38

Nieznane fakty z życia generała

16 lipca–15 sierpnia 2013 nr 13–14 (185–186) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

przybyłych tu, brak mi szczegółowej

„poczet” tych obozów, jako najmniej

stał mocno po łapach, a przy okazji

wysyłają do domu wariatów”. Na

wiczem założyli dla zabawy satyrycz-

opinii i wyraźnie podanego rodzaju

represyjny.

solidną lekcję brytyjskiej demokracji.

samą wiadomość, że maja być ode-

ne pisemko nazwane „Polski Spitfire”.

winy” (?!).

Mimo tej głośnej akcji brytyjskiego

słani na Wyspę Wężów, oficerowie

Jedyny numer pisemka ukazał się 5

Pan Dariusz Baliszewski w artyku-

parlamentu są poważne podejrzenia,

popełniali samobójstwo!

września 1940 roku i wywołał „burzę

Uwięzieni bez przesłuchań

le „Obozy Sikorskiego” przytacza listy

że rozwiązane obozy istniały nadal,

w szklance wody”. Śmieszne wierszy-

i sądu

osadzonych: „Porucznik rezerwy ka-

Od listopada 1940 roku powstał

tyle, że zakamuflowane i w formie

ki i satyra zawarta w pisemku dopro-

więźniowie wyspy wężów

walerii Stanisław Dergiman zapisał w

następny obóz w Tighnabruaich. Ti-

mocno już szczątkowej.

Przyjmuje się, że przez Wyspę

wadziła do szału generała i całe jego

meldunku do naczelnego wodza: „Od

ghnabruaich to niewielka szkocka

Wężów przeszło w sumie około 1500,

otoczenie. Meissner od razu został

roku jestem stale poniżany i krzywdzo-

miejscowość położona po drugiej

a może i 1700 oficerów, w tym 20 ge-

zesłany na Wyspę Wężów, bowiem

Prawdziwy obóz

ny. Mimo usilnych starań z mej strony,

stronie wyspy Bute, ale już na lądzie

nerałów. W Rothesay Sikorski kazał

generała Sikorskiego i jego dokonania

koncentracyjny

aby dowiedzieć się o stawiane mi

stałym (jeśli tak można powiedzieć o

Był jeszcze trzeci obóz prowa-

zamknąć również panią Aleksandrę

wolno było tylko wielbić i podziwiać, a

zarzuty, nikt dotychczas nie tylko, że

wyspie Wielka Brytania). Od wysepki

dzony, nie jak dwa poprzednie przez

Piłsudską, żonę marszałka Piłsudskie-

ten drań Meissner zaczął sobie robić

mi ich nie skonkretyzował, ale nawet

Bute oddziela Tighnabruaich cie-

pracowników kontrwywiadu, a przez

go. Nie wiem, czy samą, czy razem z

głupie żarty.

nie przesłuchano mnie”. Kapitan Ser-

śnina Kyles of Bute. Tighnabruaich,

żandarmerię wojskową. Nazywano

córkami. Czyżby Sikorski obawiał się

Cytat: „Jak tylko mógł, Sikorski

giusz Niedzielski stwierdzał: „Mam 46

to długa, wąska ulicówka położona

go obozem karnym i mieli w nim prze-

tej kobiety, czy tylko prześladował

bezwzględnie kneblował swoją opo-

lat, jestem żonaty i mam dwoje mało-

pomiędzy wodami cieśniny i podcho-

bywać jakoby tylko skazani wyrokami

nazwisko Piłsudski? Jak Państwo my-

zycję, marnując najbardziej wartościo-

letnich dzieci. Oświadczono mi, że je-

dzącym do morza pasmem wzgórz.

