22

Przegląd wydarzeń

16 lipca–15 sierpnia 2013 nr 13–14 (185–186) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Lwów. Cronica urbis

Cerkwie

na liście UNESCO

XXXIII Spotkanie Ossolińskie w Bibliotece Naukowej Ukraińskiej Akademii

Nauk Lwowie poświęcone było również prezentacji książek prof. Grzego-

Spośród ośmiu drewnianych cerkwi, które nie-

rza Mazura „2350 dni wojny i okupacji Lwowa. 1.IX.1939 – 5.II 1946”

i dr Agnieszki Biedrzyckiej „Kalendarium Lwowa 1918–1939”. O publikacji  dawno zostały wpisane na listę światowego

dziedzictwa UNESCO dwa zabytki są na tere-

Agnieszki Biedrzyckiej pisaliśmy w nr 11 (183) Kuriera Galicyjskiego.

nie ziemi stanisławowskiej – cerkiew Zesłania

JURIJ sMIRnow

Ducha Świętego w Rohatynie i Narodzenia

tekst i zdjęcie

NMP we wsi Werbiąż Niżny niedaleko Kołomyi.

Znany krakowski historyk Grze-

gorz Mazur pracuje na Uniwersytecie

dobudówek z późniejszych okresów

saBIna RÓżyCKa tekst

Jagiellońskim i jest autorem wielu cie-

i nie może być przebudowywana we-

archiwum UnesCo zdjęcie

kawych i cennych monografii histo-

wnątrz.

rycznych dotyczących okresu II wojny

Na renowację i ochronę cerkwi

Cerkiew w Werbiążu Niżnym jest

światowej. Prezentowana we Lwowie

zostaną być może przekazane w

dziś obita blachą, chociaż kiedyś była

„Kronika” została napisana we współ-

przyszłości jakieś środki. Rohatyń-

pokryta gontem. Skoro obiekt zna-

autorstwie z Jerzym Węgierskim i Je-

ska cerkiew, w której od 30 lat jest

lazł się na liście, należy zdjąć blachę

rzym Skwarą, wydano ją w 2007 roku

w Katowicach. W tymże roku mono-

muzeum, potrzebuje około 3 mln

i oczyścić drewniane powierzchnie z

grafia została odznaczona nagrodą

hrywien, a cerkiew w Werbiążu Niż-

farby. „Jeśli chodzi o blachę, chcieli-

jubileuszowej XV edycji „Przeglądu

nym – 8 mln hrywien. „Rohatyńska

śmy jak najlepiej ją zabezpieczyć –

Wschodniego”.

świątynia jest unikatowa, pocho-

mówi wójt Maria Karpeniuk. – Nasza

We wstępie prof. Mazur zazna-

dzi z początku XVII wieku. Została

cerkiew jest w centrum wioski, nie-

czył, że w chwili obecnej na pewno

wystawiona bez jednego gwoździa,

daleko jest stary cmentarz. W cerkwi

treść książki przygotowałby nieco ina-

a wewnątrz mieści jeden z trzech

mamy stare ikony, wewnątrz jest taka

czej. Ale przed pięciu laty koncepcja

ukraińskich barokowych ikonostasów

niesamowita atmosfera, że trudno ją

rodziła się w trakcie gorących dyskusji

z 1650 roku – mówi dyrektor Woje-

opisać”.

autorów. „Tworzenie kroniki okupacyj-

wódzkiego Muzeum Sztuki Mychajło

Świątynia w Werbiążu też ma

nego Lwowa było szaleństwem – mó-

Dejnega. – Świątynia jest usytuowa-

swoją legendę – od dawna ludzie w

wił prof. Mazur. – Ale ja lubię takie sza-

na na niewielkim wzgórzu i jest jedną

miejscowości opowiadali, że wysta-

leństwa naukowe, a ten temat był wła-

z najstarszych na Ukrainie”.

wiona została za pieniądze oprysz-

śnie przedmiotem moich wieloletnich

Profesor grzegorz Mazur

zainteresowań naukowych” – dodał.

