28

kurier poleca

16–25 kwietnia 2013 nr 7 (179) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

WARtO PRZECZYtAĆ

opisany życiorys lwowskiego hie-

zbawionego witalności, kroczącego

ruska dziennikarka stawia nas wobec

bezlitosnej prawdy. To książka o apo-

rarchy – jak wskazuje sam tytuł, ale

jedynie śladami swojego wielkiego

kalipsie, która nastąpiła pewnej kwiet-

oprócz tego został on umiejscowiony

poprzednika świętego Józefa Bil-

niowej nocy tuż za naszą wschodnią

na tle towarzyszących mu wydarzeń

czewskiego. Dr Chajko w swojej

granicą.

i życia innych ludzi. Grzegorz Chajko,

monografii zdaje się potwierdzać

Swietłana Aleksijewicz (ur. 1948)

pracownik naukowy Uniwersytetu Pa-

jedynie tą ostatnią tezę, wskazując,

– białoruska pisarka i dziennikarka.

pieskiego Jana Pawła II w Krakowie,

iż rzeczywiście bohater jego książki

Pisze o pomijanej i wypieranej histo-

zaprezentowałarcybiskupa-lwowiaka

bardzo często odwoływał się w swo-

rii Rosji: o katastrofie w Czarnobylu,

radzieckiej interwencji w Afganista-

przede wszystkim jako człowieka ca-

ich wystąpieniach do słów i czynów

nie, udziale kobiet w drugiej wojnie

łym sercem oddanego Kościołowi.

arcybiskupa Bilczewskiego. Nie-

światowej, wojennych losach dzieci,

Swoje przywiązanie akcentował on

mniej jednak wykazywał się niejed-

codziennym życiu po upadku komu-

tym bardziej od 1886 r., czyli od przy-

nokrotnie własną inicjatywą, promu-

nizmu. Laureatka wielu międzynaro-

jęcia święceń kapłańskich w kate-

jąc zwłaszcza rozwój Akcji Katolickiej

dowych nagród, w tym Nagrody Na-

drze lwowskiej, dodatkowo włącza-

i związanych z nią stowarzyszeń. W

tional Book Critics Circle, Pokojowej

jąc się z niemałą energią i zaanga-

swojej aktywności wspierał wydatnie

Nagrody im. Ericha Marii Remarqu-

żowaniem w dzieło duszpasterstwa.

budownictwo sakralne oraz dbał o na-

e a, Nagrody Szwedzkiego Pen Clu-

bu, Lipskiej Nagrody Książkowej na

Jego działalność została niebawem

leżyte wychowanie kapłanów. Przez

rzecz Porozumienia Europejskiego,

zauważona w Tarnopolu, kiedy to

cały okres międzywojenny przestrze-

Nagrody im. Andrieja Siniawskiego

Swietłana aleksijewicz

w latach 1902-1918, pełniąc urząd

gał wiernych przed wrogą Kościołowi

grzegorz Chajko

oraz Nagrody Fundacji im. Friedri-

Czarnobylska modlitwa.

proboszcza miejscowej parafii, w

ideologią komunistyczną, a w okre-

Arcybiskup

cha Eberta. W 2011 roku jej książka

Kronika przyszłości

znaczący sposób przyczynił się do

sie okupacji, mimo pogarszającego

Wojna nie ma w sobie nic z kobiety

Czarne

Bolesław twardowski

ożywienia zaniedbanej pod wzglę-

się sukcesywnie zdrowia, stał się

(Czarne 2010) została uhonorowana

Wołowiec 2012

(1864-1944)

dem narodowym i religijnym spo-

dla ciemiężonych Polaków prawdzi-

Nagrodą im. Ryszarda Kapuścińskie-

Metropolita lwowski

„26 kwietnia 1986 roku o godzinie

go oraz Literacką Nagrodą Europy

łeczności polskiej. Ponadto udało

wą ostoją i symbolem polskości. Do

pierwszej minut dwadzieścia trzy pięć-

Środkowej Angelus.

mu się wybudować monumentalny

największych mankamentów rządów

obrządku łacińskiego

dziesiątosiemsekundseriawybuchów

kościół parafialny, gdyż parafia nie

arcybiskupa z pewnością należy za-

instytut Pamięci

obróciła w ruinę reaktor i czwarty blok

Krystyna Kurczab redlich:

posiadała swojej świątyni od końca

liczyć brak zdecydowanego głosu

narodowej oddział

energetyczny elektrowni atomowej w

Przez kilkanaście lat znakomita

XVIII w. Niestety, widoczny dowód

w sprawie mordów dokonywanych

położonym niedaleko granicy białoru-

reporterka Swietłana Aleksijewicz do-

w Rzeszowie

jego pracy nie dotrwał do naszych

przez ukraińskich nacjonalistów na

skiej Czarnobylu. Awaria czarnobyl-

kumentowała losy ludzi i zwierząt żyją-

rzeszów 2010.

czasów. Dodatkowo, ciesząc się

ludności polskiej podczas II wojny

ska była najpotężniejszą z katastrof

cych na ziemi skażonej po wybuchu

wieloletnią przyjaźnią abpa Józefa

światowej, ale też trzeba zaznaczyć,

technologicznych XX wieku”.

elektrowni jądrowej w Czarnobylu.

