23

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 29 listopada–16 grudnia 2013 nr 22 (194)

W pracy zwycięstwo.

Arcybiskup Bolesław Twardowski

Listopad pozostaje w świadomości Polaków przede wszystkim jako czas wspomnień o ludziach bliskich, zasłużonych lub

też o tych, którzy w minionych już czasach swoimi działaniami i życiem zapisali się na kartach naszej historii i pamięci.

Zdarza się też jednak, że niektóre z tych postaci zakończyły swoje życie w tym właśnie miesiącu, co stwarza dodatkową

okazję do refleksji. Jedną z takich osób jest arcybiskup lwowski Bolesław Twardowski, w dniu 22 listopada przypada 69.

rocznica śmierci duchownego.

skim domu księży misjonarzy przy

złomnej postawie i wielkiemu własne-

GRZEGoRZ ChAjKo

ul. Dwernickiego 48. Nowi włodarze

mu zaangażowaniu udało mu się dia-

pałacu pozwolili mu zabrać ze sobą

metralnie odmienić obraz podupadłej

Metropolita lwowski zaliczał się

jedynie rzeczy osobiste. W nowym

wówczas parafii. Rozwinął z wielkim

z całą pewnością do grona naj-

miejscu arcybiskup miał zapewnio-

rozmachem działalność duszpaster-

ważniejszych osób w Małopolsce

ne przez najbliższe otoczenie go-

ską, połączoną z częstą katechizacją

Wschodniej w okresie międzywo-

dziwe warunki życia, a ponadto z

i wizytacją parafian. Zbudował sze-

jennym i podczas II wojny świa-

racji podeszłego wieku i choroby nie

reg kaplic filialnych we wsiach nale-

towej. Zaważyły na takiej ocenie

nękały go władze okupacyjne.

żących do parafii, w których wierni

przede wszystkim zajmowane sta-

W okresie okupacji niemieckiej,

obrządku łacińskiego mogli groma-

nowisko kościelne i jego znaczenie

która nastała w czerwcu 1941 r., wrócił

dzić się na nabożeństwa. Najważ-

w strukturach lokalnej społeczności,

on co prawda do swego opustoszałe-

niejszym jednak dostrzegalnym jego

zwłaszcza wśród Polaków. Niemniej

go pałacu, ale z racji coraz gorszego

osiągnięciem stało się wybudowanie

jednak wyraźne ślady działalności

stanu zdrowia niewiele już udzielał się

monumentalnego kościoła parafial-

abp. Twardowskiego dostrzegano

publicznie. Miał jednak ciągły kontakt

nego. Ks. Twardowski osobiście kon-

już dużo wcześniej. W latach 1895-

z księżmi i w miarę możliwości reago-

trolował postępy, a przede wszystkim

1902 pełnił on funkcję kanclerza

wał na aktualne problemy. W żaden

zajmował się organizacją inwestycji

Konsystorza Metropolitalnego we

sposób nie doświadczył osobistych

oraz pozyskaniem ludzi dobrej woli

Lwowie. Obejmując urząd jako 31-

szykan od hitlerowców.

i środków finansowych. Jego aktyw-

letni kapłan, stał się jednym z naj-

Arcybiskup Bolesław Twardow-

ność w tym względzie widzieli też

ważniejszych duchownych w regio-

ski zakończył życie w wieku 80 lat,

tarnopolanie, obserwując szybko

nie. Jego autorytet na tym urzędzie

w sowieckim na nowo Lwowie, 22 li-

wyrastające mury i pojawiające się

wzrósł dodatkowo na przełomie 1899

stopada 1944 r. Ta znamienna data

elementy wykończenia świątyni.

i 1900 roku, kiedy to wraz z biskupem

zbiegła się wówczas z 26 rocznicą

Szesnastoletni okres posługi w

pomocniczym archidiecezji lwowskiej

odsieczy Lwowa, z pamiętnych walk

parafii tarnopolskiej oraz wydarzenia

Józefem Weberem, wskutek ciężkiej

listopadowych 1918 r.

I wojny światowej, w tym uszkodze-

choroby arcybiskupa Seweryna Mo-

Pomimo licznych przejawów

nia dopiero co ukończonej budowli,

rawskiego, praktycznie obaj kierowali

aktywności na wielu polach życia,

spowodowały znaczną utratę sił u ks.

strukturami lokalnego Kościoła.

Arcybiskup Bolesław Twardowski

metropolitę nie zawsze pozytywnie

Twardowskiego. Wówczas poprosił

W 1902 r. ks. Twardowski został

został on kanonikiem Kapituły Me-

rozwój Akcji Katolickiej i Apostolstwa

oceniano. Niejednokrotnie wytyka

ponownie swego przełożonego, a

na własną prośbę skierowany do pra-

tropolitalnej we Lwowie. Jeszcze w

Chorych, które w okresie międzywo-

mu się, że był nieprzystępny, wobec

zarazem wieloletniego przyjaciela,

cy duszpasterskiej. Objął probostwo

jennym dynamicznie zaczęły się roz-

tym samym roku prekonizowano go

księży paternalistyczny, szorstki w

abp. Józefa Bilczewskiego o prze-

parafii p.w. Matki Boskiej Nieustają-

wijać na ziemiach polskich.

na biskupa pomocniczego. Sakrę

kontakcie z petentami i konserwa-

niesienie go do Lwowa. W 1918 r.

cej Pomocy w Tarnopolu. Dzięki nie-

biskupią przyjął 12 stycznia 1919 r.

