Wojna gazowa

21

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 sierpnia­16 września 2013 nr 16 (188)

WSTRĘTNA BROŃ

Pierwsza wojna światowa po krótkim okresie manewrowym, prawie natychmiast przeszla w fazę wojny

pozycyjnej. Bardzo wyrównane sily, jakimi dysponowali przeciwnicy, doprowadzily do ustalenia dzialań

wojennych na dlugich frontach, umocnionych glębokimi, czasami nawet piętrowymi okopami, podwójnymi

lub potrójnymi liniami takich okopów, gniazdami karabinów maszynowych, potężną artylerią lekką, średnią,

ciężką i najcięższą, polami minowymi i różnego rodzaju zaporami z drutu kolczastego. Fronty zamarly na

raz określonych pozycjach i trwaly tak latami w stanie faktycznie nienaruszonym.

znowu odslonić się w ogniu następ-

nych wybuchów.

Nie uwierzycie Państwo, gdy po-

wiem, że tak zwana we Francji ,,Zone

Rouge", czerwona strefa, czyli miej-

sce, gdzie w czasie I wojny toczyly

się walki pozycyjne, nadal pozostaje

strefą niezamieszkalą, na której nie

wolno budować domów, uprawiać

SzYMON KAzIMIeRSKI

pól i prowadzić dzialalności gospo-

darczej!

Okopy ,,chodzily" w lewo

Miejscowości, które tam istnialy

i w prawo

przed wojną, nigdy nie zostaly odbu-

dowane, ludzie zaś zostali stamtąd

Raz po raz któraś ze stron de-

wysiedleni. Niedlugo minie sto lat od

cydowala się na desperacką próbę

zakończenia tamtej wojny, a czerwo-

przerwania frontu nieprzyjaciela i wte-

na strefa pozostaje wciąż zatruta.

dy na jakimś odcinku koncentrowano

Zmniejszyla się tylko nieznacznie

ogromne ilości artylerii i piechoty.

jej powierzchnia, której początkowy

Artyleria rozpoczynala przygotowa-

obszar wynosil 120 000 hektarów.

nie artyleryjskie, czyli szalony wręcz

Przeklęta ziemia pelna trupów, dru-

ostrzal pozycji pierwszej linii nieprzy-

tów, zardzewialych helmów, broni

jacielskich umocnień. Grzmot gęsto

i żelastwa oraz kilku milionów niewy-

wybuchających pocisków, padających

palów i niewybuchów...

czasami o kilka metrów jeden od

Mapa pofrontowych zniszczeń środowiska Francji. Kolor czerwony ­ zone Rouge. Kom-

Ale zostawiliśmy naszych żolnie-

drugiego, uniemożliwial jakąkolwiek

pletna dewastacja terenu istniejąca od czasu I wojny do dzisiaj. Na jej przebiegu można

rzy w chwili, kiedy dyżurni obserwa-

rozmowę, zaś gwaltowne zmiany ci-

rozpoznać ślady wojennych okopów i ziemi niczyjej. Kolor żólty ­ obszary silnie znisz-

torzy, zobaczyli przeciwnika wybiega-

śnienia powodowane eksplozjami,

czone. Kolor zielony ­ obszary umiarkowanie zniszczone. Kolor niebieski ­ teren odzy-

jącego z okopów na ziemię niczyją.

utrudnialy normalne oddychanie.

skany. Już bez wad

Co więc teraz robią obserwatorzy?

Okopy ,,chodzily" w lewo i w pra-

­ Przede wszystkim alarmują swoich

wo prawie na metr ­ jak opowiadal

żolnierzy i dzwonią, do dowództwa,

trze boleśnie piekące i lzawiące oczy,

zimno, bo 20 stopni Celsjusza. Przy-

mi weteran spod Verdun. Wojsko,

Niemcy użyli

które uruchamia artylerię. Artyleria

kaszle, krztusi się, pluje, z nosa mu

gotowanie artyleryjskie ataku trwalo

siedzące dotychczas w okopach,

gazu lzawiącego

stawia wtedy zaporę ogniową, czyli

się leje. Do strzelania, a szczególnie

nieprzerwanie aż do godziny jede-

przeczekiwalo ostrzal artylerii w

zmasowany i szalenie szybki ostrzal

Atakujący muszą się spieszyć,

do celnego strzelania na pewno się

nastej! O godzinie 11:00 ruszyla do

specjalnych schronach, wystawiając

wybranej strefy ziemi niczyjej, po któ-

bo tylko, gdy dobiegną do pierwszych

nie nadaje. Ladunki gazu lzawiącego

ataku niemiecka piechota. Od razu

na zewnątrz jedynie obserwatorów.

rej wlaśnie idzie atak nieprzyjaciela.

okopów nieprzyjaciela, ucichnie na-

postanowiono wystrzeliwać w posta-

dostala się w straszliwy ogień ro-

Podczas gdy koledzy siedzieli w dość

Artyleria ma już dawno porobione

wala artyleryjska. Gdy dobiegną, gdy

ci szrapneli, które oprócz zwyklego

syjskich cekaemów. Niemiecki atak

bezpiecznym schronie, obserwator

obliczenia do takiego strzelania, więc

zmieszają się z przeciwnikiem w wal-

ladunku szrapnelowych kulek zawie-

zalamal się, a Niemcy ponosząc

nie mógl się gdzieś schować. Musial

wali teraz ,,do pola", nie tracąc czasu

ce wręcz, zamilkną dziala nie chcąc

ralyby pojemnik z gazem. Taki dość

wielkie straty wycofywali się biegiem

siedzieć na koronie okopu i obser-

na celowanie. Na atakujących wyla-

razić wlasnych żolnierzy. Pozostawal

skomplikowany nabój artyleryjski po-

do wlasnych okopów. Tak jak kiedyś

wować przedpole. Dla żartu tam nie

tują setki pocisków, potem tysiące.

