17
www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 1629 lutego 2016 nr 3 (247)
Ratusz w Pomorzanach
chyba hrabia Stanislaw Skarbek.
skiego przybyla tuż po zakończeniu
zmarl, jest pochowany na Cmentarzu
Gmach Teatru Skarbkowskiego,
powstań. Uciekali tu uczestnicy po-
Lyczakowskim.
który powstal z jego fundacji, istnie-
wstania przez branką, przed zesla-
Warto też wymienić Anielę Asz-
wystawiono na sprzedaż
je we Lwowie do dnia dzisiejszego.
niem, przed represjami. Druga fala
pergerową. Wybitna aktorka. Taka
Ogromny gmach, który Skarbek
to byli uczestnicy powstań, którzy
wcześniejsza Helena Modrzejewska,
Niedawno w Internecie natknąlem się na informację,
wybudowal za wlasne pieniądze po
przeżyli zeslanie i z zeslania wracali
która za granicę nie wyjechala. Kry-
że w Pomorzanach kolo Zloczowa wystawiono na au-
to, by istniala scena polska. Prze-
miedzy innymi do Lwowa, bo tu bylo
tycy austriaccy dogryzali chętnie w
cież monopol miala wówczas sce-
spokojniej.
komentarzach, że gdyby Aszperge-
kcję neogotycki budynek bylego magistratu z polowy
na niemiecka. I to on scenę polską
rowa wyjechala do Wiednia, to ,,by-
Ci zeslańcy wracali do
XIX wieku. Cena wywolawcza 15 tys. dolarów USA.
utrzymywal, oddając tzw. lepsze
ście zrozumieli, jaką macie slawę".
swoich domów?
Pierwotnie ta budowla byla trzykrotnie obszerniejsza,
dni urzędowej, niemieckiej scenie.
Nie mogli znaleźć zatrudnie-
A ona mimo ciekawych propozycji
To on wymyślil calą instytucję, dla
nia, nie mogli ulożyć sobie życia
zostala we Lwowie. Byla warsza-
ale podczas I wojny światowej jej części centralna
aktorów, którzy nie mieli zabezpie-
zawodowego, więc to często bylo
wianką z urodzenia, a do Lwowa
i boczna ucierpialy i zostaly rozebrane. Mimo to
czenia. Nie bylo funduszy emery-
wymuszone. Trzecia fala to byli emi-
trafila dość przypadkowo. Pracowala
budowla i dziś wygląda okazale i interesująco. Od
talnych i jego pomyslem bylo, aby
granci, powstańcy, którzy uciekali
w Wilnie, kiedy jeden z dyrektorów
zewnątrz. Bo wewnątrz panuje calkowity chaos: stropy
zabezpieczyć aktorów na stare lata.
na Zachód, najczęściej do Francji
sceny lwowskiej poszukiwal aktorki i
W teatrze byla ogromna widownia,
i z Francji jechali do Lwowa. Byly
tak Aszpergerowa trafila do Lwowa.
przegnily i częściowo się zapadly, a kupy śmieci i gru-
która mogla pomieścić 1 500 osób.
też postaci, których losy zupelnie
Tu zrobila karierę. Cale jej życie bylo
zu zalegają wszystkie kąty...
Zapotrzebowanie na teatr bylo i to
inaczej się potoczyly. Przypomnę tu
związane z Teatrem Skarbkowskim,
byl czlowiek, który odpowiedzial
poetę Karola Brzozowskiego, spędzil
na scenie którego od początku, od
na to zapotrzebowanie. Ale on byl
dzieciństwo na terenie dzisiejszych
otwarcia w latach 40. XIX wieku,
akurat zamożny, a mieliśmy i takie
warszawskich Mlocin. Rodzina prze-
aż do zamknięcia sceny w 1900
postacie, które żyly wręcz na gra-
niosla się do Sejn i tam dorastal. Ale
roku grala. Ten teatr byl jej domem.
nicy ubóstwa dzialając spolecznie.
jego dorosle życie bylo związane z
Wspominala o niej Helena Modrze-
Sylwetka Skarbka nie pojawila w tej
Azją. To byl taki czlowiek renesan-
jewska, która jak sama pisala w
książce, ale na pewno pojawi się w
sowy. Mial wyksztalcenie rolnicze i
listach wiele od Aszpergerowej się
następnych częściach.
techniczne, zaslynąl jako inżynier.
