24

Rozmowy kuriera

16 lipca–15 sierpnia 2013 nr 13–14 (185–186) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Czarodziejski flet” –

Post Scriptum

którym muzyka genialnego wiedeń-

kościele, w którym odbyła się owa

z dyrektorem Polskiego te-

czyka nader rzadko gościła.

legendarna już dziś premiera.

atru Ludowego we Lwowie

Czyżby zrządzenie losu?

zBIgnIeweM CHRzanow-

singspiel  Mozarta  nie

sKIM  rozmawiał  eUge-

jest to czystej wody materiał

widzimy wiele scen gdzie

nIUsz saŁo.

operowy. Jest w nim bardzo

solista śpiewa z chórem –

dużo tekstu mówionego. Jak

przypomina to oratorium.

wystawił Pan w operze

poradzili sobie aktorzy ope-

Czy szukał Pan innej scenicz-

lwowskiej „Mojżesza” My-

ry lwowskiej z trochę innym

nej formy?

„Oratoryjny” charakter niektórych

rosława skoryka, „orfeusza

materiałem muzycznym?

„Singspiel” jest formą dość czę-

scen zachowałem podczas rozmowy

i eurydykę” glucka, a teraz

sto stosowaną przez kompozytorów

Zarastro z księciem Pamino i Papa-

przyszedł czas na „Czaro-

i nie tylko osiemnastowiecznych.

geno oraz kapłanami – trudno wyjść

dziejski flet” Mozarta. skąd

Dzisiejszy meloman na pewno by

poza styl tych dialogów, zresztą też

pojawił się pomysł wysta-

się zdziwił gdyby usłyszał kompletną

sam charakter tych postaci skłania

wienia kolejnego wielkiego

realizację „Carmen” Bizeta z dużymi

do tego oraz sytuacje – Święty Gaj,

dzieła?

Jeżeli realizacja „Mojżesza” My-

scenami „mówionymi”. Praca z wyko-

modlitwa itp.

rosława Skoryka była propozycją

nawcą-śpiewakiem nie bardzo różni

Bracia Ryndzakowie po-

teatru, to już „Orfeusz i Eurydyka”

się od pracy z aktorem dramatycz-

nownie stworzyli monumen-

Glucka to moja oferta repertuarowa,

nym podczas prób, ale gorzej jest

talną scenografię.

no i po niej po kilku latach został

już na scenie podczas spektaklu –

Autorem scenografii jest Tadek

przyjęty „Czarodziejski flet” Mozarta.

wtedy cała uwaga aktora-śpiewaka

Ryndzak, jego młodszy brat Michał

Wyznam, że nie były to przypadko-

jest skupiona na gestach dyrygenta

zawsze wiernie kibicuje naszej

we poszukiwania. Starałem się, aby

i oczekiwania „wejścia” w muzy-

współpracy. Dzięki pomysłom Ta-

moje propozycje wzbogacały reper-

kę. I wtedy w łeb biorą wszystkie

deja udało mi się znaleźć sceniczną

tuar lwowskiej opery o dzieła rzadko

niuanse, pauzy, tzw. oceny replik

formę „Czarodziejskiego fletu”, w

wystawiane na tej scenie i abym mógł

partnera, co nie znaczy, że nie

którym jest aż trzydzieści zmian sy-

mieć wolną drogę nie obarczoną po-

trzeba „tworzyć postaci” zgodnie z

tuacji scenicznych. A właśnie dzięki

przednimi realizacjami.

założeniami roli. Jest jeszcze jed-

ruchomym zastawkom-parawanom

zbigniew Chrzanowski

Co zaś dotyczy samej postaci

na trudność: tekst mówiony „Fletu”

prowadzonym przez aktorów udało

genialnego austriackiego kompo-

jest w języku ukraińskim, natomiast

się nadać akcji płynności i nieomal

Oczywiście wszelakie zwroty do

zarta odbyła się w 1792 roku

zytora, to wyznam, że właśnie u

partie wokalne są wykonywane po

błyskawicznej zmiany przestrzeni

Izydy i Ozyrysa musiały pozostać,

czyli ponad 200 lat temu. Co

Mozarta uczyłem się wrażliwości

niemiecku. Nie jest to sytuacja dla

scenicznej.

natomiast w częściach mówionych

takiego jest w dziełach Mo-

muzycznej, co prawda, na muzyce

śpiewaka bardzo komfortowa, dlate-

Na początku jest to tajemni-

zostały dyskretnie ominięte jak też

zarta, że do dzisiaj nie tracą

instrumentalnej, przede wszystkim

go trzeba być też bardzo wyrozumia-

cza gęstwina lasu, później skaliste

i miejsca akcji.

na aktualności?

fortepianowej. Na jego dzieła ope-

łym i cierpliwym w pracy. Ale cieszę

wzgórza, a jeszcze później tajem-

Sam fakt, że już w rok po wie-

Natomiast historia lwowskiej pre-

rowe czas przyszedł nieco później.