Arcybiskupowi Twardowskiemu

tywny. Wspomina się też, że nie po-

w katedrze lwowskiej w chwili, gdy

przyszło sprawować rządy w cza-

siadał tyle zewnętrznej otwartości,

wojska ukraińskie szczelnym kordo-

sach niezwykle trudnych, w obliczu

energii i kreatywności w kierowaniu

nem otaczały miasto.

rozwijających się poza granicami

archidiecezją. Oceniając te oraz

kraju systemów totalitarnych. Metro-

W okresie posługi biskupiej, czyli

inne głosy można, a nawet trzeba,

w latach 1919-1923, bp Twardowski

polita wielokrotnie w swoich pismach

odnieść je do jego własnego cha-

i wypowiedziach odnosił się do ko-

dał się poznać przede wszystkim

rakteru, osobowości i faktu, że od 13

jako wierny pomocnik i uczeń abp.

munizmu, który jawił mu się jako

roku życia wychowywał się bez rodzi-

Bilczewskiego. Zgodnie z jego wy-

najrealniejsze  niebezpieczeństwo.

ców. Wśród zarzutów zaś najczęściej

tycznymi i własnym przekonaniem,

Zarówno on, jak i większość spo-

powraca opinia, znana już w okre-

wizytował rozległe części archidie-

łeczeństwa Małopolski Wschodniej

sie II wojny światowej, że w żaden

mieli żywo w pamięci czasy I wojny

cezji, konsekrował świątynie i inne

otwarty sposób nie wypowiedział się

obiekty kościelne oraz wspomagał

światowej i skalę zniszczeń dokona-

na temat eksterminacji dokonywanej

abp. Bilczewskiego w zarządzaniu

nych wówczas przez wojska rosyj-

przez ukraińskich nacjonalistów na

archidiecezją, kiedy ten zbliżał się do

skie. Wyrazem największej aktyw-

Polakach. Mimo to faktem pozostaje,

kresu swych dni.

ności hierarchy względem problemu

że podejmował próby załagodzenia

był list pasterski z 1937 r. „Komunizm

Po śmierci abp. Bilczewskiego,

eskalacji mordów poprzez własną ko-

a w dalszej kolejności decyzji Ojca

i jego zasady”. Faszyzm pozosta-

respondencyjną interwencję u władz

Świetego Piusa XI, objął bp Twardow-

wał lwowskiemu hierarsze zupełnie

niemieckich oraz samego metropoli-

ski stolicę arcybiskupów lwowskich.

obcy.

ty Andrzeja Szeptyckiego, z którym

W swoich ponad 21-letnich rządach

Rola i znaczenie abp. Twardow-

nawet osobiście w tej sprawie się

skiego wzrosły jeszcze bardziej w

przyświecała mu postać swojego

spotkał. Niestety, wszystkie te dzia-

Wielkiego Poprzednika, którego

okresie II wojny światowej. Będąc

łania pozostały bez pozytywnych

program duszpasterski starał się w

Polakiem i stając zawsze w obronie

rozstrzygnięć.

maksymalnym stopniu naśladować,

polskiej racji stanu, wydał 3 września

Rządy arcybiskupa Bolesława

kontynuować i rozwijać. Stąd też z

1939 r. odezwę, w której wezwał do

Twardowskiego najlepiej chyba ob-

modlitw w intencji napadniętej przez

wielkim zaangażowaniem prowadził

razują słowa wypowiedziane przez

akcję duszpasterską wśród ducho-

Niemców Ojczyzny. Gdy kilkanaście

ks. Kazimierza Gumola, kapłana

wieństwa i wiernych, wydał szereg

dni później przyszła do niego delega-

archidiecezji lwowskiej i bliskiego

listów pasterskich i odezw, wspierał

cja obrońców z zapytaniem, czy lepiej

współpracownika abp. Eugeniusza

finansowo i duchowo budowę ko-

poddać Lwów otaczającym miasto

Baziaka: „Nie był on jakimś asem,

Sowietom czy Niemcom, odpowie-

ściołów i kaplic w archidiecezji, oso-

ale cichym, wytrwałym apostołem

biście lub z biskupem pomocniczym

dział: „Moja rada może być tylko

w utrwalaniu Królestwa Bożego na

wizytował parafie czy też niestru-

jedna, bronić się do ostatka i przed

rubieżach Polski, o zdecydowanej

dzenie krzewił w społeczeństwie kult

każdym wrogiem”.

linii narodowej. Odszedł w sam

Najświętszego Sakramentu, Matki

Rządy sowieckie, które nastały

czas, przed ostateczną ewakuacją

do 1941 r. odcisnęły na arcybisku-

Boskiej Nieustającej Pomocy i bł.

swej archidiecezji, umacnianiu któ-

Jakuba Strzemię. Oprócz tego wy-

pie swoje piętno. Już w październiku

rej poświęcił całe swoje pracowite

Kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Tarnopolu

kazywał także często własną inicja-

1939 r. został wyrzucony ze swojego

życie”.

(1908-1954)

tywę, chociażby wydatnie wspierając

pałacu i znalazł schronienie w lwow-

kg