20

Okruchy historii

16­29 lutego 2016 nr 3 (247) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Rycerze Niebiańskiej Sotni

Bohaterowie nie umierają ­ ale zostawiają najbliższych: rodziców, żony, dzieci. Materialy

do tego reportażu zbieralam w marcu 2014 roku. Jeszcze trwala żaloba i nie obeschly lzy

na twarzach. To byly trudne dla obydwu stron spotkania. Z większością moich rozmówców

utrzymuję kontakt do dziś. Czas powoli goi rany, życie toczy się dalej. Tekst zostawiam

jednak w wersji, w jakiej wtedy powstal. Niech będzie zapisem tamtych dni.

lóżko przykryte narzutą w niebieskie

tego, czy to byla fotografia, rysunek,

GRAŻYNA MYŚLIŃSKA

róże. Naprzeciw sztalugi z nieukoń-

czy obraz zawsze znajdowaly się

tekst i zdjęcia

czonym obrazem z martwą naturą.

motywy patriotyczne. Zapamiętala

Tuż obok kolekcja staroci: drewniana

piękne zdjęcie czerwonej kaliny,

Dygdalowicz będzie mial

kierzanka do ubijania masla, zaśnie-

stylizowany rysunek tryzuba, portret

memorial

Koledzy Andrija Dygdalowicza

dzialy prymus, patefon. Na parapecie

Kozaka.

z polożonych na granicy Lwowa

książka: Jurij Gorlis Gorski ,,Zimny

Od rodziców mial kategoryczny

Sokolnik chcą zrobić memorial pil-

jar". Wydana po raz pierwszy w 1937

zakaz wyjazdu do Kijowa. Dlugo byl

karski jego imienia. Andrij byl przez

roku, opowiada o walce Ukraińców

posluszny. Gdy zaczęli ginąć ludzie,

lata bramkarzem. Ostatnio gral w

o niepodlegle państwo po I wojnie

a nad Majdanem zawisla groźba li-

drużynie weteranów. ­ Byl świetnym

światowej. Byla tak popularna, że w

kwidacji, nie wytrzymal i wsiadl do

bramkarzem ­ wspomina Petro Sala-

oddzialach towarzystwa ,,Proswita"

autobusu z ochotnikami. Dotarl ran-

haj, kolega z boiska, dyrektor jednej

odbywaly się jej publiczne czytania.

kiem 20 lutego. Nie zdążyl się nawet

z największych na Ukrainie drukarni

Nazar skończyl czytać na stronie 17.

zarejestrować. Z ulicy Instytuckiej

prasowych. Nawet jako weteran byl

Na regale przy drzwiach skoroszyt z

krzyczeli o pomoc. Pobiegl. Kula tra-

nie gorszy od bramkarza pierwszego

genealogią rodziny i zdjęcia zakrwa-

fila go w oko. W Niebiańskiej Sotni

skladu.

wionego Nazara na Majdanie.

jest najmlodszy. I będzie chyba naj-

Dygdalowicz mial jeszcze jeden

Do tego pokoju wchodzi tylko

mlodszym patronem szkoly na calej

talent ­ byl mistrzem w gotowaniu

ojciec.

Ukrainie.

kuliszu (kulisz, kulesz) to kozacka

- Nazar żyl historią i malowa-

potrawa. Gotuje się go w wielkim ko-

niem ­ mówi.

Ustym Holodniuk

tle nad ogniskiem. Glównymi sklad-

Jednego go mieli.

ma sotnię

Mama Ustyma Holodniuka ze zdjęciem syna

nikami są kasza i mięso ­ aut.).

Nauczycielka rysunku i malarstwa

W historii Majdanu, dzięki pol-

Przed treningiem lub meczem Andrij

Tatiana Panczenko i matka jego przy-

Andrijana podrosla, spróbowali pro-

metalową tarczą idzie ku rannemu,

skiej telewizji, Ustym zapisal się jako

rozpalal ognisko i nastawial kulisz w

jaciela z podstawówki wiejska biblio-

wadzić wesole miasteczko. Ciągle

jak przywoluje kolegę, a później pada

chlopiec w blękitnym helmie. Byl na

wielkim kotle na trójnogu. ­ Po meczu

tekarka Natalia Kuzina niezależnie od

w drodze. Najgorsze byly lapówki,

na ziemię.