Dwadzieścia lat później Swietłana

Stworzyła do głębi wstrząsający

Do grupy nielicznych publikacji

Bilczewskiego, mógł ks. Twardow-

że sam podejmował próby załago-

Aleksijewicz wróciła do Czarnobyla.

obraz nie tylko samej tragedii (która

książkowych, szczegółowo opisu-

ski już jako biskup pomocniczy ar-

dzenia eskalacji.

Rozmawiała z ludźmi, dla których ten

najbardziej dotknęła Białoruś), lecz

jących życie znamienitych Polaków

chidiecezji lwowskiej (1918-1923)

Napisana w oparciu o powyższy

dzień był końcem świata, którzy żyć

także istoty zwanej homo sovieticus:

związanych bezpośrednio z Kresami

zyskiwać cenne doświadczenia, a

schemat biografia arcybiskupa Bole-

nie powinni, ale przeżyli i żyją, bo żyć

bezgranicznie oddanej państwu i lek-

Południowo-Wschodnimi II Rzeczy-

następnie od 1923 r., jako nowy ar-

sława Twardowskiego z pewnością

trzeba. A oni opowiedzieli jej o tym, co

ceważącej siebie; bardziej przerażo-

pospolitej, zalicza się biografia arcy-

cybiskup metropolita lwowski, kon-

uzupełnia lukę na temat dotychcza-

wydarzyło się wtedy i o tym, co jest

nej możliwą reakcją zwierzchnika niż

biskupa Bolesława Twardowskiego.

tynuować dzieło.

sowego stanu wiedzy o życiu lokal-

tam dziś. O ponad dwóch milionach

promieniowaniem jądrowym; bezli-

Białorusinów, których zapomniano

tośnie wykorzystywanej przez mo-

Chociaż od jej wydania minęło już

Wśród współczesnych arcybi-

nego Kościoła rzymskokatolickiego

przesiedlić poza strefę skażoną, o

loch władzy i bezgranicznie wobec

prawie trzy lata, to jednak ze wzglę-

skupowi Twardowskiemu ludzi, a

w pierwszej połowie XX wieku. Warto

dzieciach bez włosów, o zwierzętach

niej bezradnej. Jest to też książka

du na przedstawioną w niej tematy-

także późniejszych badaczy dziejów

też zaznaczyć, że publikacja została

o smutnych oczach, które zamiesz-

o ogromnej miłości: miłości mężów

kę, warto się na chwilę przy niej za-

przedwojennej archidiecezji lwow-

oparta na imponującej ilości źródeł

kały w porzuconych domach, o dziw-

i żon, ale też miłości człowieka do

trzymać. W prawie 500 stronicowej

skiej, rysował się obraz hierarchy jako

i opracowań, w tym aż na 19 archi-

nych stworach, które pojawiły się w

ziemi, na której się urodził. Ta książ-

książce został bowiem szczegółowo

duszpasterza mało kreatywnego, po-

wach państwowych i kościelnych.

rzekach i lasach. I o tym, że mimo

ka to mistrzowsko skonstruowany

wszystko ludzie chcą być szczęśliwi.

pomnik ofiarom Czarnobyla; po-

Podobnie jak w książce o ra-

mnik, przed którym powinien pokło-

tak samo mocno, jak męskie. Jak

II wojna światowa, Lidia wstąpiła

dzieckich żołnierkach wybitna biało-

nić się każdy z nas.

żyć w czasach, gdy własne wesele

do AK, a w 1943 roku została sa-

kończy się aresztowaniem przez ge-

nitariuszką. Była związana z 5.

czyznę (okolice Skolego i Sławska),

stapo, gdy tylko bliski poród wstrzy-

Wileńską Brygadą Armii Krajowej

Bieszczady Wschodnie, Góry Sanoc-

muje wykonanie wyroku śmierci,

(nazywaną czasem Brygadą Śmier-

ko-Turczańskie, Beskid Skolski, Kar-

gdy powodzenie zadania wymaga

ci). Pokochała jej dowódcę majora

paty Brzeżne, Przedgórze Karpackie

nawiązania romansu z wrogiem?

Zygmunta Szendzielarza „Łupaszkę

i Nizinę Naddniestrzańską.

