img
16
nasz przewodnik
14–27 czerwca 2013 nr 11 (183) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
najmniejsze miasteczko
Oto paradoks: zaledwie dwa kilometry stąd jest granica z Unią Europejską, Polskę widać jak na dłoni – a jednocześnie to
miejsce wydaje się być oddalone od cywilizacji o całe lata. Do tego oddalenia przyczyniły się zniszczone, dziurawe drogi,
które w okolicach Sokala są chyba najgorsze w całym województwie lwowskim.
absyda z końca XVIII wieku. Cerkiew
DMytRo antonIUK
ma wewnątrz unikatowe malowidła.
tekst i zdjęcia
Namalował je w 1936 roku Demian
W okolicy uwiecznionego w naj-
Horniatkiewicz. Są podobne do ma-
starszych kronikach miasta Bełz
lowideł w cerkwi bazylianów w Żół-
leży najmniejsze miasto na Ukrainie
kwi. Na ścianach przedstawieni są
– Uhnów. O jego istnieniu informuje
nie tylko święci, ale też znani ukra-
tablica z nazwą i herbem. Umiesz-
ińscy działacze polityczni i religijni,
czona jest tylko z jednej strony – przy
artyści.
wjeździe do miasta od Rawy Ruskiej.
Po wojnie cerkiew zamknięto, w
Natomiast zniszczone drogi prowa-
zabudowaniach mieściła się bryga-
dzące do miasteczka są absolutnie
da traktorowa. Dzięki nieustannym
takie same z każdej strony. Można
staraniom duchownego Zacharia
też dojechać tu starym dieslowskim
Sołoguba, cerkiew została prze-
pociągiem, który sunie wzdłuż samej
kazana wiernym w najgorętszym
granicy jak ślimak. Zresztą jeździ tyl-
okresie chruszczowskiej kampanii
ko raz dziennie. Zbyt daleko dla tury-
antyreligijnej – w 1956 roku. W 1970
sty, który nie zna ukraińskich realiów.
roku władze znów chciały zamknąć
Warto jednak odwiedzić to miasto.
świątynię. Nakazano zlikwidować
Zachowało się tu tyle zabytków, że
malowidła ze ścian przedstawiające
może mu pozazdrościć nie jedno wo-
postacie Szewczenki, Witowskiego,
jewódzkie miasto.
Mazepy, Szeptyckiego. Do dziś w
Dlaczego Uhnów, w którym we-
polichromii są białe plamy.
dług ostatnich danych mieszka zale-
Żydzi w Uhnowie też mieli swo-
dwie ośmiuset mieszkańców jest mia-
je świątynie. Były tu dwie synagogi.
Kościół wniebowzięcia najświętszej Maryi Panny
stem? Odpowiedzi należy szukać w
Jedna z nich stoi na Rynku. Teraz
jest tu sklep. Druga, o wiele więk-
którego udało się wydobyć od pań-
lacy, związani z tymi terenami. Kościół
sza, położona jest za budynkiem
stwa w 2007 roku niesłychaną na
mógłby się odrodzić, gdyby w mieście
technikum. Dziś jest tu liceum. Sy-
tamte czasy kwotę dwóch milionów
znalazła się jakaś grupka katolików.
nagoga pochodzi z początku XX
hrywien przeznaczoną w całości na
Ale nie ma kto do niego chodzić.
wieku i jest to jedna z najlepiej za-
remont kościoła. W ramach prac
Na nabożeństwa do kościoła
chowanych świątyń żydowskich w
renowacyjnych dach został pokryty
przychodził niegdyś Artur Grottger,
Galicji. Chociaż w czasach sowiec-
nową dachówką ceramiczną, posta-
przyjeżdżał tu do sąsiednich Dynisk,
kich przebudowano ją dzieląc na
wiono rusztowania, aby odnowić obie
do rodziny narzeczonej. Całe wy-
dwa piętra, zachowały się potężne
wieże, które zostały zniszczone przez
posażenie kościoła zabrali ze sobą
kolumny, nadające budowli okazały
wichury. Przywieziono drewniane
Polacy w 1951 roku. Łaskami słynący
widok. Górna kondygnacja (na dole
ramy do wszystkich okien i… koniec.
obraz MB Śnieżnej jest teraz w Toma-
mieści się garaż) cała pomalowa-
Reszta pieniędzy zaginęła bezpow-
szowie Lubelskim.
historii. Jeszcze w 1462 roku ówcze-
pod tynkiem odkryto tablicę z datą
rotnie. Prace wstrzymano.