sądów polowych. Może tak było, a

ślicie? Godzi się polskiemu oficerowi

wy, patriotyczny potencjał ludzki. W

Teraz już nikt nie pamięta, gdzie

stem przysłany tutaj dlatego, że ciąży

może nie całkiem tak było. Jak się po-

prześladować kobiety? Już nie mówię

sposób małostkowy, mściwy i podły

znajdował się polski obóz. Prawdo-

na mnie zarzut pijaństwa, karciarstwa

słucha, że siedzieli w nim: fałszerze,

generałowi. Nie powiem też rycerzo-

rozliczał się z nienawistną mu sana-

podobnie zbudowano go jakby poza

i erotomanii. Oświadczam, że w ogó-

złodzieje, alfonsi i handlarze żywym

wi, bo takim Sikorski na pewno nie

cją piłsudczykowską”.

miasteczkiem, to jest w głębi lądu,

le nie piję alkoholu, w karty grać nie

towarem, od razu przypominają się

był. Czyżby ta dzika rządza zemsty

„Pensjonariusz” Rothesay gene-

pomiędzy wysokimi pagórkami. Nikt

umiem, a co się tyczy zarzutu eroto-

sławetne Rothesay i Tighnabruaich.

brała się u niego z jakichś zaburzeń

rał Dąb-Biernacki słynął z tego, że bez

tam nie chodził, więc i nie została po

manii, to oświadczam, że zboczenia

Ja nie mówię, że tam nie było kry-

psychicznych??

przerwy głośno klął i przezywał gene-

nim żadna pamięć.

takiego nie mam, a przypisywany mi

minalistów. Chciałem Państwu tylko

Z najbardziej znanych więźniów

rała Sikorskiego. Często też wysyłał

zarzut polega widocznie na anonimo-

Tighnabruaich był filią obozu

zwrócić uwagę na fakt, że armia pol-

Rothesay można wymienić przedwo-

mu wielce obraźliwe listy pełne „woj-

wym doniesieniu, złośliwym i bezpod-

Rothesay i komendant obozu Tigh-

ska na Zachodzie nie składała się z

jennego premier Mariana Zyndrama-

skowych” określeń. Sprawa generała

stawnym”.

nabruaich podlegał komendantowi

poborowych, branych równo według

Kościałkowskiego, dowódcę Armii

Dęba-Biernackiego trafiła do polskie-

Pisano do niego listy z prośbą

rocznika, gdzie nawet o tym nie wie-

o interwencję, a to przecież generał

dząc, bierze się do wojska przyzwo-

Sikorski stworzył system pozbywa-

itego człowieka i bandytę. Armia pol-

nia się ludzi znienawidzonych, lub

ska na Zachodzie składała się głów-

niewygodnych, których zamykało się

nie z OCHOTNIKÓW, KTÓRYCH

w obozie bez wyroku jakiegokolwiek

NIKT NIE ZMUSZAŁ DO SŁUŻBY,

sądu, nawet na podstawie głupiego

a więc ludzi jak gdyby już przeselek-

donosu, czy widzi mi się dowódcy.

cjonowanych zanim jeszcze założyli

Gdy ten system już istniał, nie tylko

mundury. Margines, kryminaliści, z

generał pozbywał się w ten sposób

reguły mają w d… obowiązki wobec

ludzi, którym chciano zaszkodzić.

Ojczyzny i ani im w głowie pchać się

Sprawa obozów w Rothesay i Ti-

do wojska szczególnie, gdy wymaga

ghnabruaich pękła z wielkim hukiem

to wielu trudów i wyrzeczeń. Niech

w czerwcu 1942 roku, kiedy to oboza-

mi więc nikt nie mówi o konieczności

tighnabruaich

mi zainteresował się poseł Izby Gmin

powstania takiego obozu, bo w każ-

Henry Morrison z Partii Pracy. Poseł

dym wojsku znajdują się kryminaliści

„Prusy” gen. Stefana Dęba-Biernac-

go sądu polowego. Generał został

Rothesay. Ten obóz miał już druty

Morrison odwiedził kiedyś swoją sio-

i psychopaci. Będę się za to upierał,

kiego, wojewodę śląskiego i prze-

zdegradowany i wydalony z wojska.

