img
24
Rozmowy Kuriera
16–29 października 2015 nr 19 (239) * Kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
W Polsce jesteśmy uważani za Czechów,
a w Czechach za Polaków”
Kraje sąsiadujące z Polską licznie zamieszkują Polacy. Wyjątkiem nie są również Cze-
chy. Z Polakami z czeskiego Zaolzia MARTą RÓŻAŃSKą i PIOTREM BOCKIEM o sytu-
acji mniejszości polskiej w Republice Czeskiej rozmawiał ANDRZEJ PIETRUSZKA.
Czech uważa Polskę za kraj bied-
Jaka jest ogólna sytuacja
niejszy, o niskiej jakości dróg. Ogólne
Polaków mieszkających w
ustosunkowanie Czechów do Pola-
Czechach? Z jakimi proble-
ków jest negatywne. Na przykład, w
mami państwo się spotyka-
ubiegłym roku ukazała się reklama
ją?
Piotr: Największym proble-
telewizyjna pewnego operatora sieci
mem jest zapewne stopniowy spa-
komórkowej, w której Polak przedsta-
dek ilości osób utożsamiających się
wiony jest jako nieuczciwy handlarz,
z Polską i polskością oraz znających
który okrada czeskiego klienta lub
język polski na dobrym poziomie.
słynna jest też „kampania” przeciw
Można powiedzieć, że Zaolziacy
polskiej żywności. Republika Czeska
żyją i porozumiewają się w izolacji
jest najbardziej rozwiniętym krajem
od nowoczesnej polszczyzny oraz
postkomunistycznym, a jej gospo-
mają słabe więzi z Polską. Związane
darka wyprzedziła także dwa kraje
jest to z tym, że historycznie teren
zachodnie – Grecję i Portugalię. W
Zaolzia prawie od zawsze był zwią-
roku 2014 PKB Czech wynosił 84%
zany z Czechami. Jak podaje legen-
średniej UE, co daje jej 16. miejsce
da, miasto Cieszyn zostało założone
w ramach Unii, natomiast PKB Polski
przez Bolka, Leszka i Cieszka, synów
wynosi tylko 68% i plasuje się na 23.
czeskiego księcia Lecha, a później, w
miejscu. W dodatku, gospodarka Re-
okresie rozbicia dzielnicowego, księ-
publiki Czeskiej w pierwszej połowie
stwa śląskie, raciborskie, cieszyńsko-
tego roku rosła najszybszym tempem
oświęcimskie i wreszcie cieszyńskie
w Unii Europejskiej (ponad 4%), co
były lennami czeskich królów, od
daje dobre podstawy do wyprzedze-
których przeszły we władanie Habs-
nia dwóch następnych państw – Cy-
burgów. Dalszym współczesnym
pru i Malty, od których dzieli czeską
problemem jest „czechizowanie” się
gospodarkę tylko 1% średniej UE. W
śląskiego dialektu. Istnieje też pew-
Republice Czeskiej jest najmniejsze
ne niezrozumiałe dla nas przekona-
po Niemczech bezrobocie w Unii
nie, iż posyłając dziecko do czeskiej
Europejskiej (tylko 4,9%, w Polsce
szkoły, nauczy się ono lepiej języka
7,7%), ludzie nie wyjeżdżają tak czę-
czeskiego. Niektórzy natomiast
sto za pracą za granicę jak w Polsce,
uważają, że język polski jest we
chociaż oczywiście zdarzają się takie
współczesnych realiach niepotrzeb-
przypadki. Częsta jest natomiast mi-
nym bagażem i pozbywając się go,
gracja wewnątrz państwa do Pragi,
ułatwią sobie życie. A przecież jest
Brna i Ostrawy, a to z tego powodu,
zupełnie odwrotnie i wielu Zaolzia-
że stolica w ramach klasyfikacji UE
ków ma większe możliwości i dobrą
NUTS-2 plasuje się jako dziewiąty
pracę właśnie dzięki temu, że od
najbogatszy region w całej UE, a jej
nomen został wykorzystany przez
cymi, iż nie możemy być Polakami,
kołyski znają dwa europejskie języki
PKB wynosi 173% średniej UE. To
Na Ukrainie dość po-
hitlerowców w postaci volkslisty.
skoro nie urodziliśmy się w Polsce,
na poziomie „native speakera”.
również wiąże się ze zmniejszaniem
wszechny jest paradygmat,
Od dłuższego czasu jesteśmy
ale według tej logiki Polakami w
ilości Polaków na Zaolziu, ponieważ
że każdy Polak to katolik. Czy
Ilu jest Polaków w pań-
dobrze zorganizowaną mniejszo-
naszym regionie mogą być tylko ci,
wyjeżdżają do dużych miast, a ich
istnieje podobne określenie
stwie czeskim? Czy jeste-
ścią. Za Austro-Węgier mieliśmy le-
którzy urodzili się tutaj w czasach pa-
dzieci są zasymilowane z tego po-
Polaków w Czechach? Jakie
ście zorganizowaną i zwartą
piej ukształtowane życie publicznie
nowania polskiego – w okresie przy-
wodu, że nie ma tam regularnego
wyznanie dominuje wśród
mniejszością narodową?
niż emigrujący tutaj za pracą Polacy
łączenia Zaolzia do Macierzy, w okre-
Piotr: Według spisu powszech-
szkolnictwa polskiego (oprócz popo-
czeskich Polaków?