Majdanie od 22 listopada. Po tygo-

gromadziliśmy się przy ogniu i ga-

siebie powiedzialy: nie można go bylo

które trzeba bylo placić urzędnikom

- Nie moglam go powstrzymać ­

dniu przyjechal na krótko do domu

daliśmy o wszystkim. To byla nasza

nie lubić. Natalia dodala jeszcze, że

za zezwolenia. I ciągle zginanie kar-

usprawiedliwia się Natalia. ­ Nie taka

z sinymi od palek plecami i dwuna-

tradycja ­ Lubomir Bek, kolega z dru-

pożeral książki historyczne. ­ Może

ku. Tego nie mógl znieść. Któregoś

jest rola żony. Kobieta może dora-

stoma szwami na glowie. Na wyrzuty

dnia powiedzial: wystarczy; będę

żyny uśmiecha się z rozrzewnieniem.

byl za mlody, żeby rozumieć, czym

dzać, ale nie może decydować. A on

ojca odparl ­ tato, a jak ty jechaleś na

pracowal na budowach, a ty Natalio,

Bek, emerytowany szef lwowskich

jest milość do ojczyzny, ale często

decyzję podjąl sluszną.

pomarańczową rewolucję, to pytaleś

będziesz siedziala w domu.

wodociągów, zdrowie pozostawil w

mówil, że boli go niesprawiedliwość i

- Nie zostawimy rodziny Andrija

rodziców o zgodę?

Czarnobylu, gdzie jako oficer wojsk

to, jak wladza pomiata wlasnym na-

Na początku grudnia 2013 roku

samej sobie ­ deklaruje wójt. ­ Po-

Drugi raz wpadl do domu w Wigilię

chemicznych likwidowal skutki wy-

rodem.

pojechal do Lwowa. Natalia dobrze

magamy jak możemy. Na razie naj-

Bożego Narodzenia. ­ Bardzo byl już

buchu reaktora. Z futbolu jednak nie

Na pomiatanie byl wrażliwy.

pamięta ten dzien. Mówil że na godzi-

pilniejsze ­ wyremontujemy dach na

zmieniony ­ opowiada ojciec. ­ Zmęż-

zrezygnowal.

Dziadkowie ze strony matki i ojca

nę. No i prawda, na lwowskim Majda-

domu, przecieka. Rada gminy już po-

nial. Na glowie mial oseledec (wąski

kosmyk wlosów na czubku ogolonej

Sokolniki żyją futbolem. Z bo-

doświadczyli tego aż nadto dotkliwie.

nie dlużej nie byl, bo odjeżdżal busik

stanowila podarować córkom dzialkę

glowy, noszony przez Kozaków zapo-

iska, na którym grają sokolniccy

Do 1945 roku mieszkali w Polsce w

do Kijowa i Andrij do niego wsiadl.

w środku wsi i wybudować tam dom.

roskich ­ aut.). Mówię: synu, ty wiesz,

weterani, widać zbudowany na Euro

powiecie lubaczowskim i pod Prze-

Tam go sprawdzili. A on w Pomarań-

2012 stadion Arena Lwów. Juniorzy

myślem. Byli obywatelami polskimi

czowej Rewolucji byl u Parubija, więc

że oseledec nie każdy może nosić,

Nazar Wojtowicz

miejscowego klubu Sokol w sezonie

narodowości ukraińskiej. Mieli wlasne

Parubij go wziąl do Afgańskiej Sotni,

tylko prawdziwy wojownik? ­ Tato,

będzie mial szkolę

2012/2013 zostali mistrzami obwodu

gospodarstwa. Po wojnie, bez pytania

gwardii Majdanu. Od innych różnili

Pokój Nazara Wojtowicza wyglą-

ja już bojowy chrzest przeszedlem,

lwowskiego. ­ Jest sprawą oczywi-

o zdanie, sowieci przesiedlili ich pod

się czerwonymi kamizelkami. Z dale-

da tak, jakby chlopak wlaśnie przyje-

zaslużylem. ­ Nie wiedzialem, że

stą, że najlepszym upamiętnieniem

Zbaraż do wsi, której mieszkańców

ka bylo ich widać.

chal ze szkoly do domu. Na biurku z

kilka dni wcześniej na piersi wybuchl

naszego Andrija będzie duży turniej

wywieziono z kolei do Polski. Zamiast

- Na pierwszy ,,urlop" przyjechal

komputerem leży komórkowy Sam-

mu hukowy granat. Nieprzytomnego

pilkarski jego imienia ­ kwituje wójt

ziemi dostali etaty w spóldzielni.

przed Bożym Narodzeniem ­ Natalia

sung, mazaki, pędzelki, terpentyna

Ustyma z pola walki wyciągnęla kole-

Michal Krysa.