kolczaste otaczające namioty i ba-

strę, mieszkającą w Rothesay i bar-

że tacy żołnierze owszem bywają,

wodniczącego ZHP Michała Grażyń-

I teraz, proszę Państwa, coś napraw-

raki. Warunki w obozie były okropne.

dzo zainteresowała go obecność w

ale nie w każdym wojsku.

skiego, adiutanta marszałka Rydza-

dę fajnego. Zdegradowanego gene-

Siedzieli w nim oficerowie niższego

mieście wielu dziwnych polskich ofi-

Obóz, jak można przeczytać,

Śmigłego pułkownika Tadeusza Mun-

rała Dęba i już cywila, na PROŚBĘ

stopnia niż ci z Rothesay. Oficjalnie

cerów. Poseł sprawy nie odpuścił, aż

początkowo znajdował się w Kingle-

nicha, czy generała i lotnika Ludomiła

generała Sikorskiego, Anglicy zamy-

byli to oczywiście, fałszerze pienię-

powoli dowiedział się prawdy. Wraz

doors. Tylko, że Kingledoors nie jest

Rayskiego, kiedyś szefa polskiego

kają w angielskim więzieniu! Anglicy

dzy, homoseksualiści, zboczeńcy

z drugim posłem Gerardem McKin-

nazwą jakiejś miejscowości, a nazwą

lotnictwa wojskowego, którego Sikor-

znani są z tego, że wręcz fanatycznie

seksualni, właścicielu burdeli i tak

ney em złożył głośną interpelacje w

regionu, krainy. Powiedzieć, że coś

ski już raz chciał wsadzić we Francji

przestrzegają prawa, ale jak widać,

dalej. Jak było naprawdę? Pan Adam

brytyjskim parlamencie. Oburzone

było w Kingledoors, to tak samo,

do obozu Cerizay, ale generał Rayski

gdy się ich grzecznie poprosi, goto-

Węgłowski w „Tygodniku Powszech-

głosy podniosła też prasa brytyjska.

jakby po polsku powiedzieć, że coś

mu się wtedy nie podporządkował.

wi są pójść na niezwykłe ustępstwa.

nym” pisał: „Od listopada 1940 r.

Rayski został zwolniony z Rothesay

Generał Dąb-Biernacki siedział więc

„patologiczne” przypadki z Rothesay

dopiero po ostrej i kategorycznej in-

u Anglików aż do śmierci Sikorskiego.

kierowano do podobozu w Tighna-

terwencji Brytyjczyków. Sikorski mu-

Potem ktoś sobie o nim przypomniał

bruaich. Zdaniem prof. Zuziaka (prof.

siał wtedy Rayskiego wypuścić, ale

i generał Dąb, jakby nigdy nic, został

Janusz Zuziak, dyrektor Instytutu

jego nienawiść była tak ogromna, że

przez Anglików wypuszczony.

Nauk Humanistycznych Akademii

nie przywrócił Rayskiego do służby

Proszę Państwa. Bardzo po-

Obrony Narodowej), żołnierze trafiali

wojskowej. Wobec tego Brytyjczycy

bieżnie i bardzo skrótowo przedsta-

tam nawet na podstawie fałszywych

przyjęli generała Rayskiego do lotnic-

wiłem Państwu obóz internowania

donosów, bez żadnego dochodze-

twa brytyjskiego. Rayski został przy-

Rothesay na Wyspie Wężów. Może

nia i wyroku. Osadzony porucznik

wrócony do służby w Wojsku Polskim

czujecie się Państwo trochę oszuka-

wojsk pancernych Henryk Halicki

dopiero po śmierci Sikorskiego.

