41

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 16 lipca–15 sierpnia 2013 nr 13–14 (185–186)

List do redakcji

medię? Miałem być rozstrzelany o

Kraushar oraz W. Śladkowski.

6-tej, teraz jest już po 10 godzinie,

W swojej ostatniej woli, spisanej w

Pamiętamy. kisielin – 1943

jesteście panowie spóźnieni.

Lublinie dnia 5 marca 1863 roku, o

godzinie 6 nad ranem, czyli na krótko

W parę chwil potem rozkaz zo-

przed straceniem, Bogdanowicz po-

stał wydany, padły strzały, padł prze-

W lipcu 2013 roku mija 70 lat od tragicznych wydarzeń, które

żegnał się pisemnie z matką, a wło-

szyty kulami Kazimierz Bogdanowicz

ścianom ze swojej wioski pozostawił

pochodzący z Nadrybiego, związany

miały miejsce na Wołyniu i zostały nazwane „Rzezią wołyńską”.

znaczne kwoty pieniężne. Pisał wów-

także z naszą Łowczą. Tak zakończył

czas na chwile przed śmiercią:

życie jeden z powstańców stycznio-

Pamiętając o rodakach, którzy

„Najdrożsi moi! Ty najdroższa

wych. I tak jak zapowiadał w dyskusji

zginęli w tym strasznym czasie, 4

Matko, daruj, jeżelim kiedykolwiek

z młodzieżą ziemiańską Podlasia,

lipca 2013 członkowie Wołyńskiego

obraził cześć Ci należną. Módl się do

że gotów jest złożyć swoje życie na

Stowarzyszenia Lekarzy Polskiego

Pana Naszego, aby nie raczył pamię-

ołtarzu Ojczyzny, tak je faktycznie

Pochodzenia uporządkowali polski

tać na grzechy moje. Żegnam was

złożył. Nie chciał prosić cara o łaskę,

cmentarz, który znajduje się we wsi

wszystkich i proszę w tej chwili, by

nie chciał się poniżać, ważniejszy

Kisielin, obok parafii Niepokalanego

Bóg raczył dopuścić, byśmy się jesz-

dla niego był honor Polaka. Zgasła

Poczęcia Najświętszej Maryi Panny.

cze kiedyś mogli razem znajdować.

świeczka powstańczego bohatera,

To właśnie na tym cmentarzu po-

Z pieniędzy moich 21500 złp, które

lecz niech mu świeci światłość wie-

chowane są niewinne ofiary polskiej

są kaucją dzierżawną, wynagrodzić

kuista po wieczne czasy!!!

ludności.

krzywdy, jakie kiedykolwiek wyrzą-

Wojował niezbyt długo, nie od-

Do tragedii doszło w niedzielę 11

dziłem, jako to: złotych dwa tysiące

niósł też znaczących zwycięstw, ale

lipca 1943 r., w wigilię święta Piotra

dać Olesi, która u Mamy pierwej

jego męstwo i nieugięta w śledztwie

i Pawła (wg kalendarza wschodnie-

służyła, Jaśkowi Borysowi z Majda-

i w obliczu śmierci postawa, wywarły

go). Zginęło 90 Polaków. Gdy niemal

cała polska ludność Kisielina przeby-

wała na mszy świętej, kościół został

otoczony upowcami. Gdy po zakoń-

Leopolda i Anisji, który w obronie

bronić, rzucając we wspinających

czeniu mszy ludzie zaczęli wychodzić

plebanii stracił nogę. W 2006 r. opu-

się po drabinach upowców cegłami

z kościoła, otworzono do nich ogień.

blikował monografię o Kisielinie „Było

z rozbieranych ścian i pieców oraz

Wśród zaatakowanych wybuchła

sobie miasteczko”. Na jej podstawie

odrzucając wrzucane przez okna

panika, większość ludzi licząc na

w 2009 r. powstał film dokumentalny

granaty. Po 11 godzinach oblężenia

ratunek, wróciło do środka i zaczęło

o tym samym tytule, opowiadający o

upowcy odeszli.

szukać schronienia w kościele. Kilka-

Kisielinie i tragedii 11 lipca 1943 roku.