Legenda głosi, że przed wiekami

ków. Mieszkaniec wioski Hryhorij Se-

polskiego i ukraińskiego, walki prze-

Monografia zawiera 645 stron

minięto z ich winy” – podsumował

w cerkwi Zesłania Ducha Świętego w

meniuk należał do zbójników Ołeksy

ciwko okupantom sowieckim i nie-

i rozpoczyna się 1 września 1939

profesor.

Rohatynie nabożeństwa odprawiał

Dowbusza. Rezygnując z życia zbój-

mieckim, relacji pomiędzy ludnością

roku. Końcową datą dla zebranych

Niespodzianką dla zebranych

Łuka Lisowski, ojciec legendarnej

nickiego zabrał swoją część łupów

polską i ukraińską. Jest to okres ma-

materiałów jest 5 lutego 1946 roku

były prowokacyjne pytania zadawa-

Roksolany, a sama Roksolana przy-

i za uzyskane pieniądze wystawił

sowej zagłady Żydów lwowskich, są

– data ratyfikacji polsko-radzieckiej

ne przez kilku młodych ludzi, identy-

chodziła tu na modlitwy. Od trzech

początkowo dzwonnicę, a następnie

to setki i tysiące tragicznych historii,

umowy o granicy. Opisując swoją

fikujących siebie z lwowskim klubem

lat władze Rohatyna starały się, aby

cerkiew. Działo się to w roku 1757,

zapis bohaterstwa zwykłych obywa-

pracę nad książką Grzegorz Mazur

rekonstrukcji wojskowych działań

świątynia trafiała na listę UNESCO.

a budowę ukończono w roku 1788.

teli, którzy ukrywali i ratowali Żydów.

podkreślił, że brakowało mnóstwa

historycznych. Dyskusję próbowały

Przygotowywano odpowiednie do-

Cerkiew dekoruje pięć bani, stanowi

Przedwojenny Lwów był miastem, w

materiałów o ludziach, instytucjach,

skierować na tory konfrontacji poli-

kumenty, wymagania były twarde:

ona unikatowy przykład huculskiej

którym znajdowały się wielkie zbiory

organizacjach, politykach. Poszuki-

tycznej, ale odpowiedzią ze strony

świątynia powinna znajdować się w

architektury sakralnej wybudowanej

naukowe, muzea, biblioteki, cenne

wania tych materiałów były bardzo

ukraińskich organizatorów spotka-

miejscu wystawienia, nie może mieć

bez użycia gwoździ.

dzieła sztuki. Walka o ich ratowanie,

trudne. W wielu miejscach pozo-

nia, była wypowiedź wicedyrektora

szczególnie w latach 1945-1946 –

stawały wielkie luki, brakowało in-

Biblioteki Naukowej, który podkreślił:

to ważne zagadnienie, wymagające

formacji. Jest to pole do dalszych

„Mamy dyskusje naukowe, a nie po-

wnikliwej analizy wszystkich dostęp-

poszukiwań naukowych. „Kroniki” są

lityczne. Zebrani na tej sali naukowcy

nych materiałów.

opisem ogromnych strat wśród lud-

lwowscy omawiają ze swoimi polski-

Omawiana monografia wywoła-

ności cywilnej miasta, które obliczyć

mi kolegami kwestie naukowe. Dzięki

ła interesującą dyskusję wśród na-

precyzyjnie jest niezwykle trudno.

formule Spotkań Ossolińskich mamy

ukowców lwowskich. Padało wiele

Sowieckie wywózki na Syberię, eg-

możliwość wysłuchać wykładów naj-

pytań. Wśród nich było takie: „Czy

zekucje w lwowskich więzieniach w

lepszych polskich uczonych”. Jednak

nowe dane źródłowe mogłyby zmie-

czerwcu 1941 roku, publiczne egze-

jeden z „oponentów z ulicy” domagał

nić podejście autora do własnej pu-

kucje niemieckie, wywózki na roboty

się, żeby wykłady gości z Polski były

blikacji?” Profesor Mazur odpowia-

do Niemiec – tych materiałów należy

tłumaczone na język ukraiński lub

dał, że wiele rzeczy mógłby dopisał

poszukiwać nie tylko w archiwach

żeby Polacy nauczyli się mówić po

i wiele zmienić – znając nowe mate-

polskich czy lwowskich, lecz również

ukraińsku. Podobne zajście wydarzy-

riały, które udało mu się odnaleźć w

w niemieckich i dawnych radzieckich.