Panczenko przypomina sobie,

gorzko się uśmiecha. ­ Gumowa kula

do gruntowania plótna, tuba z rysun-

żanka z jego sotni Alona. Posiedzial

- Na Majdan zaprowadzily go

że w pracach Nazara niezależnie od

prawie pozbawila go prawego oka.

kami. W lewym rogu pokoju duże

dwa tygodnie, zaliczyl zimową sesję

geny ­ nie ma wątpliwości żona

Kurtka rozerwana, nie nadawala się

egzaminacyjną i w poniedzialek 20

Andrija Natalia. Z dwóch braci jego

do reperacji. Chodzić nie mógl. Nogi

stycznia znowu pojechal na Majdan.

babki, Izydor Butkowski, ksiądz

mial sine. Berkutowcy bili po nogach,

Tam bylo coraz goręcej.

grekokatolicki, 25 lat przebywal w

bo tam nasi chlopcy jeszcze nie mieli

W polowie lutego Holodniuk se-

sowieckich lagrach. Drugi, Iwan But-

oslon. Lekarze robili co mogli, ale 80

nior, urzędnik państwowy, napisal

kowski, pulkownik UPA, w 1947 roku

procent wzroku w prawym oku stra-

do zwierzchnika podanie o urlop

razem ze swoją sotnią przedostal się

cil. Doszedl trochę do siebie i znowu

lub zwolnienie. ­ Narastal we mnie

do Bawarii. Zmarl w Monachium.

wyjechal do Kijowa. ­ Boję się o tych

straszny niepokój. Musialem być kolo

Pobrali się w sobotę, 29 lutego

mlodych chlopców na Majdanie ­ po-

Ustyma, niezależnie od konsekwen-

1992 roku. Ludzie mówili, że to zla

wiedzial. ­ Oni zapalczywi są.

cji ­ wyjaśnil. Dostal urlop.

wróżba. ­ Nie zwracaliśmy na to

Medal ,,Za obronę Euromajdanu"

Ostatni raz wiedzieli się na Maj-

uwagi ­ wspomina Natalia. ­ Mlodzi

mieli mu wręczyć za życia, rankiem

danie w nocy z 19 na 20 lutego. Każ-

byliśmy, Andrij mial 19 lat. Wysoki,

20 lutego. Mial być jednym z pierw-

dy szedl do swoich zadań. ­ Poca-

przystojny, wysportowany. W rok

szych odznaczonych, legitymacja ma

lowalem go w tę kozacką czuprynkę,

później urodzila się Andrijana. Dru-

numer 05. Już mają go dekorować,

musial się pochylić, wysoki byl, wyż-

ga córka, Nastia przyszla na świat 9

gdy padają strzaly. Z przodu krzyczą,

szy ode mnie ­ wspomina ojciec. ­ O

lat później. ­ Po ślubie postawilam

że chlopak ranny, wolają pomocy.

10:20 dostalem telefon, że Ustym

warunek ­ albo ja, albo pilka! A on

Andrij mówi ­ poczekajcie chwilę,

nie żyje. Pobieglem do hotelu Ukra-

na to: Natalia, jak to tak? Przecież i

jeszcze nie zaslużylem. I idzie tam,

ina, tam ściągali rannych i zabitych.

ty, i pilka. I tak zostalo.

skąd slychać wolanie.

Leżeli pokotem w hotelowym holu.

Interesowal się historią. Wolal ku-

Andrijana i Nastia, córki Andrija,

Ustyma poznalem po niebieskim

pować książki, nie ubrania. Mawial:

wciąż patrzą na ostatnie chwile życia

helmie. Twarz mial zmasakrowaną.

po co mi druga kurtka? Lepiej kupić

ojca. Dzięki nagraniu umieszczone-

Usiadlem z wrażenia. O dwa metry

nową książkę. Znal na pamięć chyba

mu na YouTube, znają na pamięć

dalej lekarze operowali rannego.

wszystkie ballady Wysockiego. Gdy

każdy jego ruch. Widać jak oslonięty

Krew byla wszędzie.

Żona i córki Andrija Dygdalowicza