nauczyla. Jako ciekawostkę mogę
Podobną postacią jest zaloży-
Sam o sobie mówil, że ,,odrutowal
dodać, że Aniela Aszpergerowa jest
ciel Ossolineum Józef Maksymi-
Turcję jak rozbity garnek". Zajmo-
prababką wybitnego angielskiego
lian Ossoliński. Tak naprawdę po-
wal się tam zakladaniem telegrafu,
aktora, Johna Gielguda. Aszpergero-
cząwszy od największych instytucji
wymyślal sposoby na meliorację te-
wa to arcyciekawa postać i również
po najmniejsze stowarzyszenia,
renów uprawnych, wdrażal te rzeczy
zaangażowana spolecznie. W trakcie
inicjatywy, wszystko byly finanso-
na terenach dzisiejszej Turcji czy Ira-
powstania styczniowego np. organi-
wane z prywatnych pieniędzy tych
ku. Zalożyl rodzinę w dość późnym
zowala loterie dla powstańców i za
osób, które chcialy cokolwiek robić:
wieku, żona byl pól-Arabką pól-Fran-
swoje zaangażowanie zostala aresz-
Brzeżan, otwarcie nowego centrum
DMYTRO ANTONIUK
prasa, stowarzyszenia, kursy, szko-
cuzką. Stwierdzil w pewnym momen-
towana.
turystycznego jest raczej nierealne.
tekst i zdjęcie
ly, budowa pomników. Proszę sobie
cie, że dzieci chcialby wychowywać
Dlaczego warto sięgnąć
Zresztą miejscowi mieszkańcy nie
wyobrazić, jaka musiala być świado-
wśród Polaków. Z żoną i z dwoma
po ,,Album lwowski"?
Ponieważ zabytek architektu-
są zachwyceni zamiarem sprzedaży
mość tych ludzi.
synami osiadl we Lwowie. Synowie
To są opowieści o ludziach za-
ry nie byl wniesiony do żadnego
ratusza. Obawiają się, że po prostu
to Wincenty i Stanislaw Brzozowscy,
slużonych dla Lwowa. W książce
Przykladem tego też jest
rejestru, w 1996 roku wykupil go
może zostać rozebrany na material
legendy Mlodej Polski i polskiego
Czytelnik znajdzie też dużo materia-
polska prasa w XIX wieku
mieszkaniec Pomorzan Mychajlo
budowlany (XIX-wieczna cegla jest
symbolizmu. A ojciec jest zapomnia-
lu ilustrującego życiorysy tych ludzi,
we Lwowie?
Sawczuk. Dziś wlaścicielem obiek-
dobrej jakości), jak niedawno mialo
Polska prasa w XIX wieku pra-
ną osobą... szkoda, bo jego życiorys
bo tak wlaśnie ,,albumowo" chcia-
tu jest jego syn, Bogdan. Ponieważ
to miejsce z ich starym mlynem.
wie w calości byla finansowana
to material na biografię. Byl dość
lam podejść do tego tematu. Po-
rodzina nie ma funduszy na reno-
Jednak istnieje możliwość za
przez osoby prywatne, bez żadnych
znanym poetą. Pisal utwory scenicz-
kazać też materialy ikonograficzne
wację a calkowity remont wart jest
niewielkie pieniądze calkowicie le-
dofinansowań. Jedyną gazetą urzę-
ne, które byly wystawiane w Teatrze
związane z nimi, portrety, wycinki z
nie mniej miliona hrywien wlaściciel
galnie kupić zabytek. Jeżeli trochę
dową byla Gazeta Lwowska, która
Wielkim. We Lwowie mówiono o jego
gazet, zdjęcia miejsc, z którymi byli
zamieścil następujące ogloszenie w
pomarzyć, to można wyobrazić sobie
drukowala różnorakie ogloszenia,
stanach depresyjnych, o tym, że
związani. To książka przeznaczona
Internecie: ,,Pomieszczenie ratusza
tu centrum koordynacyjne ratowania
okólniki, również te, które przycho-
,,zostal naznaczony wschodnim fa-
raczej dla osób, które interesują się
sprzedaję, aby zapobiec jego calko-
sąsiedniego pomorzańskiego zamku
dzily z Wiednia. Gazetę Lwowską
talizmem" i na pewno wschodem byl
Lwowem, może też dla tych Czy-
witej rujnacji. Obecnie ratusz nie jest
i odnowienia kościola św. Trójcy, sto-
musial prenumerować każdy urząd,
przesiąknięty. Karol Brzozowski do
telników, którzy interesują się XIX
wykorzystywany i dlatego trudno go
jącego po przeciwnej stronie drogi.
każda instytucja, więc gazeta radzi-
końca życia mieszkal we Lwowie. Tu
wiekiem.
utrzymywać. Wlaściciel ma nadzieję,
Przecież istnieją spoleczne inicjaty-
la sobie calkiem dobrze. Miala też
że kupiec maksymalnie zachowa hi-
wy. Rezydencję Sobieskich swoimi
znacznie więcej prenumeratorów.
