img
17
www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 16­29 lutego 2016 nr 3 (247)
Ratusz w Pomorzanach
chyba hrabia Stanislaw Skarbek.
skiego przybyla tuż po zakończeniu
zmarl, jest pochowany na Cmentarzu
Gmach Teatru Skarbkowskiego,
powstań. Uciekali tu uczestnicy po-
Lyczakowskim.
który powstal z jego fundacji, istnie-
wstania przez branką, przed zesla-
Warto też wymienić Anielę Asz-
wystawiono na sprzedaż
je we Lwowie do dnia dzisiejszego.
niem, przed represjami. Druga fala
pergerową. Wybitna aktorka. Taka
Ogromny gmach, który Skarbek
­ to byli uczestnicy powstań, którzy
wcześniejsza Helena Modrzejewska,
Niedawno w Internecie natknąlem się na informację,
wybudowal za wlasne pieniądze po
przeżyli zeslanie i z zeslania wracali
która za granicę nie wyjechala. Kry-
że w Pomorzanach kolo Zloczowa wystawiono na au-
to, by istniala scena polska. Prze-
miedzy innymi do Lwowa, bo tu bylo
tycy austriaccy dogryzali chętnie w
cież monopol miala wówczas sce-
spokojniej.
komentarzach, że gdyby Aszperge-
kcję neogotycki budynek bylego magistratu z polowy
na niemiecka. I to on scenę polską
rowa wyjechala do Wiednia, to ,,by-
Ci zeslańcy wracali do
XIX wieku. Cena wywolawcza ­ 15 tys. dolarów USA.
utrzymywal, oddając tzw. lepsze
ście zrozumieli, jaką macie slawę".
swoich domów?
Pierwotnie ta budowla byla trzykrotnie obszerniejsza,
dni urzędowej, niemieckiej scenie.
Nie mogli znaleźć zatrudnie-
A ona mimo ciekawych propozycji
To on wymyślil calą instytucję, dla
nia, nie mogli ulożyć sobie życia
zostala we Lwowie. Byla warsza-
ale podczas I wojny światowej jej części centralna
aktorów, którzy nie mieli zabezpie-
zawodowego, więc to często bylo
wianką z urodzenia, a do Lwowa
i boczna ucierpialy i zostaly rozebrane. Mimo to
czenia. Nie bylo funduszy emery-
wymuszone. Trzecia fala to byli emi-
trafila dość przypadkowo. Pracowala
budowla i dziś wygląda okazale i interesująco. Od
talnych i jego pomyslem bylo, aby
granci, powstańcy, którzy uciekali
w Wilnie, kiedy jeden z dyrektorów
zewnątrz. Bo wewnątrz panuje calkowity chaos: stropy
zabezpieczyć aktorów na stare lata.
na Zachód, najczęściej do Francji
sceny lwowskiej poszukiwal aktorki i
W teatrze byla ogromna widownia,
i z Francji jechali do Lwowa. Byly
tak Aszpergerowa trafila do Lwowa.
przegnily i częściowo się zapadly, a kupy śmieci i gru-
która mogla pomieścić 1 500 osób.
też postaci, których losy zupelnie
Tu zrobila karierę. Cale jej życie bylo
zu zalegają wszystkie kąty...
Zapotrzebowanie na teatr bylo i to
inaczej się potoczyly. Przypomnę tu
związane z Teatrem Skarbkowskim,
byl czlowiek, który odpowiedzial
poetę Karola Brzozowskiego, spędzil
na scenie którego od początku, od
na to zapotrzebowanie. Ale on byl
dzieciństwo na terenie dzisiejszych
otwarcia w latach 40. XIX wieku,
akurat zamożny, a mieliśmy i takie
warszawskich Mlocin. Rodzina prze-
aż do zamknięcia sceny w 1900
postacie, które żyly wręcz na gra-
niosla się do Sejn i tam dorastal. Ale
roku grala. Ten teatr byl jej domem.
nicy ubóstwa dzialając spolecznie.
jego dorosle życie bylo związane z
Wspominala o niej Helena Modrze-
Sylwetka Skarbka nie pojawila w tej
Azją. To byl taki czlowiek renesan-
jewska, która ­ jak sama pisala w
książce, ale na pewno pojawi się w
sowy. Mial wyksztalcenie rolnicze i
listach ­ wiele od Aszpergerowej się
następnych częściach.
techniczne, zaslynąl jako inżynier.
