35

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 16 lipca–15 sierpnia 2013 nr 13–14 (185–186)

czas podziału ziemi po rozwiązaniu

Z informacji MSW Karelskiej

czyna do Karelii w 1935 r. na pewno

Rzeczypospolitej z obwodu tarnopol-

szyły. Ograniczono racje żywnościo-

kołchozów o zesłańcach w ogóle

ASSR (z grudnia 1991 r.) dowia-

nie jest pełna.

skiego, Polaka, którego w tym czasie

we. Sowieci w obawie przed atakiem

„zapomniano”, nawet o tych reha-

dujemy się, że Zamborski Andrzej,

Dodajmy tylko, że Karelia, jako

przesiedlano na „ziemie odzyskane”.

ze strony Finlandii niszczyli po sobie

bilitowanych. Obecnie państwowy

syn Kazimierza był zesłany wraz z

kraj o pięknej, lecz surowej przyrodzie,

Pojechali tam wspólnie do Głogowa

wszystko, również magazyny ze zbo-

rodziną i przybył na specposieleni-

fundusz emerytalny dopłaca „przy-

stał się krajem zesłańców po oderwa-

nad Odrą,…

żem, nie pozwalając skorzystać z

je do miejscowości Tielekino w re-

musowo przesiedlonym” 43 hrywny

niu go od Szwecji w 1721 r. Sowieci

Ten przypadek jest raczej szczę-

nich zesłańcom. W panice wyburzo-

52 kopiejki na miesiąc, czyli około 5

jonie Miedwieżegorska w Karelii 12

przedłużyli tę „tradycję”, z wyniosłą

śliwym wyjątkiem wśród powojennych

no śluzy na BBK i zatopiono Powie-

dol. USA. W końcu rodzinę Andrzeja

02. 1935 r., skąd skierowano ich na

bezczelnością nazywając go Kareło

losów byłych zesłańców z Małego

niec, a zesłańców stopniowo ewa-

Zamborskiego również rehabilitowa-

2 powieniecki oddział, gdzie umarł

–Fińską SSR (w latach 1940 –1956).

Łazuczyna. Pomimo starań i przed-

kuowano dalej na północny wschód

no, w tym wdowę po nim Ludwikę,

8.07.1935 r. Podano również stan

Obecnie autochtoniczni mieszkań-

stawienia dokumentów o polskim

aż do Archangielska, oczywiście pod

która żegnając ten świat nad Odrą,

jego rodziny: żona Ludwika – 37

cy Karelii stanowią około 10 procent

pochodzeniu większości odmawiano

konwojem NKWD.

marzyła o Łazuczynku.

lat, córka Apolonia – 14 lat, córka

ludności kraju. W Karelii żyją również

nadania polskiego obywatelstwa. Nie

Właśnie w tych warunkach Wła-

Na Ukrainie nie ma towarzystwa

Janina – 10 lat, syn Władysław – 9

potomkowie Józefa Zamborskiego.

zapewniono im też żadnej emerytury

dysław Zamborski zgłosił się na

„Sybiraków”. Pozostaje jedynie pa-

lat…

za lata przymusowej pracy na zesła-

ochotnika do Armii Czerwonej. Na

mięć, która łączy z ojczyzną przod-

Z innego dokumentu wiadomo,

niu. Mogli, co prawda, w końcu wrócić

pewno nie on jeden w ten sposób

Powrót do ojczyzny

ków, tą małą i tą wielką. Pod koniec

że Władysław Cichocki (syn Augu-

Szansy na ucieczkę z zesłania

do Łazuczynka, ale powrót do kołcho-

uciekał z zesłania. Dla 15-letniego

XX stulecia Władysław wraz z siostrą

sta, ur. w 1901 r.) „był raniony pod-

nie było. Wszyscy musieli regular-

zu był dla nich nie do przyjęcia.