Jak zachować kobiecą wrażliwość,

„Jej historia jest jedną z jedenastu

Towarzystwo Karpackie: Jest to

gdy wokół panuje okrucieństwo,

opowieści o kobietach „wojennych”.

pierwszy powojenny przewodnik po

tej części Karpat z obszerną informa-

przemoc i niesprawiedliwość? Gdy

Odważne, silne i odpowiedzialne

cją historyczno-krajoznawczą, doty-

najmodniejszym dodatkiem staje

takie są bohaterki książki Łukasza

czącą także miejscowości położonych

się biało-czerwona opaska, a w

Modelskiego. Lidia (Lala) Lwow-

na Podkarpaciu. Bieszczady Wschod-

torebce, obok szminki i lusterka,

Eberle, Halina (Dzidzia) Witting z

nie to góry dla koneserów, którzy z

trzeba schować pistolet? Łukasz

domu Rajewska, Magdalena Grodz-

dala od uczęszczanych szlaków chcą

Modelski wysłuchał jedenastu nie-

ka-Gużkowska z domu Rusinek,

delektować się urokami tej krainy, kra-

zwykłych historii kobiet, których

Halina (Hala) Cieszkowska, Zenobia

jobrazami połonin, licznie zachowany-

młodość upłynęła pod znakiem

(Zenia) Klepacka z domu Żurawska,

mi drewnianymi cerkwiami, archaicz-

dziewczyny

drugiej wojny światowej. Są wśród

Barbara Matys-Wysiadecka, Jadwi-

nymi chatami Bojków czy owianymi

Wojenne

nich córka marszałka Piłsudskiego

legendami ostańcami skalnymi.

ga (Jagoda) Piłsudska-Jaraczewska,

grzegorz rąkowski

U podnóża gór czekają na turystę

ukraińskie Karpaty i Pod-

łukasz Modelski

i Lidia Lwow ps. „Lala”, która poko-

Irena (Irka) Tyman z domu Baranow-

cenne zespoły zabytków Drohobycza,

karpacie. Część zachodnia.

chała legendę polskiego podziemia

ska, Wanda Kiałka z domu Cejkówna,

Wydawnictwo Znak

Sambora, Stryja, Żydaczowa, Dobro-

Przewodnik krajoznawczo-

– majora Łupaszkę. Nie chcą, by

Alicja (Ala) Wnorowska, Zofia (Zosia)

mila czy Chyrowa, oraz słynne już

historyczny

Kraków 2011

nazywać je bohaterkami, ale ich

Wysocka z domu Wikarska.

przed wojną zdroje Truskawca i Mor-

Rewasz

historie zapierają dech w piersiach

Nic nie zapowiadało, że ich losy

szyna, a także wiele innych pamiątek

Pruszków 2013

W jej rodzinie był kompozy-

– akces do oddziału żywych torped,

rozegrane zostaną w tak tragicz-

bogatej historii tych ziem rozsianych

tor muzyki do rosyjskiego hymnu

udział w akcjach egzekucyjnych

nych okolicznościach. Wojna po-

Kolejny, piąty tom monumentalne-

po wsiach i miasteczkach.

„Boże, caria chrani” i premier rewo-

AK, ratowanie żydowskich dzieci.

krzyżowała im plany. Wojna wybrała

go przewodnika po tzw. Ukrainie Za-

Książka jest piątą częścią wie-

lucyjnego rządu rosyjskiego. Mówi,

Pozostają zarazem młodymi, pięk-

chodniej obejmuje swym zasięgiem

za nich, nie pozostawiając im wy-

lotomowego cyklu przewodników

południową część obecnego obwodu

autorstwa dr Grzegorza Rąkowskie-

że jest Rosjanką, której ojczyzną

nym kobietami, które chcą kochać

boru – musiały pomóc okupowanej

lwowskiego na południe od Dniestru

go, szczegółowo i kompletnie opi-

jest Polska. Księżna Lidia Lwow-

w tych nieludzkich okolicznościach,

ojczyźnie. Zamiast studiować, robić

i na zachód od linii kolejowej Chyrów,

sujących całość ziem wschodnich II

Eberle jest jedną z jedenastu boha-

a do Powstania Warszawskiego idą

błyskotliwe kariery czy zakładać ro-

Sambor, Turka. Na wschodzie granica

Rzeczypospolitej leżących obecnie w

terek książki „Dziewczyny wojenne”.

w najlepszych sukienkach, aby być

dziny musiały szpiegować, rozbrajać

opisanego terytorium sięga po dolinę

granicach Ukrainy. Dotychczas uka-

Po rewolucji w Rosji jej rodzina osia-

gotowymi na paradę zwycięstwa.

bomby czy doręczać meldunki.

Oporu, Stryja i Świcy. W przewodniku

zały się część I – Wołyń, część II –

dła na Wileńszczyźnie. Dorastała w

Wzruszająca i fascynująca lektura.

nota wydawcy:

opisano zatem okolice Sambora, Chy-

Podole, część III – Ziemia Lwowska,

Wilnie, studiowała na Uniwersytecie

Książka inna niż wszystkie.

Wojna to z pozoru męska spra-

rowa i Dobromila, okolice Turki, Stryja,

część IV – Lwów. W przygotowaniu

Stefana Batorego. Kiedy wybuchła

wa. Zmienia jednak kobiece losy

Drohobycza i Żydaczowa, Bojkowsz-

jest część VI – Pokucie.