15

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 sierpnia­15 września 2016 nr 16 (260)

Piąta świątynia w Żytomierzu

Gdy zacząlem pytać tamtejszych mieszkańców ­ kim są? ­ slyszalem z reguly

w odpowiedzi, że sami nie wiedzą lub że są Ukraińcami. Gdy z kolei indagowa-

lem, kim byli ich dziadkowie i rodzice, chórem odpowiadali, że Polakami.

nie będzie zabiegal o jego odzyska-

jest to dzielo bolszewików i za żadną

MAREK A. KOPROWSKI

nie. Jej przywrócenie do życia bylo

cenę nie można dopuścić, by to oni

bowiem na pierwszy rzut oka zbyt

odnieśli za grobem zwycięstwa.

Parafia św. Waclawa na Kroszni

kosztowne i praktycznie trudne do

to najbardziej na pólnoc wysunięta

wykonania. Ksiądz Ludwik Kami-

parafia rzymskokatolicka w Żytomie-

Odbudowa Zabrodzia

lewski postanowil jednak przywró-

Ksiądz Ludwik utwierdzil się w

rzu. Jechać do niej trzeba z centrum

cić parafię w Kroszni do życia. Nie

swoim przekonaniu o konieczności

bitych kilka kilometrów i uważać, żeby

przejmowal się, że jej dotychcza-

odbudowy w Zabrodziu kościola i

nie zboczyć z drogi. Parafialny kośció-

sowi użytkownicy orzekli, że nawet

wskrzeszeniu w nim parafii, gdy bli-

lek nie jest bowiem monumentalnym

za 50 lat nie uda mu się przywrócić

żej zapoznal się z historią tej miej-

obiektem, ale niewielką świątynią

kościola św. Waclawa do dawnej

scowości. Okazalo się, że pierwotnie

wrośniętą w otoczenie. W ręce wier-

świetności.

nazywala się ona Szczeniów Maly i

nych wrócil dopiero przed kilkuna-

- Kościól ostatecznie udalo się

pierwsze wzmianki o niej pochodzą

stoma laty i nie wszyscy mieszkańcy

nam ,,odwojować" w 2001 r. ­ wspo-

z 1617 r. Należala ona do rzym-

Kroszni wiedzą, że ponownie jest on

mina ks. Ludwik ­ Wcześniej przez

skokatolickiej parafii w Żytomierzu.

miejscem modlitwy. Po zamknięciu w

trzy lata znajdowal się praktycznie

Kaplica przerobiona na klub zostala

1948 r., wladze sowieckie przerobily

w ruinie. Nawet jednak i wtedy jego

zbudowana w 1908 r. Znajdowaly

go na zaklad masarski, calkowicie de-

ks. Ludwik Kamilewski (od lewej)

formalni użytkownicy nie chcieli od-

się w niej dwa obrazy: Najświęt-

wastując jego sakralność. Dopiero te-

nie umeblowanie. Już w 2003 r. przy

byla się m.in. procesja różańcowa z

dać kościola. Przez pól roku msze

szej Maryi Panny i św. Mikolaja,

raz jego istnienie ponownie zaczyna

parafii uruchomiono systematyczną

katedry do kościola w Kroszni. Pierw-

św. odprawialiśmy na placu przed

uważane przez miejscową ludność

wracać do świadomości spolecznej.

katechizację. Trzy siostry Nazare-

sza od 1932 r. w Żytomierzu.

nim. Ostatecznie jednak kościól

za slynące laskami. Po wstępnych

Krosznia to dzisiaj duża, liczą-

tanki zaczęly prowadzić sześć grup

Ksiądz Ludwik ma oczywiście

udalo się nam odzyskać, co ja uwa-

oględzinach i sporządzeniu projektu,

ca 40 tys. mieszkańców dzielnica

katechetycznych, skladających się

świadomość, że parafia św. Wacla-

żam za szczególną Laskę Bożą.

który zatwierdzil bp Jan Purwiński,

Żytomierza, będąca niegdyś pod-

w sumie ze 120 dzieci. Przy parafii

wa, piąta już w Żytomierzu ­ tym

Uważam także, że od odzyskania

przystąpiono do pierwszych prac.