Zbrodnie na ludności polskiej w

dziesiąt osób zabarykadowało się na

Kompozytorem muzyki do filmu jest

Kisielinie miały miejsce także po 11

piętrze plebanii połączonej z kościo-

syn Włodzimierza, Krzesimir Dębski.

lipca. Dwa tygodnie później zostali

łem, 4 osoby ukryły się pod dachem

porwani i zamordowani Anisja i Le-

kościoła. Około 80 osób, które pozo-

opold i Dębscy. Leopold był miejsco-

stowarzyszenie Lekarzy

stały w kościele – nieludzko zamor-

wym lekarzem, a Anisja – pielęgniar-

Polskiego Pochodzenia

dowano. Ci parafianie, którzy uciekli

ką. Informacje o tej zbrodni pochodzą

na wołyniu

na piętro domu księdza, zaczęli się

od Włodzimierza Dębskiego, syna

www.lekarz.volyn.ua

w 1916 r. prochy Kazimierza Bogdanowicza i innych po-

wstańców przeniesiono na cmentarz przy ul. Lipowej w Lu-

blinie

Prawda o przemilczanej zbrodni

ogromnewrażenienaspołeczeństwie.

nu Nadrybskiego złotych tysiąc, Boro-

Niemal natychmiast po aresztowaniu

wiczce złotych pięćset, żonie Powagi

publikacji dającej ogólne pojęcie o

już śpiewano o nim pieśni i nadal

złotych tysiąc. Długi zapłacić, jako

Joanna wieliczka-

zagładzie Polaków i polskości na

śpiewają. Natychmiast po wykonaniu

to: Iniarskiemu krawcowi, Henrykowi

szarkowa

Wołyniu, publikacji przeznaczonej dla

wyroku z listem kondolencyjnym do

Gerliczowi złotych pięćset, Józiowi

każdego czytelnika, wypełnia właśnie

zbolałej z powodu śmierci syna, który

Gołuchowskiemu około siedem tysię-

ta książka.

przecież mógł uratować swoje życie

cy złotych. Z reszty przeznaczyć na

prosząc o łaskę cara, matki Kazimie-

ogrodzenie cmentarza w Łowczy i po-

ks. prof. dr hab.

rza Bogdanowicza, napisanym przez

stawienie statui Matki Boskiej. Złotych

Józef Marecki:

wołyń we krwi

powstańczego naczelnika cywilnego

dwa tysiące dołączyć do funduszu

To pomnik pomordowanych

powiatu lubelskiego księdza Marce-

gromadzkiego w Łowczy, resztę zaś

1943

Polaków, milczących ofiar niespoty-

lego Bielińskiego, wystąpiły lubelskie

pieniędzy niech Mama obróci, jak się

kanego ludobójstwa, którym do dziś

władze powstańcze. Nie było w nim

jej podobać będzie. Żegnam Was jesz-

nikt pomników nie wystawił, w prze-

zdawkowych zwrotów, nie było pocie-

cze raz, żegnam. Żegnam wszystkich,

ciwieństwie do ich morderców, którzy

szania matki, lecz mocne słowa od-

którzy mi zaufali. Niech mi darują, je-

mają swoje pomniki i tytuły narodo-

wołujące się do postawy matki Polski,

żeli ich zaprowadziłem w drogę, która

wych bohaterów Ukrainy, są patrona-

wielkiej matki Polski:

sprzeciwiała się ich myślom. Żegnam

mi ulic, placów i szkół... Ta książka to

Matka, która takiego syna uro-

Was, kochajcie milion razy mocniej

wydawnictwo aa

także wyraz pamięci o polskich miej-

dziła, nie potrzebuje pocieszenia,

naszą (w tym miejscu jeden wyraz

scowościach na Kresach, których nie

skoro syn ginie w obronie sprawy oj-

„nieszczęśliwą” grubo zamazany) Oj-

ma już na żadnej mapie…

czystej, a odrzucając łaskę najazdu

czyznę Polskę, niżeli ja ją kochałem...

Historia Rzezi Wołyńskiej –

wsie i chutory, na wiernych zgroma-

daje świadectwo prawdziwe i staje

Żegnam Was. Wasz syn, brat, sługa

zbrodni ludobójstwa, dokonanej przez

dzonych w katolickich świątyniach

dr Joanna wieliczka-szar-

się świętym męczennikiem.