Władysława ucieczka była drogą ku

Janiną po raz pierwszy od czasów ze-

czas budowy domu 22 07 1935 r.

nie meldować się na posterunkach

Rehabilitacja tych osób po upad-

wolności i ojczyźnie.

słania, odwiedzili Łazuczynek. Włady-

i umarł 11 kwietnia 1936 roku”. Józef

NKWD. Po agresji hitlerowskich Nie-

ku Związku Sowieckiego była raczej

Po wojnie pozwolono mu pozo-

sław zapatrzony na krążące po niebie

Zamborski umarł nieco później, jego

miec na Związek Sowiecki warunki

pozorną, trzeba było się jej doma-

stać w Polsce. Jego siostrze Janinie

bociany, powiedział wtedy: „Może to

syn Jan umarł z głodu w oblężonym

życia zesłańców w Karelii, podobnie

gać. O rekompensacie finansowej

również, gdyż w drodze powrotnej z

dusze naszych przodków wracają do

jak i innych represjonowanych na

przez hitlerowców Leningradzie… Ta

w czasach galopującej wtedy inflacji

zesłania spotkała swego przyszłego

Ojczyzny…”.

terytorium ZSRS, bardzo się pogor-

lista ofiar zesłańców z Małego Łazu-

nie warto nawet wspominać. Pod-

męża Tadeusza Soję, obywatela II

ODNALEZIONA RODZINA NA PODOLU

Od czterech lat jeżdżę na Ukrainę, szukam korzeni i organizuję sentymentalne wyjazdy na Kresy. Są to podróże zindywidualizowane, przy-

gotowane pod konkretne zamówienie, tak abyśmy mogli dojechać do każdej, najmniejszej nawet wioseczki, z której pochodzą przodkowie. W

ciągu tego czasu udało mi się zorganizować wyjazdy dla kilkudziesięciu osób.

Po pierwszych łzach szczęścia

MaRta CzeRwIenIeC

przyszedł czas na wspólne opowie-

Na wyjazd w lipcu umówiła się ze

ści, oglądanie zdjęć, szukanie po-

mną pani Bogusia z Ostródy wraz z

dobieństw. Odwiedziliśmy dzieci Oli,

córką Anetą. Poznałyśmy się przez

Józefata i Mikołaja. Poznaliśmy dużo

Internet, spotkałyśmy dopiero tuż

rodzinnych historii, obiecaliśmy sobie

przed wyjazdem. Trasa była z góry

kontakt i wzajemne wizyty, a za jakiś

zaplanowana, noclegi zarezerwowa-

czas może i zjazd rodzinny. U rodziny

ne, nic tylko wsiąść i jechać. Program

Kaszczyńców w Suchodole, tak bli-

wyjazdu obejmował trasę z Warsza-

skiej i dalekiej zarazem spędziliśmy

wy przez Sarny do Małyńska, na-

prawie dwa dni, modyfikując swoje

stępnie Ostróg, Husiatyn i Suchodół,

plany, bo i priorytety się zmieniły. Pani

Czortków, Tarnopol, Korsów i Lwów,

Bogusia z córką miały możliwość od-

ale najważniejszymi miejscami do od-

wiedzenia grobów rodzinnych babci

wiedzenia były: Małyńsk na Wołyniu

i prababci zarazem, sióstr i brata mat-

– stąd pochodzi rodzina taty – Anto-

ki i babci, zapalenia zniczy na rodzin-

niego Stawskiego, ojca pani Bogusi;

nych grobach.

Korsów, rej. Brody – tam urodziła się

Wyjeżdżając,dostałyśmynamiary

mama – Zofia Kaszczyniec; Suchodół

na rodzinę Anastazji – kolejnej z sióstr

k/Husiatyna – tu przeprowadziła się w

Zofii, która mieszka w Korsowie. Tam

latach 20. rodzina Kaszczyńców z

również przyjęto nas z największą

Małyńska – miejscowości, w której

ks. Witolda Kowalowa do Ostroga,

szok!! Niedowierzanie i łzy. Jedna z

Korsowa.

radością odnalezienia się krewnych,

Antoni Stawski, tata pani Bogusi uro-

gdzie zostałyśmy bardzo miło przy-

pań – Orysia jest córką Mikołaja, a on

Wyjechałyśmy z Warszawy kie-

spotkałyśmy się z synową Anastazji

dził się w 1914 roku. Mama pani Bo-

jęte, jak zawsze zresztą.

sam jest synem Eufrozyny i Ignacego

rując się na moje ulubione przejście

(Nastii) – 84-letnią Marysią, której

gusi – Zofia Kaszczyniec pojawiła się

Następnego dnia rano po mszy

(Hnata). Żyje brat mamy!!!! Wujek!! A

graniczne w Dorohusku. Dojechały-

rodzina wspaniale nas ugościła, a

w Małyńsku w 1935 r. w wieku lat 16,

w języku polskim i po śniadaniu ru-

myśmy nic nie wiedziały. Czerwony

śmy dość szybko, pogoda dopisywa-

Marysia oprowadziła po miejsco-

kiedy to przyjechała do brata Stefana,

szyłyśmy na południe, na Podole.