miejskim miasteczkiem, które w

powstal też dziecięcy chór kościelny

niegdyś jednym z najbardziej pol-

kościola, czyli w ciągu prawie 10

Rozebrano dobudowaną do kaplicy

1958 r. wlączono w sklad stolicy

prowadzony przez organistkę. Utwo-

skich miast na Ukrainie, jest dopiero

lat (artykul napisany zostal w 2009

salę taneczną. Zachowując ocalale

obwodu. Miasteczko to powstalo na

rzony zostal również chór doroslych.

na początku drogi.

r. ­ red.) udalo się nam zrobić bar-

prezbiterium, zakrystię, wzniesiono

bazie wsi Krosznia, którą w 1506 r.

Prowadzona jest także praca chary-

- Niegdyś w Żytomierzu praco-

dzo dużo. Sama świątynia zostala

na dawnych fundamentach zrekon-

król Aleksander Jagiellończyk nadal

tatywna z osobami najbiedniejszymi.

walo przy katedrze zaledwie dwóch

zrewaloryzowana i przywrócona do

struowaną nawę kaplicy. W calym

Iwaszkowi Woroniczowi. Później wy-

Ksiądz Ludwik, jeżeli są tylko możli-

księży ­ wspomina. ­ Ich posluga

życia. Obecnie aż trudno uwierzyć,

przedsięwzięciu ks. Kamilewskiemu

dobywano tutaj odkrywkowo granity

wości, stara się też wysylać dzieci

musiala wystarczyć dla calego miasta

że w parafii jest już prowadzone

pomogli darczyńcy z Niemiec i Polski,

i labradoryty. Przed 1911 r. istnialy

na kolonie do Polski. Chce bowiem,

i obwodu. Cóż oni biedni mogli sami

systematyczne duszpasterstwo. W

w tym szczególnie z parafii katedral-

dwie Krosznie ­ ,,Czeska" i ,,Ruska".

by wypoczywając poznaly one także

zrobić. Wykonywali typowe pastoral-

niedzielę np. są w naszym kościele

nej pw. Świętego Krzyża w Opolu.

W Kroszni Ruskiej mimo nazwy

ziemię swoich przodków.

ne funkcje, podtrzymując w ludziach

odprawiane trzy msze św. Pierwsza

Obecnie kaplica sluży już wiernym.

dominowali Polacy, którzy zaczęli

- Możliwości tych niestety jest

świadomość tego, że są katolikami.

polska odbywa się o godzinie dzie-

Mogą oni na nowo odkrywać korzenie

osiedlać się w niej już w XVIII w.

malo ­ ubolewa. ­ Kiedy pracowa-

Dziś trzeba pójść w gląb i uczyć lu-

wiątej. Bierze w niej udzial okolo

swojej wiary, która z taką zaciętością

Osadnictwo czeskie jest znacznie

lem na Wolyniu, bliżej polskiej gra-

dzi, że katolik to nie tylko ten, kto jest

dwustu pięćdziesięciu wiernych.

byla tu niszczona.

późniejsze. Pierwsi Czesi zbudo-

nicy bylo ich znacznie więcej. Wiele

ochrzczony i do kościola przychodzi

Na ukraińską o godzinie jedenastej

Odbudowa świątyni w Zabrodziu

wali na Kroszni swoje domostwa w

polskich towarzystw i organizacji

dwa razy do roku, ale ten, kto na co

przychodzi mniej więcej tyle samo.

nie jest ostatnim slowem ks. Ludwi-

1868 r. Wladze carskie, pomimo że

utrzymywalo z nami kontakt i staralo

dzień potrafi żyć wiarą.