ni, bo miało być o obozach koncen-

skarżył się: „Niemcy postąpili ze mną

Na Rothesay wylądował też

tracyjnych, a opisałem przymusowe

szlachetniej niż tutaj rodacy, bo po-

pułkownik Władysław Dec dowód-

nic nierobienie w warunkach raczej

zwolili zatrzymać broń ręczną, trak-

ca batalionu podhalańskiego, czyli

całkiem znośnych. Dość długo „prze-

tując mnie jak rycerza, natomiast tu

resztek Samodzielnej Brygady Pod-

gryzałem się” przez sprawę obozów

postąpiono ze mną jak z paskarzem

halańskiej, którą generał skazał na

generała Sikorskiego i chyba pozna-

lub bandytą”. Sam p.o. komendanta

tak wygląda Kingledoors

zagładę we Francji tylko dlatego, by

łem istotę tego systemu. Obozów

tego obozu, płk Władysław Spałek,

Generał Sikorski doczekał się na-

było na Żuławach, czy na Podhalu.

pokazać jak żarliwym jest frankofi-

było kilka i były one zorganizowa-

meldował swemu zwierzchnikowi –

reszcie druzgocącej oceny. Posłowie

Kingledoors jest prawie bezludnym

lem. Sam pan pułkownik tak pisze:

ne w systemie coraz to surowszej

gen. Bronisławowi Jacynie-Jatelnic-

zmusili rząd brytyjski do likwidacji

pustkowiem łąk i nagich wzgórz.

„W wyniku długo trwającej nagonki

dyscypliny i środków represji, jakie

kiemu, szefowi ośrodka w Rothesay

prywatnych obozów pana generała.

Tu i ówdzie, bardzo rzadko, można

zostałem zwolniony ze stanowiska

w nich panowały. Rothesay otwiera

– że „odnośnie niektórych oficerów

Nikt w Wielkiej Brytanii nie życzył

spotkać samotną farmę. Miejsce

dowódcy batalionu podhalańskiego

Dariusz Baliszewski w artykule „Obozy

sobie podobnego świństwa na tere-

prawie idealne na rozpoczęcie każ-

i odesłany na stację zborną oficerów

Sikorskiego” przytacza listy osadzonych:

nie Królestwa. Z największą odrazą

dej bezprawnej działalności. Szuka-

Rothesay”. Może chciano się pozbyć

mówiono wtedy między Anglikami o

łem jakiegoś śladu po tym obozie,

potencjalnego świadka strategicz-

„Porucznik rezerwy kawalerii Stanisław

czy to na ziemi, czy choćby tylko w

cudzoziemcach, budujących na an-

nych uzdolnień naszego generała?

Dergiman zapisał w meldunku do naczel-

gielskiej ziemi obozy koncentracyjne.

ludzkiej pamięci, ale niczego tam już

System tworzenia wrogów gene-

nego wodza: „Od roku jestem stale

Na taką reakcję parlamentu nie mógł

nie było. Obóz musiał funkcjonować

rała Sikorskiego można zaobserwo-

nic poradzić nawet „wszechmocny”

bardzo krótko i być może istniał tylko

wać na przykładzie sprawy znanego

poniżany i krzywdzony. Mimo usilnych

Churchill. To Brytyjczycy, nie Polacy

do czasu zbudowania obozu właści-

polskiego pisarza i pilota Janusza

starań z mej strony, aby dowiedzieć się

doprowadzili do zamknięcia obu obo-

wego, który powstał na bazie wiel-

Meissnera. Meissner, może dlatego,

o stawiane mi zarzuty, nikt dotychczas

zów. Obozy zostały rozwiązane. Każ-

kiej, opuszczonej farmy Shinafoot

że już nie najmłodszy, bardzo długo

nie tylko, że mi ich nie skonkretyzował,

demu z osadzonych wypłacono przed

położonej też na pustkowiu, ale koło

oczekiwał przydziału do lotnictwa i z

zwolnieniem 20 funtów i każdy mógł

miasteczka Auchterarder. Najbliższe

nudów wraz z dwoma kolegami Zyg-

ale nawet nie przesłuchano mnie”.

iść dokąd chciał, zaś pan generał do-

większe miasto, to szkocki Perth.

muntem Wasilewskim i Arturem Horo-