Marta: Polacy na Zaolziu są
z Galicji, którzy również częściej się
sie między układem monachijskim a
nego z 2011 roku 39 269 osób zade-
łudniowej szkoły języka polskiego w
w odróżnieniu od Czechów bardziej
asymilowali. Mamy swoje organiza-
II wojną światową (1938-1939).
klarowało polską narodowość jako
Pradze), często już nie rozmawiają
religijni, co wiąże się z tym, że reli-
cje, dwie główne – to Polski Zwią-
jedyną, choć dane mogą być lekko
po polsku ani nawet gwarą. A co do
Czy po ukończeniu stu-
gia pomaga utrzymywać tożsamość.
zek Kulturalno-Oświatowy (PZKO)
zaniżone z racji podania drugiej na-
odczuć subiektywnych, można po-
diów w Krakowie zamierza-
Zaolziacy, podobnie jak i Polacy, są
i Kongres Polaków; każda, nawet
rodowości lub zadeklarowania naro-
wiedzieć, że w Czechach na dużo
cie pozostać w Polsce?
również w większości katolikami, ale
mała miejscowość, ma swoje miej-
Piotr: Nie planujemy zostać w
dowości śląskiej – która nie zalicza
większym poziomie niż w Polsce
przewaga jest niewielka i luteranie
scowe koła PZKO, w których spo-
Krakowie, przeszkadza nam przede
się jako polska, ale jako osobna,
jest służba zdrowia, drogi są o wie-
(ewangelicy) stanowią niemal poło-
tykają się Zaolziacy. Oprócz tego,
wszystkim zły stan powietrza. Cho-
śląska. Dlatego też osoby, które w
le lepsze, zasiłki socjalne większe,
wę wiernych. Jednak nie ma jedno-
istnieją zespoły taneczne i muzycz-
ciaż pochodzimy z najbardziej zanie-
innych okolicznościach mogłyby po-
mieszkania tańsze (mieszkania w
znacznego określenia Zaolziaków
ne, chóry czy też grupa „Gimnaści”.
czyszczonego regionu w Republice
dać narodowość polską, podały ślą-
Krakowie kosztują podobnie jak w
pod względem wyznaniowym. Może
Mamy też wiele naszych lokalnych,
Czeskiej, to jednak stan powietrza
ską, bo takowa istnieje, a państwo
Pradze, natomiast w Warszawie jest
już bardziej polski pisarz Jerzy Pilch
polskich imprez, których zazdrosz-
w Krakowie jest nieporównywalnie
czeskie interpretuje narodowość
o wiele drożej niż w Pradze), ale
przyczynił się do rozpowszechnienia
czą nam sami Czesi, takich jak Go-
gorszy. W dodatku w Krakowie jest
śląską jako rodzimą (czyli jednako-
również np. samochody są tańsze z
mitu o luterskiej Wiśle, bo rzeczywi-
rolskie Święto, dożynki, koncerty
niskiej jakości woda z kranu, zły stan
wo jak narodowość czeską i moraw-
powodu dużej konkurencji rodzimej
ście, na Śląsku Cieszyńskim, czyli
Dolański Gróm czy Zlot… A więc
dróg i słaba komunikacja miejska w
ską). Fenomen narodowości śląskiej
Skody. Oczywiście pytanie o lepsze
również na Zaolziu, żyje wielu ewan-
jesteśmy dosyć zwarci, ale wyda-
porównaniu z czeską rzeczywisto-
bierze się z izolacji Zaolziaków od
życie nie musi sprowadzać się tylko
gelików.
je się nam, że tutejsi ludzie coraz
ścią. Poza tym na Zaolziu mamy
polszczyzny, jak i jej negatywnego
do kalkulacji ekonomicznych albo
mniej kojarzą te nasze imprezy
większość znajomych i rodzinę. Cho-
wizerunku. Jest więc inaczej niż w
wygody życiowej, lecz są to ważne
Z własnego doświadcze-
z Polską i polskością, a bardziej
ciaż wielu Polaków z Zaolzia posta-
przypadku wizerunku czeskiego
sprawy, które często mają duże zna-
nia wiem, że w Polsce ponie-
właśnie z Zaolziem, naszą małą
nawia zostać w Krakowie z powodu
czy niemieckiego, co okazało się
czenie dla osób wybierających przy-
kąd jestem traktowany jako
ojczyzną, która powoli traci dopływ
pracy.
już w okresie międzywojennym,
szłe miejsce zamieszkania.
„ruski”, a na Ukrainie jako
„świeżej krwi” (wiadomości, zainte-
kiedy Śląska Partia Ludowa pod
Polak. Za kogo jesteście
Gdzie żyje się lepiej – w
Czym, oprócz studiowa-
resowania sceną polityczną, nowi-
przewodnictwem Józefa Kożdonia
uważani w Czechach, a za
Polsce czy Republice Cze-
nia, zajmujecie się na co
nek muzycznych, modnych słówek
z powodów ekonomicznych prefero-
kogo w Polsce?
skiej?
dzień?
Piotr: Jesteśmy podobnie po-
typu „masakra”, itd.) z Polski, przez
Piotr: Na pewno w Republi-
wała połączenie się z Niemcami lub
Marta: Jestem poetką, w wol-
strzegani: w Polsce jako Czesi, a w
co staje się bardziej zamknięta
ce Czeskiej, co niestety wiąże się z
Czechami, chociaż tutejsza ludność
nym czasie piszę wiersze, oczywi-
Czechach jako Polacy. Nawet toczy-
w sobie i, siłą rzeczy, otwarta na
szybszymi procesami asymilacyjny-
posiadała polską kulturę i język. W
ście wyłącznie po polsku, wydałam
liśmy dyskusje z Polakami twierdzą-
wpływy czeskie.
mi Polaków na Zaolziu. Przeciętny
okresie II wojny światowej ten fe-
już jeden tomik poezji i uczestniczę