Krzyż nic nie znalazł, uznano ich za

ła. Granicę udało się nam przejechać

wym cmentarzu. Znalazłyśmy tam

opiekować się jego dziećmi. Antoni

Celem naszym było odwiedzenie

zmarłych. Orysia zatem jest najbliż-

w 25 minut, tak więc zadowolone

groby zarówno Kaszczyńców – po

i Zofia poznali się, pobrali w Małyń-

cmentarza w Suchodole, w którym

szą kuzynką pani Bogusi. Dużo wzru-

wielce ruszyłyśmy na podbój Woły-

dziadku Ignacym, jak i rodzinę Prony-

sku, a w 1942 r. wyjechali na roboty

wychowała się Zosia z domu Kasz-

szeń, ale i radości. Mikołaj dużo nie

nia. Nocleg miałyśmy zaplanowany

szynów – krewnych babci Eufrozyny.

do Niemiec. Stamtąd wrócili już do

czyniec – mama pani Bogusi. Wia-

powie, bo już nie słyszy – ma 80 lat,

u ks. Władysława w Sarnach, więc

Zaowocowało to spotkaniem z kuzyn-

Polski, zamieszkali w Ostródzie.

domo było, że rodzina Kaszczyńców

ale wie, że ma przed sobą siostrzeni-

z Kowla udałyśmy się prostą drogą

ką Zosi, która w znacznym stopniu

Tata Antoni często wspominał

pochodzi z Korsowa w pow. brodow-

cę. Eufrozyna zmarła dopiero w 1969

przez Maniewicze. Po drodze skrę-

dopełniła naszej wiedzy dotyczącej

swoją rodzinę, przodków. Dlatego

skim, ale w latach 20. przeniosła się

r. Dzieci było dziesięcioro, a nie jak

ciłyśmy wprawdzie w bok, ale tylko

przodków po kądzieli.

łatwo też było rozpocząć dalsze

pod Husiatyn. Dziadek Ignacy wy-

zapamiętała Zosia – tylko piątka:

na chwilkę. Podjechałyśmy do Anto-

Pierwotnie planowałyśmy powrót

badania genealogiczne, zwieńczo-

jeżdżał kilkakrotnie do Kanady, a za

Stefan, Filip, Jacek, Józefat i Mikołaj,

nówki, w której bieg zaczyna znana

w sobotę do kraju, ale dowiedziaw-

ne wiedzą o krewnych sprzed 200

zarobione pieniądze kupił ziemię na

a także Ola, Anastazja, Zosia, Maria i

kolejka wąskotorowa, tzw. poleski

szy się o zaplanowanych na ten

lat. Mama pani Bogusi natomiast

Podolu. Zofia i jej rodzeństwo uro-

Hanna. Filip zginął w kampanii wrze-

tramwaj. Grafiku jazdy dostać się nie

dzień uroczystościach 70-lecia Rzezi

nigdy nie wspominała rodziny. Wia-

dzili się jeszcze w Korsowie, ale za

śniowej nad Bzurą, pochowany jest

da, ale wiemy już, że pociąg rusza ze

Wołyńskiej w Hucie Stepańskiej, nie

domo było, że była córką Ignacego

młodych swych lat przeprowadzili się

w Modlnej – jego nagrobek znalazła

stacji o 7:05 z rana i wraca o 17:05

mogło nas tam zabraknąć. Ks. Wła-

Kaszczyńca i Eufrozyny z domu Pro-

do Suchodołu. Jak wspominała pani

pani Bogusia całkiem niedawno. Ja-

po południu. Jeździ każdego dnia, o

dysław Łukasiewicz ponownie ugościł

nyszyn, że była ich piątka dzieci i że

Bogusia – mama śpiewała piosenki

cek zaginął także podczas wojny w

każdej porze roku, oprócz czwartku.

nas u siebie na plebanii w Sarnach.

powojenne szukanie rodziny przy po-

o Podolu i czuła się Podolanką.

jakichś kamieniołomach niemieckich,

W końcu dotarłyśmy do Sarn.

