fachowiec zerknie i wie

polityki, broń Panie Boże. A niech ją

go autentyczną historyjką, która za-

na ćwiczenia praktyczne. Najczęściej

godzin, aby sobie trochę dorobić.

wszystko, ponieważ diamenty nie

szlag! Przyczyny były czysto kaso-

haczała o jego rodzinne kąty. O tym

do Berlina, gdyż właśnie to miasto

Pochodził z Krakowa. Szlifierskie-

wymagają wielu słów. Uwielbiają ra-

we. Kończyło się Eldorado.

jak to przed wojną istniały w Polsce

stwarzało ogromne pole do działania,

go fachu nauczył się w Antwerpii.

czej milczenie, które może wyrażać

Ale stało się. 18 września 1993

dwie renomowane akademie złodziej-

zwłaszcza w okresie karnawału.

Układ jaki zawarliśmy był dla nas

zarówno tremę, autentyczny podziw,

roku, o godzinie 5:35 pociąg relacji

skie: lwowska i warszawska. Było to

Autorskim popisem szkoły lwow-

obydwóch chyba korzystny. On pod-

jak również skupienie.

Legnica – Brześć, wiozący ostatnich

coś w rodzaju złodziejskiego Harvardu

skiej był jej firmowy numer „na Cze-

czas przerwy zdradzał mi tajemnice

PRZEtRWAniE

cmentarz wybieraliśmy się gromad-

polu srebrne ptaszę, poszli w boje

nie już późnym wieczorem, najczę-

chłopcy nasze” oraz pieśń „Boże

ściej po wieczornym nabożeństwie

coś Polskę”. Obeszliśmy calutki

Obchody 100-lecia

w katedrze około godz. 21:00.

cmentarz łącznie z cmentarzem

Tak właśnie w dniu 22 stycznia

Orląt i kwaterą powstańców z 1831

1963 roku późnym wieczorem sporą

r. Wróciliśmy grubo po północy pełni

Powstania Styczniowego we Lwowie

grupą udaliśmy się na cmentarz Ły-

dumy, szczęśliwi ze spełnionego, jak

czakowski. Przewodniczyli nam nasi

się nam wydawało wtedy, wyczynu.

kochani starsi krzewiciele polskiej

Niedawno obchodziliśmy 150.

ten, kto miał szczęście, bo uczono go

manifestacje były surowo zakazane i

Przy okazji trzeba wspomnieć o

kultury – pan Grzegorz Trubicki –

rocznicę Powstania styczniowego.

w domu, lub miał dostęp i pociąg do

ścigane. Względnego porządkowania

ludziach, którzy polskością zagrze-

pracownik naukowy Wyższej Szkoły

Uroczyście, pod egidą Konsulatu RP

samodzielnego czytania książek.

grobów można było dokonać jedynie

wali nam serca, krzewili uciśnioną

Leśniczej oraz jego przyjaciel pan

we Lwowie. A więc oficjalnie, legalnie

Cmentarz Łyczakowski począw-

indywidualnie, pojedynczo lub małą

systemem polską tożsamość. Nie

Bronisław Krzysztoforów. Wieczór

i publicznie. A jak to było przed 50

szy od lat 50. niszczał z roku na rok,

grupką wczesnym rankiem lub pod

do pojęcia w obecnych czasach jest

był mroźny, mnóstwo śniegu. Brama

laty, gdy przypadało 100-lecie tego

z dnia na dzień. Mnożyły się rozboje

osłoną mroku. A przecież trzeba było

ich ofiarność, zapał, bezinteresowne

cmentarna była już zamknięta. Trze-

wydarzenia?

polskich grobowców, nasilały się de-

utrzymać polskiego ducha, krzewić

zaangażowanie, zdrowy patriotyzm

ba było przejść na tyły cmentarza,

Był to odległy rok 1963, czas

wastacje poczynając od zdrapywania

historyczną pamięć i tradycję wśród

i odwaga cywilna. Ryzykując, nara-

od ulicy Cetnerowskiej. Po skrzypią-

liter, napisów, rozbijania zdjęć, po-

okupacyjnej sowieckiej nocy, czas ra-

ludzi młodych.

żając swe rodziny, posadę, udzielali

cym iskrzącym się śniegu, poprzez

dzieckiej choć z nazwy polskiej szko-

mników grobowych. Na cmentarzu

To też wszystkie obchody rocz-

nam domów, oddawali swój czas,

jakieś wyłomy w cmentarnym murze

ły. W szkole, nas, młodzieży, historii

gromadziły się wszelkiego kalibru zbi-

nic narodowych odbywały się pota-

spokój i bezpieczeństwo. Działając

brnęliśmy na cmentarne wzgórze

Polski nie uczono, nie było żadnej

ry, więc niebezpiecznie było tam iść

jemnie w poszczególnych domach,

skromnie, bez rozgłosu odeszli bez

pełni entuzjazmu, dziarskiej rado-

wzmianki w programie nauczania.

w pojedynkę. Równie niebezpieczne

gdzie przy szczelnie zasłoniętych

chwały, nagród i odznaczeń. Zostali

ści. Taka nocna zimowa przygoda!

było gromadzenie się przy pomnikach

Niektórzy „przedwojenni” nauczyciele

oknach gromadziła się zaufana mło-

w sercu i pamięci tych, którzy się z

Oświetliliśmy powstańcze groby, po-

czasem coś przebąkiwali, nieśmiało.

historycznych – na cmentarzach po-

dzież. Tam odbywały się prelekcje,

nimi zetknęli. To im należy się hołd

mnik Wizunasa ręcznie wykonanymi

ukradkiem, ale mało kto z nas to ro-

wstańcówlistopadowychczystycznio-

odczyty, patriotyczne śpiewy, insce-

i cześć.

smolnymi łuczywami, zniczami, pa-

zumiał i mało kogo obchodziły rzeczy

wych czy obrońców Lwowa, który ze

nizacje.

pierowymi lampionami. Odśpiewali-

które nie były zadaniem domowym. O

szczególną zawziętością był dewa-

Dla uczczenia rocznic narodo-

StaniSłaWa noWoSad

śmy pieśń powstańców „W krwawym

stowany – wszelkiego rodzaju zbiórki,

historii Polski pojęcie mógł mieć tylko

wych czy święta zadusznego na