nauczyla. Jako ciekawostkę mogę
Podobną postacią jest zaloży-
Sam o sobie mówil, że ,,odrutowal
dodać, że Aniela Aszpergerowa jest
ciel Ossolineum ­ Józef Maksymi-
Turcję jak rozbity garnek". Zajmo-
prababką wybitnego angielskiego
lian Ossoliński. Tak naprawdę po-
wal się tam zakladaniem telegrafu,
aktora, Johna Gielguda. Aszpergero-
cząwszy od największych instytucji
wymyślal sposoby na meliorację te-
wa to arcyciekawa postać i również
po najmniejsze stowarzyszenia,
renów uprawnych, wdrażal te rzeczy
zaangażowana spolecznie. W trakcie
inicjatywy, wszystko byly finanso-
na terenach dzisiejszej Turcji czy Ira-
powstania styczniowego np. organi-
wane z prywatnych pieniędzy tych
ku. Zalożyl rodzinę w dość późnym
zowala loterie dla powstańców i za
osób, które chcialy cokolwiek robić:
wieku, żona byl pól-Arabką pól-Fran-
swoje zaangażowanie zostala aresz-
Brzeżan, otwarcie nowego centrum
DMYTRO ANTONIUK
prasa, stowarzyszenia, kursy, szko-
cuzką. Stwierdzil w pewnym momen-
towana.
turystycznego jest raczej nierealne.
tekst i zdjęcie
ly, budowa pomników. Proszę sobie
cie, że dzieci chcialby wychowywać
Dlaczego warto sięgnąć
Zresztą miejscowi mieszkańcy nie
wyobrazić, jaka musiala być świado-
wśród Polaków. Z żoną i z dwoma
po ,,Album lwowski"?
Ponieważ zabytek architektu-
zachwyceni zamiarem sprzedaży
mość tych ludzi.
synami osiadl we Lwowie. Synowie
To są opowieści o ludziach za-
ry nie byl wniesiony do żadnego
ratusza. Obawiają się, że po prostu
to Wincenty i Stanislaw Brzozowscy,
slużonych dla Lwowa. W książce
Przykladem tego też jest
rejestru, w 1996 roku wykupil go
może zostać rozebrany na material
legendy Mlodej Polski i polskiego
Czytelnik znajdzie też dużo materia-
polska prasa w XIX wieku
mieszkaniec Pomorzan Mychajlo
budowlany (XIX-wieczna cegla jest
symbolizmu. A ojciec jest zapomnia-
lu ilustrującego życiorysy tych ludzi,
we Lwowie?
Sawczuk. Dziś wlaścicielem obiek-
dobrej jakości), jak niedawno mialo
Polska prasa w XIX wieku pra-
osobą... szkoda, bo jego życiorys
bo tak wlaśnie ,,albumowo" chcia-
tu jest jego syn, Bogdan. Ponieważ
to miejsce z ich starym mlynem.
wie w calości byla finansowana
to material na biografię. Byl dość
lam podejść do tego tematu. Po-
rodzina nie ma funduszy na reno-
Jednak istnieje możliwość za
przez osoby prywatne, bez żadnych
znanym poetą. Pisal utwory scenicz-
kazać też materialy ikonograficzne
wację ­ a calkowity remont wart jest
niewielkie pieniądze calkowicie le-
dofinansowań. Jedyną gazetą urzę-
ne, które byly wystawiane w Teatrze
związane z nimi, portrety, wycinki z
nie mniej miliona hrywien ­ wlaściciel
galnie kupić zabytek. Jeżeli trochę
dową byla Gazeta Lwowska, która
Wielkim. We Lwowie mówiono o jego
gazet, zdjęcia miejsc, z którymi byli
zamieścil następujące ogloszenie w
pomarzyć, to można wyobrazić sobie
drukowala różnorakie ogloszenia,
stanach depresyjnych, o tym, że
związani. To książka przeznaczona
Internecie: ,,Pomieszczenie ratusza
tu centrum koordynacyjne ratowania
okólniki, również te, które przycho-
,,zostal naznaczony wschodnim fa-
raczej dla osób, które interesują się
sprzedaję, aby zapobiec jego calko-
sąsiedniego pomorzańskiego zamku
dzily z Wiednia. Gazetę Lwowską
talizmem" i na pewno wschodem byl
Lwowem, może też dla tych Czy-
witej rujnacji. Obecnie ratusz nie jest
i odnowienia kościola św. Trójcy, sto-
musial prenumerować każdy urząd,
przesiąknięty. Karol Brzozowski do
telników, którzy interesują się XIX
wykorzystywany i dlatego trudno go
jącego po przeciwnej stronie drogi.
każda instytucja, więc gazeta radzi-
końca życia mieszkal we Lwowie. Tu
wiekiem.
utrzymywać. Wlaściciel ma nadzieję,
Przecież istnieją spoleczne inicjaty-
la sobie calkiem dobrze. Miala też
że kupiec maksymalnie zachowa hi-
wy. Rezydencję Sobieskich swoimi
znacznie więcej prenumeratorów.