ło się po raz pierwszy w historii Spo-

ciągu ostatnich pięciu lat. Ale praca

Tej wiedzy stale przybywa w nowych

tkań Ossolińskich. Mamy nadzieję, że

byłą pisana przez grupę autorów,

publikacjach naukowych zarówno w

podobne „wybryki” nie powtórzą się, a

dwie osoby spośród nich zmarły.

Polsce, jak również i na Ukrainie.

organizatorzy zadbają o to, żeby tak

„Miedzy nami nieraz dochodziło do

„2350 dni okupacji Lwowa” – to

solidne forum naukowe nie było wcią-

ostrych starć. Niektóre kwestie po-

również kronika działania podziemia

gane w rozgrywki polityczne.

Cerkiew zesłania ducha Świętego w Rohatynie

Śląskie gratulacje dla bandurzystów karpat”

16 czerwca w Pałacu Kultury im. Hnata Chotkiewicza we Lwowie uroczyście obchodzono 60-lecie zespołu bandurzystów „Karpaty”. Jest to jedyna na świecie kape-

la bandurzystów, gdzie 70% zespołu stanowią osoby niewidome, grające na tradycyjnych ukraińskich instrumentach. Kapela „Karpaty” powstała w 1953 roku jako

zespół amatorski, a od 1990 roku jest zespołem profesjonalnym. Brzmienie bandury dopełniają cymbały i kontrabas, a wśród wykonawców jest też kilku emerytowa-

nych solistów Opery Lwowskiej i innych znanych zespołów.

ukraińską podczas Międzynarodowej

– żartowała redaktorka Stanisława

Prezydent miasta Mysłowice

pamięci niezapomniane wrażenia

Konstanty Czawaga

Parady Regionów w Zabrzu, innych

Warmbrand z Katowic.

wyraził nadzieję na owocną współ-

– napisał w liście prezydent miasta

- Lwowscy artyści koncertują też

imprezach na Śląsku. Występują z re-

W imieniu prezesa zarządu

pracę. Edward Lasok spodziewa

Mysłowice Edward Lasok. – Dzieląc

za granicą, najczęściej w Polsce –

pertuarem narodowych pieśni ukraiń-

głównego Śląskiego Związku Chó-

się, że w najbliższej przyszłości

się z publicznością na świecie i w

opowiadają kierownik muzyczny Ja-

skich, mają też polskie akcenty. Śpie-

rów i Orkiestr w Katowicach Roma-

Ślązacy będą mogli również wypro-

Polsce najpięknieszymi wartościami

rosław Mełech i dyrektor zespołu Ro-

wają „Szumi jawor, szumi”, „Tylko we

na Warzechy oraz sekretarza za-

mować na ziemi lwowskiej swoje

rodzimej kultury, wykreowali państwo

man Kit. Bandurzyści wystąpili m.in.

Lwowie”, „Sokoły” i polskie kolędy.

rządu Andrzeja Wojcika, Stanisława

rodzime zespoły prezentujące pol-

jedną z rozpoznawalnych marek o

na II Międzynarodowym Konkursie

„Tak się składa, że barwy na-

Warmbrand odczytała listy gratula-

ski folklor.

wysokim kunszcie artystycznym,

Muzycznym dla Niewidomych im.

rodowe Ukrainy to niebiesko-żółty

cyjne ze Śląska.

„Jesteśmy Ślązoki, a Ślązoki są

ukazującą brzmienie tradycyjnegoo

Ignacego Jana Paderewskiego w Lu-

kolor, a barwy Śląska – żółto-niebie-

„Występy „Karpat” nie raz wzru-

bardzo konkretny” – zaznaczyła Sta-

ukraińskiego instrumentu ludowego,

blinie (2004), reprezentowali kulturę

ski i czasem się można pomydlić”

szały, zachwycały i pozostawiały w

nisława Warmbrand.

jakim jest bandura”.