tylko drobiazg. Dostać się tam, w

wstal w wyniku chęci przestrzegania

Anglicy, tak teraz Rosjanie, zupelnie

siedzial. Bo oto w pewnej chwili mlot

Wraz z wybuchami lecą w górę ludz-

tym potwornym ogniu ze wszystkich

(jeszcze przestrzegania) Konwencji

nie zauważyli niemieckiego ataku

artyleryjski zacząl obrabiać za jego

kie korpusy, ręce i nogi. Ziemia się

luf. Najczęściej, jak pokazalo życie,

Haskiej z 1899 zabraniającej wy-

chemicznego. Powodem byla bar-

plecami już następną linię okopów,

gotuje! Żolnierze, którzy na alarm ob-

taka sztuczka się jednak nie uda-

twarzania pocisków przenoszących

dzo niska temperatura, w której gaz

a z okopów nieprzyjacielskich wy-

serwatorów wyskoczyli ze schronów,

wala. Trzeba więc bylo atakowane-

tylko gaz. Pocisk kalibru 105 milime-

zestalal się, nie parowal i w postaci

rajala się piechota. Biegli szybko,

rozpoczynają karabinowy ostrzal bie-

go przeciwnika czymś spowolnić,

trów oznaczony jako Ni-Schrapnell,

sproszkowanej leżal sobie gdzieś na

jakby ich śmierć gonila, bo wlaśnie

gnących przeciwników. Uruchomiają

bo inaczej przejście ziemi niczyjej

zawieral więc dodatkowo ladunek

śniegu. Kompletna klapa niemieckich

tak bylo! Rzecz szla bowiem o to,

też karabiny maszynowe, które prują

pochlanialo zbyt wiele ofiar. Niem-

o-dianizyny.

ataków chemicznych dala dowództwu

kto będzie szybszy. Czy ci, którzy

ogniem ciąglym. Na ziemi niczyjej

cy wpadli na pomysl, żeby przed

27 października 1914 roku na

niemieckiemu do myślenia. Wnioski

siedzieli dotychczas w schronach,

trup kladzie się gęsto, ,,na chlopa wy-

atakiem poczęstować nieprzyjaciól

froncie zachodnim pod miejscowo-

wyciągaly się po prostu same. Chcąc

czy ci, biegnący wlaśnie przez tak

soko", jakby napisal pan Sienkiewicz.

gazem lzawiącym. Tak potraktowany

ścią Neuve Chapelle Niemcy wy-

walczyć bronią chemiczną, należalo

zwaną ziemię niczyją.

strzelili na okopy Anglików 3000 po-

oddać ją w ręce chemików, a nie ofi-

Ziemia niczyja, to byl pas terenu

cisków Ni-Schrapnell. Najdziwniejsze

cerów niemających o chemii bladego

rozdzielający okopy przeciwników.

bylo chyba to, że Anglicy... nawet nie

pojęcia. Przypomniano sobie wtedy

Rozciągal się wzdluż calego frontu,

wiedzieli, że zostali zaatakowani ga-

profesora Fritza Habera, znanego

a jego szerokość liczona byla pomię-

zem! Gaz niezauważalnie rozszedl

chemika, który już dość dawno temu

dzy zewnętrznymi zaporami z drutu

się w powietrzu, nie czyniąc nikomu

proponowal generalowi Erichowi

kolczastego obu walczących stron.

szkody.

von Falkenhayn, szefowi Sztabu

W praktyce szerokość pasa ziemi

Następna niemiecka próba z ga-

Generalnego, opracowanie meto-

niczyjej wynosila kilkaset metrów.

zem lzawiącym odbyla się na froncie

dy ataku silnie dzialającym gazem,

Byl to teren, na którym raz po raz

wschodnim, w Polsce, pod Bolimo-

chlorem. Chlor, to żóltawo-zielony

dochodzilo do zwarcia. Byl to teren,

wem. Niemcy przygotowali tu 18 000

gaz o charakterystycznym zapachu,

w który bila artyleria obu stron, byl

pocisków wypelnionych mieszaniną

atakujący oczy i uklad oddechowy.

to teren pokryty trupami i porozry-

bromku ksylilu i ksylenu. Każdy po-

W stężeniach powyżej 8,7 mg/m3

wanymi kawalkami ludzkich cial. Co

może wywolać objawy podrażnienia

cisk zawieral 4 kilogramy substancji

chwilę przelatywaly po nim wybuchy

górnych dróg oddechowych i oczu.

chemicznej o charakterze gazu lza-

pocisków. Eksplozje wyrywaly masy

Stężenie 120-150 mg/m3 może spo-

wiącego. Lącznie bylo wiec tego 72

ziemi i zasypywaly nią wszystko, co

wodować obrzęk pluc, zaś stężenie

tony!! Dnia 31 grudnia 1914 roku o

bylo widoczne poprzednio, w tym

okolo 3000mg/ m3 może być przy-

7 godzinie rano Niemcy rozpoczęli

i ciala zabitych, które w ten sposób

Bardzo glęboki angielski okop nad Sommą

czyną naglego zgonu już po kilku

ostrzal artyleryjski. Bylo wściekle

bywaly pogrzebane, by za kilka dni