31

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 16 lipca–15 sierpnia 2013 nr 13–14 (185–186)

Wystąpienie Janusza Horoszkiewicza

głowę, spojrzałam – a tam stał mój

krzyki: „Hurra! Bić Lachiw! Rezać

brat! Rzuciliśmy się sobie w objęcia

lachiw! Hurra!”

z wielkim płaczem, bo ludzie mówili,

W tym momencie mój 10-letni

w Hucie Stepańskiej – 13 lipca 2013 r.

że Huta Stepańska już nie istnieje, że

brat, który zawsze na boisku szkol-

została wysadzona w powietrze. Nie

nym bawił się z chłopakami w strzel-

Bracia i siostry,

wiedzieliśmy, co stało się z naszymi

ców, krzyknął do mnie: skaczemy z

Ukraińcy i Polacy!

rodzicami i dziadkami”.

wozu! I niczym mały dowódca, roz-

Bogu niech będą dzięki, że po-

kazującym głosem mówił: czołgaj

zwolił nam się tu zebrać. Dziękuję

się, czołgaj!. Czołgając się, uciekałam

Ewakuacja

Wam wszystkim za trud który wło-

Gdy Stasia Romanówna, urato-

od tych strzałów. Do dzisiaj mam na

żyliście, aby tu przybyć, na tą uro-

wana przez bohaterskiego zwiadow-

kolanie szramę od drutu kolczaste-

czystość.

cę, wędrowała z grupą rozbitków z

go. Nie znałam Wyrki. Wydawało mi

W tych dniach przypada, 70.

czoła kolumny w kierunku linii kole-

się, że jestem wśród zbóż. I tylko ten

rocznica „Tragedii Wołyńskiej” któ-

jowej, reszta furmanek wracała w po-

straszliwy obraz: wozy poprzewra-

ra na długie czasy podzieliła nasze

płochu do Huty Stepańskiej.

cane, porozrzucane pierzyny, konie

bratnie narody. Dziś wspólnie dąży-

Obrońcy, po zebraniu informacji

pobite. Ludzie leżący tu i tam – jedni

my do Ich wzajemnego zbliżenia, ta

co do rozstawienia sił banderowskich

martwi, inni ranni. Krowy chodzące

uroczystość, temu ma służyć. Więcej

w okolicy, przeprowadzili taktyczny

dookoła i ryczące, bo nie były dojone.

nas łączy niż dzieli.

atak na pozycje banderowców w oko-

Pozwólcie szanowni zebrani że

Zauważyłam spaloną blachę i zorien-

przedstawię kilka faktów z trudnej

licy Słonych Błot, po czym por. Ko-

towałam się, że to resztki spalonego

historii.

chański zarządził ewakuację. Wszy-

kościoła.

Osadnictwo Polskie rozpoczęło

scy Polacy opuścili Hutę Stepańską

Zaczęłam uciekać taką dróżką

się na tych ziemiach z woli Miłościwe-

w uporządkowanej, kilkukilometrowej

pomiędzy zbożami, a zboża były pięk-

go Króla Polski i Wielkiego Księcia Li-

kolumnie furmanek, osłanianej przez

ne tamtego roku. Nagle usłyszałam za

tewskiego Władysława Jagiełły – Pa-

uzbrojonych obrońców, a dodatko-

sobą tętent konia. Pomyślałam: to na

nie świeć nad Jego duszą. Wszystkie

wo także przez gwałtowną popołu-

pewno banderowiec. A więc to już ko-

nadania potwierdził miłościwy król

dniową burzę. Przed nocą dotarli do

niec! Zaraz zarąbie mnie siekierą albo

Stefan Batory. Nie byliśmy tu oku-

kolonii Hały, gdzie – po stoczeniu

zakłuje widłami. Zrezygnowana, nawet

pantami, ani kolonistami, byliśmy na

zwycięskiego boju z niewielkim od-

nie oglądając się, stanęłam przy sto-

tej ziemi z woli Królów od wieków, ta

działem banderowców – urządzili

jącej tam małej kapliczce i zaczęłam

ziemia była nam ojczystą, innej nie

warowny obóz i tam przenocowa-

się gorąco modlić. Nagle, w jednym

mieliśmy.

li. Ta polska wioska, licząca około

momencie, jakby lotem błyskawicy,

Przywilej szlachectwa jaki posia-

100 gospodarstw, miała własną dość

dali nasi przodkowie nakładał na nas

znalazłam się na grzbiecie konia. Na

Krzyż na masowej mogile w Hucie stepańskiej

wiele obowiązków, do końca pozo-

silną samoobronę. Po odparciu ataku

moje szczęście, to galopował jeden

staliśmy mu wierni. Trwaliśmy przy

banderowcy wiedząc o tym też się

odebrali, ale tu przybyli, są z nami,

banderowców 16 lipca, mieszkańcy

z naszych zwiadowców z czoła ko-

królach Polskich, wiernie Im służąc,

przygotowali.