się że pracowałem z bardzo młody-

nicze zakamarki królestwa Zarastra.

deńskiej premierze „Czarodziejskie-

miery „Czarodziejskiego fletu”, którą

W czasach moich studiów uniwer-

mi wykonawcami, którzy odważnie

Na samym początku na przejrzystej

go fletu” znalazł się on we Lwowie w

tak skrupulatnie opisał w swoim ar-

syteckich pojawiało się we Lwowie

zabrali się do przyswojenia obcego

kurtynie widać graficzne powtórze-

1792 roku dotarł do mnie najpóźniej.

tykule Michał Piekarski jest dla mnie

grono wybitnych pianistów na czele

języka. Warto nadmienić, że autorem

nie finałowego obrazu w centrum

Najważniejszym powodem chęci re-

dziwnym zbiegiem okoliczności.

ze Światosławem Richterem, a w

nowego tłumaczenia libretta Schika-

którego dominuje złote drzewo.

alizacji tej opery jest sam materiał

Właśnie po tej ul. Teatralnej (wcze-

ich repertuarze oczywiście królował

nedera jest znany lwowski germa-

Może właśnie z jego gałęzi został

muzyczny, podkreślam muzyczny,

śniej Rutowskiego) przez dziesięć

Mozart. Miejsce opery na razie zaj-

nista prof. Jurij Prochaśko, obecnie

wycięty zaczarowany flet? I właśnie

bo libretto Schikanedera jest dosyć

lat zmierzałem do swojej szkoły nr 24

mowało monumentalne „Requiem”, o

prowadzący wykłady na uniwersyte-

te ruchome formy scenograficzne,

zagmatwane, a ukryte aluzje do ru-

przy ul. Kochanowskiego (obecnie

dziwo, w latach 50. dość często wy-

cie w Dreźnie.

które w finale dosłownie rozbijają

chu masonów są dziś mniej istotne.

Lewickiego). Co dzień przechodzi-

konywane w filharmonii. A z „Czaro-

swoją fakturą i kolorem królestwo

Jak też osadzenie akcji przez auto-

łem obok miejsca, gdzie stał dawny

Lwowska  prapremiera

dziejskiego fletu” jedynie legendarna

ciemności Królowej Nocy wpływają

ra libretta w Egipcie, wśród piramid.

lwowski teatr w pofranciszkańskim

„Czarodziejskiego fletu” Mo-

aria Królowej Nocy wykonywana na

na rytm naszego spektaklu. Jak też

różnych „państwowych” koncertach

i zagadkowa postać Młodzieńca,

przez znakomitą wówczas śpie-

która na samym początku budzi

waczkę Bellę Rudenko. Dziś trudno

się w gęstwinie lasu. Kim jest owa

to zrozumieć, bo treść tej arii nie

zagadkowa postać, którą razem z

bardzo pasowała do państwowo-

choreografem i moim asystentem

twórczych programów owych kon-

Sergiuszem Najenko wprowadzili-

certów, ale najwidoczniej bardziej

śmy do spektaklu? Mozartem? Du-

liczyło się wysokie „C” niż sens arii,

chem muzyki? Czy też muzycznym

w której królowa wzywa do zemsty i

odpowiednikiem fletowej melodii?

odwetu. Ale to wszystko było daw-

Zapewne jednym i drugim.

no – natomiast już w 1980 roku by-

zadaniem  aktora  jest

łem zupełnie blisko postaci swojego

działanie, zadaniem reżysera

ulubionego kompozytora, ale dzięki

– stworzenie konfliktu. w jaki

innemu twórcy – mianowicie, dzięki

sposób Pan zaostrzał kon-

muzyce Mikołaja Rimskiego-Korsa-

flikt w operze?

kowa, realizując w telewizji lwow-

Po ponad rocznej pracy ze sce-

skiej jego operę „Mozart i Salieri”

nografem oraz projektantem kostiu-

opartą o tekst Aleksandra Puszkina.

mów, (pani Oksana Zinczenko-Ły-

Wykonawcami byli znani śpiewacy

syk) z którymi już realizuję trzecią

lwowskiej opery Włodzimierz Igna-

operę, po serii prób sytuacyjnych

tenko (Mozart) i Włodzimierz Łubia-

tekstowych w dość ciasnej sali (bo

nyj (Salieri), a dekoracje zaprojekto-

opera lwowska do dziś dnia nie po-

wał Walery Bortiakow.

siada sali prób z prawdziwego zda-

A więc droga do realizacji „Fletu”

rzenia). Przyszedł czas na wejście

nie była przypadkową, pozostawało

na scenę z dyrygentem, orkiestrą

tylko przekonanie dyrekcji teatru, że

i sześćdziesięcioosobowym chó-

warto żeby to ostatnie arcydzieło Mo-

rem. Panowanie nad sytuacją obej-

Pamina i Papageno

zarta wzbogaciło repertuar teatru, w

muje bez wątpienia dyrygent – i tu