sny właściciel Uhnowa, chorąży płoc-
fundacji (rok 1695) i nazwiskiem bu-
Ponieważ katolików w miasteczku
ki Zygmunt z Radzanowa wystarał się
downiczego. Tablica nie zachowała
nie ma, kościołem opiekuje się pani
od króla Kazimierza Jagiellończyka o
się. Kościół podzielił losy miasta: w
Halina Hubeni, krajoznawca, dyrektor
miejskie prawo magdeburskie dla
1951 roku w czasie „wymiany tere-
miejscowego muzeum i współautorka
swych włości. Bardzo możliwe, że
nów” przeszedł z Polski pod pano-
książki „Uhnów – najmniejsze miasto
w owych czasach ilość mieszkań-
wanie ZSRR. Został zamknięty i do
na Ukrainie”. Ma klucze od świątyni
ców miasteczka przewyższała stan
dziś zieje pustką. Formalnie należy
i sama otwiera kościół, gdy na św. An-
obecny. Z czasem powstała tu pa-
do bełskiego rezerwatu, władzom
toniego do Uhnowa przyjeżdżają Po-
rafia katolicka, klasztor bazylianów,
kolonia żydowska. Miasto chroniły
wały i trzy bramy. Od strony rzeczki
Sołokiji do dziś widoczne są te forty-
fikacje. Rozkwit miasteczka przypada
na koniec XIX wieku, gdy mieszkało
tu około pięciu tysięcy osób: połowa
Polacy, resztę po równo stanowili Ży-
Malowidła w cerkwi narodzenia Matki Boskiej
dzi i Ukraińcy.
W panoramie leżącego na nie-
Obok kościoła jest szkoła, w
na jest na biało. Dyrekcja liceum
wielkim wzniesieniu Uhnowa uwagę
której w 1876 roku siostry felicjanki
chciałaby przekazać ten obiekt
przykuwa barokowy kościół Wniebo-
założyły zakład naukowy i niewielki
gminie żydowskiej, bo nie jest w
wzięcia NMP i cerkiew Narodzenia
klasztor z kaplicą. Na jej zewnętrz-
stanie utrzymywać zabudowań. Ale
MB. Świątynia katolicka jest jednym
nej ścianie pod gruba warstwą tynku
Żydów w Uhnowie nie ma. Więk-
z dwóch bliźniaczych, barokowych
widoczny jest obraz Matki Boskiej z
szość wywieziono do getta w Ra-
kościołów zbudowanych w powiecie
Dzieciątkiem i aniołem. Pani Hanna
wie Ruskiej i Bełzie. Ci, co przeżyli,
sokalskim pod koniec XVII wieku
żartuje, że dojrzeć wizerunek może
po wojnie opuścili te tereny. Jedyna
przez architekta Wojciecha Lenarto-
jedynie człowiek bezgrzeszny.
nadzieja w chasydach, którzy coraz
wicza. Drugi kościół znajdziemy nie-
Inna świątynia – cerkiew Na-
częściej przyjeżdżają do sąsiednie-
opodal w Warężu, również na gra-
rodzenia Matki Bożej – jest dziś
go Bełza.
nicy z Polską. Na odmianę od wa-
świątynią dwóch obrządków grecko-
Uwzględniając deportację Ży-
ręskiego kościoła, który należał do
katolickiego i prawosławnego. Na-
dów w 1942, wysiedlenia Ukraińców
pijarów, kościół w Uhnowie zawsze
bożeństwa odprawiane są po kolei,
w 1947 i wyjazd Polaków w 1951
był kościołem parafialnym. Jego
konfliktów nie ma. Na miejscu cerkwi
– Uhnów prawie w 100% zmienił
fundatorem był Krzysztof Dunin, któ-
stał niegdyś klasztor bazylianów.
mieszkańców. Dziś mieszkają tu
ry spoczął na tutejszym cmentarzu.
Przestał istnieć po pożarze w 1680
potomkowie przesiedleńców ze
Największej szkody kościół zaznał
roku. Dzisiejsza świątynia pochodzi z
wschodniej i centralnej Ukrainy. Lubią
w czasie I wojny światowej, gdy pod
1857 roku i jej fundatorem jest Stefan
swoje miasteczko nie mniej niż jego
armatnim ostrzałem utracił jedną z
Żukowski. Jego grobowiec zacho-
przedwojenni mieszkańcy. Widać to
wież. W 1922 roku przeprowadzono
wał się na miejscowym cmentarzu.
na przykładzie Haliny Hubeni, która
Halina Hubeni z autorem artykułu
gruntowny remont, w czasie którego
Najstarszym fragmentem cerkwi jest
sama opiekuje się kościołem.