„Kazimierz”. Dnia 5 marca rano o 6

kowa historyk, autorka książek: III

nacjonalistów ukraińskich na Pola-

spadły pociski, granaty, butelki z za-

Czy dzisiaj, ktokolwiek z Sawi-

godzinie roku 1863. Byłem przytomny

Rzesza. Narodziny i zmierzch szaleń-

kach z województwa Wołyńskiego

palona benzyna, ostrza wideł, kos,

niaków przejeżdżając obok dawnego

(podp.) Ks. Stanisław Feliński, Pod-

stwa (Kraków 2006); Józef Piłsudski

II RP, podczas okupacji terenów II

noży, siekier i pogrzebaczy. Nie było

dworów w Łowczy, Bukowie Małej,

porucznik Czerniowski. Za zgodność

1867-1935. Ilustrowana biografia

Rzeczypospolitej przez III Rzeszę,

obrońców, bowiem w wielu miejsco-

Nadrybiu, pamięta o tak zacnej posta-

sekretarz powiatu A. Wołłowicz”.

(Kraków 2007); Czarna Księga Kre-

w okresie od lutego 1943 do lutego

wościach pozostały w większości

ci? O rozgrywających się tutaj wyda-

Podobno Chruszczow zwlekał z

sów (Kraków 2012), Żołnierze Wy-

1944. Historycy szacują, ze zginęło

kobiety i dzieci…

rzeniach? Czy ktokolwiek wie, gdzie

egzekucją, chcąc, aby Bogdanowicz

klęci. Niezłomni bohaterowie (Kraków

wtedy ok. 70 tys. Polaków, a kolejne

w Łowczy jest wspomniany w testa-

prosił cara o łaskę, a na pewno życie

2013). Współautorka książki W cieniu

60 tys. Polaków zamordowali ukraiń-

ewa siemaszko:

mencie Kazimierza cmentarz lub figu-

będzie mu darowane. Gdyby Bogda-

czerwonej gwiazdy. Zbrodnie sowiec-

scy nacjonaliści na terenie Małopolski

Podczas II wojny światowej

ra Matki Boskiej? Czy słysząc pieśń o

nowicz napisał prośbę o łaskę, wów-

kie na Polakach (1917-1956) (Kraków

Wschodniej. Apogeum ludobójstwa

naród polski był ofiarą trzech ludo-

Bogdanowiczu śpiewaną przez naszą

czas egzekucja byłaby odroczona do

2010) oraz serii książek historycznych

przypadło na 11 lipca 1943 roku. Na

bójstw – niemieckiego, sowieckiego

pieśniarkę zdajemy sobie sprawę, kim

momentu odpowiedzi. Ale on, widząc

dla dzieci Kocham Polskę.

uśpione niedzielnym odpoczynkiem

i ukraińskiego. O tym ostatnim Polacy

był ten człowiek? Czy Bogdanowicz

o tym, nie skorzystał z propozycji. Do

w pierwszych dniach żniw polskie

wiedza stosunkowo najmniej. Brak

ma swoich naśladowców we współ-

stojącego w obliczu plutonu egzeku-

czesnej Polsce, którzy dobro ogółu

cyjnego Kazimierza Bogdanowicza,

przedkładają nad dobra osobiste?

na chwilę przed wydaniem rozkazów,

korzystaj z usług polskich przewodników ze Lwowa!

Takich nam bohaterów czasu nie

dowódca roty – Chruszczow rzekł:

- Proś o łaskę, jesteś młody.

tylko wojny, ale i pokoju, dzisiaj trze-

Fachowe oprowadzanie po Lwowie,

- To prawda – odrzekł Bogdano-

ba. I jak tu nie mówić, że historia nie

pilotowanie grup turystycznych po Kresach w języku polskim

wicz – ale nasza sprawa jest stara.

jest nauczycielką życia? Kazimierz

- Masz matkę – kusił generał.

Bogdanowicz jest wzorem do na-

tel.: 0-0380679447843, 0-380677477329, 0-380676750662, 0-380504304511, 0-380504307007,

- Wstydziłaby się gdybym prosił

śladowania po wsze czasy, również

0-380509494445, 0-380987175971

o łaskę. Zresztą bawimy się w ko-

dzisiaj, również w czasie pokoju.