Dojechałyśmy w piątek wieczorem,

mocy Czerwonego Krzyża nie przy-

Przyjechałyśmy  wreszcie  do

może w jakimś obozie na Dolnym

Księdza wprawdzie jeszcze było, ale

natomiast w sobotni poranek wraz z

niosło żadnych rezultatów. W związku

Suchodołu. Przy głównej ulicy jest

Śląsku, nie wiadomo. Stefan z rodzi-

plebania stała otworem, a gospodyni

innymi Polakami przybyłymi z kraju

z tym, co roku zapalane były znicze

cerkiew i stary cmentarz, na którym

ną wyjechał z Małyńska i szczęśliwie

– p. Wanda przyjęła nas z otwartymi

ruszyliśmy kolumnadą samochodów

za zmarłą rodzinę Zosi. W Małyńsku

niestety nie znalazłyśmy żadnych ro-

po wojnie osiadł w Polsce. Niestety

ramionami. Miałyśmy tego dnia jesz-

do Huty. Sama uroczystość była bar-

też nikt nie pamiętał już Zosi czy Ste-

dzinnych grobów. Zdecydowałyśmy

stracił kontakt z Zosią i dopiero pani

cze zaplanowane pierwsze spotkanie

dzo podniosła, uczestniczyło w niej

fana Kaszczyńców, jak również rodzi-

się popytać, czy może żyje jeszcze,

Bogusia odnalazła jego dzieci na

z pewną panią, Ukrainką która pocho-

wielu księży katolickich z okolicznych

ny Antoniego Stawskiego.

ktoś kto znał Kaszczyńców. Wiado-

Śląsku trzy lata temu. Stefan tego już

dziła z Małyńska. Spotkałyśmy się w

parafii, ks. biskup z Łucka, a także

Pojechałyśmy więc dalej szu-

mo było, że dziadek Ignacy zmarł w

nie doczekał, zmarł w 1977 r. Reszta

centrum Sarn i z zachwytem słucha-

patriarchowie kościoła prawosławne-

kać śladów rodziny Stawskich na

1942 r., ale może babcię Eufrozynę

dzieci Eufrozyny i Ignacego została

łyśmy jej pięknej polszczyzny. Dużo

go. Obecni byli przedstawiciele władz

cmentarzach w Oleksandrii, Żytyniu

ktoś jeszcze pamięta. W pierwszym

na Podolu. Zosia zmarła dopiero dwa

nam opowiedziała, pamiętała polskich

miejscowych z Huty i Kostopola, a

i Tuczynie w równieńskiego obwo-

domu spotkałyśmy panią Stefanię,

lata temu w Ostródzie, nie wiedząc,

sąsiadów oraz swoje wizyty w Polsce

także prof. Andrzej Kunert z IPNu.

du. Znalazłyśmy tylko kilka starych

która oznajmiła nam, że w Suchodole

że posiada tak liczną rodzinę. Choć

powojennej. Jako małe dziecko cho-

Najwspanialszy jednak był fakt takiej

polskich grobów o nic niemówiących

mieszka dużo Kaszczyńców i że ona

jej mama także szukała córki przez

dziła do polskiej szkoły i do dziś zna

wielkiej jedności Polaków i Ukraińców

nam nazwiskach i weszłyśmy do

pamięta babcię Fruzię. Objaśniła

Czerwony Krzyż na Ukrainie, który i

wiersz, który nam zadeklamowała

przybyłych na tę uroczystość. Tak

starego kościoła w Tuczynie, w któ-

nam jak trzeba dojechać do kolonii, w

w tym wypadku nic nie dopomógł. Wg

„Kto Ty jesteś, Polak mały...”

więc nie mogło tam nas zabraknąć.

rym najprawdopodobniej brali ślub

której mieszkają. Jedziemy, a po dro-

słów nowo poznanej rodziny, Eufrozy-

Przenocowałyśmy w Sarnach,

To było wspaniałym zwieńczeniem

dziadkowie Antoniego Stawskiego

dze spotykamy idące drogą dwie pa-

na do końca życia wierzyła, że Zosia

następnego dnia pojechałyśmy do

naszej wyprawy śladami przodków.

w 1864 r. Na nocleg zjechałyśmy do

nie. Pytamy o Kaszczyńców. I nagle

przeżyła wojnę i gdzieś tam żyje.