Ich duch unosi się tu.

wycofali się do pobliskiej stacji kole-

lumny. Wspaniały młody mężczyzna,

we wszystkich wojnach uczestni-

Atak na rejony samoobrony Huty

Wstawiły się wszystkie dusze,

jowej w Rafałówce. Do Rafałówki do-

o proszę, mam tu jego zdjęcie. Bez

czyliśmy, nasze męstwo było znane.

Stepańskiej i Wyrki rozpoczął się w

wstawiła się dziś w to miejsce, Huta

tarła też, bez żadnych strat, kolumna

zatrzymywania się, w pełnym biegu

Potem przyszły czasy zaborów, nie

nocy 16 lipca 43 roku. Rejon samo-

Stepańska, Halinówka, Wyrka, Ome-

uchodźców z Huty Stepańskiej.

chwycił mnie za sukienkę i jednocze-

był już Rzeczpospolitej. Inni odstępo-

obrony Wyrki został szybko rozbity,

lanka, Grabina, Kamionka i Borek.

Stamtąd większość polskich rodzin

śnie podniósł sprawnym ruchem nogi.

wali tracąc wiarę, nadzieję i zatracali

a ludność w większości uciekła do

Wstawiło się Parośle, Zadąbrowie,

dobrowolnie wyjechała na roboty do

Strzelano za nami z karabinu maszy-

dusze, a my dalej trwaliśmy, zawsze

Huty. Krwawe walki o Hutę Ste-

Koźle, Wilcze, Niemcze, Temne, Ro-

Niemiec, część znalazła schronienie

nowego, ale szczęśliwie omijały nas

wierni Polsce. Nie pozwoliliśmy się

pańską trwały do 18 lipca, o świcie

maszkowe, Ożgowo, Tchory, Janowa

u krewnych i znajomych w większych

kule. Zajechaliśmy do lasu, gdzie była

zrusyfikować, nie przeszliśmy na pra-

tego dnia, grupa około 1000 osób

Dolina, Siedlisko i wszyscy inni z

miastach, a młodzi mężczyźni stanu

duża grupa rozbitków z czoła kolum-

wosławie, zachowaliśmy język ojczy-

samowolnie opuściła Hutę Stepań-

naszych wsi.

wolnego wstąpili do oddziału par-

ny. Mój wybawca tam mnie zostawił

sty i tożsamość narodową. Wiedzie-

ska, po dotarciu do Wyrki na mo-

Jest tu z nami nasz proboszcz,

tyzanckiego, sformowanego przez

mówiąc: to jest polska dziewczynka.

liśmy kim jesteśmy i znaliśmy swoje

ście, dostała się w zasadzkę gdzie

ks. Bronisław Drzepecki, jest ks. Jan

porucznika Kochańskiego.

korzenie. Czekaliśmy na odrodzenie

Byłam uratowana, choć bosa i w

kolumna poniosła wielkie straty. W

Domański, ks. Konstanty Turzański,

Polski.

obliczu nieuniknionej klęski z powo-

ks. Faustyn Lisicki, ks. Jan Szarek,

Następnego dnia (19 lipca) za-

porwanej sukience. Czułam się, jakby

Nastała wreszcie niepodległość

du braku amunicji, zapadła decyzja

jest tu Edward Kwiatkowski i generał

skoczeni banderowcy wkroczyli do

podarowano mi drugie życie. Z tymi

która trwała krótko, jedynie 20 lat, w

o opuszczeniu Huty Stepańskiej, co

Czesław Piotrowski, jest pułkownik

opuszczonej przez Polaków Huty

rozbitkami dotarliśmy bezpiecznie

tym czasie jednak Huta Stepańska z

nastąpiło w południe 18 lipca 43 r.

Stefan Wawrzynowicz, przyszli po-

Stepańskiej. Wysadzili w powietrze

do stacji kolejowej w Grabinie. Tam

zapadłej wsi stała się kwitnącą osa-

Nasz proboszcz, ksiądz doktor, rek-

legli żołnierze Wojny Obronnej 39 r.

budynek szkoły i doszczętnie spalili

Niemcy podstawili wagony, bydlęce

dą, znaną w całej Polsce za sprawą

tor Bronisław Drzepecki udzielając

i zmarli na Syberyjskich zesłaniach, są

zabudowania, nie szczędząc nawet

wagony, aby zawieść nas do Sarn.

sanatorium Słone Błoto.

absolucji wiernym, błogosławił wy-

waleczni bracia Kopije z Zaułka, pobi-

kościoła.