3 marca otwarcie wystawy krzysztofa Zająca
storyczną wartość obiektu".
silami naprawiają wolontariusze ze
Cala reszta, a tych gazet bylo na-
Nowy świat", zapraszamy
W prywatnej rozmowie z dzienni-
Lwowa ustawili belki podporowe,
prawdę bardzo dużo, (byly w tym
karzami zaxid.net Bogdan Sawczuk
aby zapobiec calkowitej rujnacji da-
nawet gazety wychodzące rano i po
zaznaczyl, że chcialby, aby zabytek
chu, a kościolem opiekują się dobro-
poludniu) nie miala takiej korzystnej
zostal przerobiony na hotel lub ka-
czyńcy z Polski. Może by tak polą-
sytuacji...
wiarnię. Ze względu na polożenie
czyć wysilki? Dalo by to dobry impuls
Wtedy wychodzily już za-
Pomorzan przy braku normalnego
do odrodzenia Pomorzan, które, nie
pomniane popoludniówki...
dojazdu do miejscowości ze Zlo-
przesadzając, są nadzwyczaj intere-
W naszym wspólczesnym poję-
czowa lub ze strony Dunajowa i
sujące dla potencjalnych turystów.
ciu w tym okresie nic się nie dzialo,
bo nie bylo radia, telewizji, Internetu
i gwiazd, o których można by bylo
Z powodu chochlika drukarskiego, który wkradl się podczas publikacji
poplotkować. Wychodzily więc po-
wiersza w nr 1 (245) od 15-20 stycznia 2016, zamieszczamy go ponownie.
poludniowe wydania gazet, które
I takie bliskie Zmartwychwstanie
Do Siego Roku
uzupelnialy wiadomości z miasta i
Przychodzi nim się marzec skończy,
kraju. Dzienniki mialy żywot dluższy
Czas pędzi nieumiarkowanie
Przekroczyl próg dziś Nowy Rok
lub krótszy. Od gazet codziennych
W szalonej gonitwy opończy.
Przystojny, uroczy mlodzieniec.
po miesięczniki, po gazety branżo-
Przysporzyl dnia na kurzy krok
we typu ,,Bartnik" czy ,,Hodowca"
Rok Malpy nieprzewidywalny,
I noworocznych darów wieniec.
to wszystko byly tytuly prywatne.
Przestępny, mówią pechowaty,
Często funkcjonowaly kilka lat, by-
Jak malpi skok, nieobliczalny
Trwa 366 dni
walo, że radzily sobie dlużej. Za-
Ten Malpi Rok, rok ,,Malpowaty".
I święci różne ważne daty,
leżalo od zasobności wydawcy, bo
I dzieli się na cztery ci,
utrzymywaly się dzięki prenumera-
To tak dla śmiechu, bo śmiech krzepi.
To jest Rok Malpy, ,,Malpowaty".
torom i reklamie.
Rok Malpi to wymysl pogański.
Jakie zaslużone w histo-
Wierzmy: w tym roku będzie lepiej,
Zaczyna się od Mieczyslawa,
rii miasta osoby przyjechaly
Uwierzmy, wszak to jest Rok Pański.
Tak polski pierwszy król się zwal.
do Lwowa z Warszawy?
I czeka znów stolu zastawa,
Tych osób bylo bardzo dużo.
Oby nam przyniósl dobre zmiany
Orszak Trzech Króli pędzi w cwal.
Kilka z nich pojawia się w ,,Albumie".
I dobrem sial na każdym kroku,
Trzeba pamiętać, że Lwów byl mia-
Na które wszyscy tak czekamy.
Piękne rocznice narodowe:
stem, do którego trafiali powstańcy
Szczęśliwego! Do Siego Roku!
Chrzest Polski ujrzal rzymski świat,
po powstaniu listopadowym i stycz-
A Jan Kazimierz, gdy ślubowal
niowym. Pierwsza fala warszawia-
Mija 360 lat.
Stanislawa Nowosad
ków i ludzi z terenu zaboru rosyj-