3 marca otwarcie wystawy krzysztofa Zająca
storyczną wartość obiektu".
silami naprawiają wolontariusze ze
Cala reszta, a tych gazet bylo na-
Nowy świat", zapraszamy
W prywatnej rozmowie z dzienni-
Lwowa ­ ustawili belki podporowe,
prawdę bardzo dużo, (byly w tym
karzami zaxid.net Bogdan Sawczuk
aby zapobiec calkowitej rujnacji da-
nawet gazety wychodzące rano i po
zaznaczyl, że chcialby, aby zabytek
chu, a kościolem opiekują się dobro-
poludniu) nie miala takiej korzystnej
zostal przerobiony na hotel lub ka-
czyńcy z Polski. Może by tak polą-
sytuacji...
wiarnię. Ze względu na polożenie
czyć wysilki? Dalo by to dobry impuls
Wtedy wychodzily już za-
Pomorzan przy braku normalnego
do odrodzenia Pomorzan, które, nie
pomniane popoludniówki...
dojazdu do miejscowości ze Zlo-
przesadzając,nadzwyczaj intere-
W naszym wspólczesnym poję-
czowa lub ze strony Dunajowa i
sujące dla potencjalnych turystów.
ciu w tym okresie nic się nie dzialo,
bo nie bylo radia, telewizji, Internetu
i gwiazd, o których można by bylo
Z powodu chochlika drukarskiego, który wkradl się podczas publikacji
poplotkować. Wychodzily więc po-
wiersza w nr 1 (245) od 15-20 stycznia 2016, zamieszczamy go ponownie.
poludniowe wydania gazet, które
I takie bliskie Zmartwychwstanie
Do Siego Roku
uzupelnialy wiadomości z miasta i
Przychodzi nim się marzec skończy,
kraju. Dzienniki mialy żywot dluższy
Czas pędzi nieumiarkowanie
Przekroczyl próg dziś Nowy Rok
lub krótszy. Od gazet codziennych
W szalonej gonitwy opończy.
Przystojny, uroczy mlodzieniec.
po miesięczniki, po gazety branżo-
Przysporzyl dnia na kurzy krok
we typu ,,Bartnik" czy ,,Hodowca"
Rok Malpy ­ nieprzewidywalny,
I noworocznych darów wieniec.
­ to wszystko byly tytuly prywatne.
Przestępny, mówią pechowaty,
Często funkcjonowaly kilka lat, by-
Jak malpi skok, nieobliczalny
Trwa 366 dni
walo, że radzily sobie dlużej. Za-
Ten Malpi Rok, rok ,,Malpowaty".
I święci różne ważne daty,
leżalo od zasobności wydawcy, bo
I dzieli się na cztery ci,
utrzymywaly się dzięki prenumera-
To tak dla śmiechu, bo śmiech krzepi.
To jest Rok Malpy, ,,Malpowaty".
torom i reklamie.
Rok Malpi ­ to wymysl pogański.
Jakie zaslużone w histo-
Wierzmy: w tym roku będzie lepiej,
Zaczyna się od Mieczyslawa,
rii miasta osoby przyjechaly
Uwierzmy, wszak to jest Rok Pański.
Tak polski pierwszy król się zwal.
do Lwowa z Warszawy?
I czeka znów stolu zastawa,
Tych osób bylo bardzo dużo.
Oby nam przyniósl dobre zmiany
Orszak Trzech Króli pędzi w cwal.
Kilka z nich pojawia się w ,,Albumie".
I dobrem sial na każdym kroku,
Trzeba pamiętać, że Lwów byl mia-
Na które wszyscy tak czekamy.
Piękne rocznice narodowe:
stem, do którego trafiali powstańcy
Szczęśliwego! Do Siego Roku!
Chrzest Polski ujrzal rzymski świat,
po powstaniu listopadowym i stycz-
A Jan Kazimierz, gdy ślubowal
niowym. Pierwsza fala warszawia-
Mija 360 lat.
Stanislawa Nowosad
ków i ludzi z terenu zaboru rosyj-