Weszłam do wagonu, podniosłam

Upadek rozpoczął się wraz z

ruszających w nieznane. Świadko-

ci Krasinkiewicze z Ziwki, Brzozowscy

wkroczeniem Sowietów w 1939 r.,

wie podkreślają wielką mistykę tego

z Siedliska i Chorążyczewscy z Wil-

grabili tą ziemię, mordowali i zsyłali

błogosławieństwa, które spłynęło na

czego, jest tu i kapitan Kochański,

na Sybir, wreszcie przyszli Niemcy,

nasze pokolenia, tkwi w nas i daje

przyszli i sowieccy partyzanci z

Ci dokończyli śmiertelnego dzieła po-

siły do dalszego życia.

generałem Bryńskim i nasi sąsie-

przedników. Czasy niemieckie koń-

Hucianie w śmiertelnej walce

dzi, wymordowani Żydzi. Przyszli

czyły się, a wraz z nimi zlikwidowani

zatrzymali hordy banderowski, oca-

bracia Ukraińcy, przyszedł Anton

zostali w holokauście Żydzi, nasi

lonych zostało kilka tysięcy ludzi.

Dorofijewicz Kowalczuk, Piotr Ilko-

sąsiedzi od wieków, którzy wcześniej

Huta Stepańska nie została zdoby-

wicz Bazeluk, jest poczciwy Iwan

stracili wszelką nadzieję.

ta, Hutę Stepańską Polacy opuścili

Wołoszyn i Hryc Nowak co uratował

Po nich przyszły banderowskie

z podniesionymi sztandarami. Wielu

ludzi z Mutwicy – Carstwo im niebie-

czasy, „wilcze czasy”, kiedy czło-

jednak nie dane było ujść z życiem,

skie. Są tu księża męczennicy, jest ks.

wiek był dla człowieka śmiertelnym

pozostali tu na cmentarzach, leżą

Biskup Ordynariusz Adolf Szelążek,

wrogiem. Tragizm polegał na tym,

też nie pochowani na polach, lasach

jest z nami święta Teresa patronka

że tym razem wrogiem Polaka był

i bagnach, czekają na naszą modli-

Wołynia i Pani nasza, Matka Boska

sąsiad Ukrainiec, a wrogiem Ukra-

twę. Liczba ofiar z naszej okolicy to

Kazimierzecka.

ińca sąsiad Polak. Zagłębiając się w

ponad 600 zabitych – Panie zmiłuj

Zeszliśmy się tu, by jeszcze raz

historię tej ziemi dowiadujemy się o

się nad nimi.

pooddychać tym powietrzem, po-

rzeczach od których włosy siwieją, tu

Wszyscy Polacy którzy mogli z

słuchać tego wiatru i zatopić się w

nie była już ziemia lecz przedsionek

tej Huciańskiej ziemi poszli, Bóg mi-

mgły poranne, pomni słów psalmu

piekła. Wszystko co złe pokazało

łosierny pozwolił nam znaleźć sobie

103 „Dni człowieka są jak trawa,

swą moc, a prawa Boskie zostały

miejsce w szerokim świecie.

kwitnie jak kwiat na polu. Ledwie

zapomniane.

Ta ziemia, choć piaszczysta,

muśnie go wiatr, a już go nie ma,

Wobec groźby biologicznego

nieurodzajna, bogata była w ludzi.

i miejsce, gdzie był, już go nie po-

unicestwienia narodu, Polacy w Hu-

Jakże wielu wydała znamienitych

znaje”. Wiernie Ci, Panie Boże, słu-

cie Stepańskiej przygotowali się do

obywateli: pracowitych gospodarzy,

żyliśmy, przechodząc przez dolinę

walki, nie licząc na miłosierdzie wro-

lekarzy, sędziów, profesorów, mini-

Gehennon, wiarę zachowaliśmy.

ga. Powołano dowództwo wojsko-

strów, ambasadorów, pułkowników,

Dziś tu przyszliśmy, bo odeszliśmy

we na którego czele staną sierżant

generałów i kapłanów. Wszyscy Oni

tak nagle, bez pożegnania.

Jan Szabelski i cywilne na czele z

tą ziemię bezgranicznie ukochali,

Pobłogosław nam, Panie Boże

kierownikiem szkoły Władysławem

tęsknili do Niej, a myślami ciągle tu

i wspomnij o nas w Miłosierdziu

Kurkowskim, wybudowano bunkry

byli obecni. Dziś już Ich nie ma, ale

Swoim. Wspomnij Boże nasze znisz-

i stanowiska bojowe, podzielono

Ich duch tu pozostał.

czone parafie, ludzi pobitych i sieroty

Hutę Stepańską na 6 sektorów

Nieubłaganie płynie czas, ubywa

płaczące. Wspomnij Boże Wołyńskie

obronnych. Wyczekując w pogoto-

ostatnich parafian, wysyłając zapro-

dzieci.

Minister andrzej Kunert trzyma obraz spalonego przez

wiu nieuchronnego ataku, byliśmy

szenia, otrzymałem wiele odpowie-

Niech imię Pańskie Będzie bło-

UPa kościoła w Hucie stepańskiej

przygotowani do śmiertelnej walki,

dzi „adresat zmarł”. Zaproszeń nie

gosławione!