W wieczornej o szesnastej uczest-

ka. Marzy mu się wskrzeszenie lo-

zarówno Polacy jak i Czesi byli kato-

się pomagać. Do Żytomierza, który

niczy okolo setki. Jak na tutejsze

kalnego sanktuarium maryjnego w

likami, za wszelką cenę nie chcialy

od granicy jest oddalony o setki kilo-

warunki nie jest to malo. Zwlaszcza

Horbulowie, miejscowości leżącej

dopuścić do budowy na Kroszni

Ruszyl także na pólnoc

metrów, rzadko kto z Polski dociera,

Obejmując parafię na Kroszni

jeżeli zważymy, że większość z tych

niedaleko od Zabrodzia. Kult znaj-

katolickiej świątyni. Mogli oni do

choć Polaków tylko w nim samym

ks. Ludwik nie zapomnial także o

ludzi wcześniej do kościola nie cho-

dującego się w nim wizerunku Matki

tego przystąpić dopiero po ukazie

mieszka więcej niż na calym Woly-

katolikach mieszkających na pólnoc

dzila. Owszem, przy okazji wielkich

Bożej Horbulowskiej, mającego opi-

tolerancyjnym w 1905 r. Grunt pod

niu. Polakom z Żytomierza wyjechać

od Żytomierza w takich wsiach jak

świąt bywali w katedrze i formalnie

nię cudownego, byl kiedyś bardzo

budowę kościola ofiarowal polski

do Polski jest też trudno. Jest to

Soniaszne, Olejówka i Swityń, w któ-

nazywali siebie katolikami, ale prze-

rozpowszechniony na pólnocnej

ziemianin Andrzej Arszniewski w

sprawa kosztowna, trzeba zalatwiać

rych zorganizowal punkty dojazdowe.

cież nie na tym ma polegać wspól-

Żytomierszczyźnie.

1907 r. Konsekrowany kościól zostal

też wizę. ,,Wspólnota Polska" dala mi

Później sięgnąl jeszcze dalej, docie-

czesne chrześcijaństwo. Obecnie

Świątynia w Horbulowie bylaby

w 1908 r. Funkcjonowal do 1948 r.,

np. medal. Oczywiście jestem z tego

rając do miasteczka Czernichów i

ilość wiernych w parafii systema-

już trzecią na Żytomierszczyźnie i

kiedy to zostal odebrany wiernym i

zadowolony, ale przy okazji powie-

Zabridzie czyli po polsku Zabrodzie.

tycznie wzrasta. Wciąż przychodzą

trzydziestą którąś przywróconą do

przekazany zakladom mięsnym. Te

dzialem ­ wy nie dawajcie mi medali,

- W Zabrodziu kościól zostal prze-

nowi ludzie, którzy wiążą się z nią

życia przez ks. Ludwika ­ kaplana,

nie tylko przebudowaly świątynię,

tylko pomóżcie mi w przekraczaniu

robiony na klub ­ mówi ks. Ludwik.

na stale. Zasadniczą część wier-

u którego skromność i heroiczność w

urządzając w niej wytwórnię i wę-

granicy, żebym częściej mógl jeździć

­ Od dawna nikt o niego nie dbal i

nych stanowią oczywiście Polacy. I

slużbie dla Chrystusa idą w parze.

dzarnię wędlin, ale dobudowaly też

do Polski i ściągać tu na Żytomiersz-

zacząl się walić. Miejscowe wladze

to nie tylko tacy, którzy mają polskie

do niej kilka hal produkcyjnych.

czyznę jakąś pomoc...

powiedzialy biskupowi ­ chcecie,

korzenie, ale Polacy z czysto pol-

źródlo: kresy.pl

to go bierzcie. Pojechalem więc go

skich rodzin, których na Kroszni, tak

Zasluga księdza Ludwika

zobaczyć. Wiedzialem, że niedaleko

jak w calym Żytomierzu, jest jeszcze

Ks. pralat Ludwik Kamilewski,

Powrót do życia świątyni parafii w

Stara się dopingować

Ksiądz Ludwik swoim zwycza-

Zabrodzia byly cztery czysto polskie

sporo. Oczywiście mamy też w pa-

wieloletni wspólpracownik slugi Boże-

Kroszni jest zaslugą ks. Ludwika Ka-

jem przystąpil do organizowania przy

wioski, zamieszkane przez szlachtę

rafii sporo rodzin mieszanych: pol-

go ojca Rafala Kiernickiego, obchodzi

milewskiego, legendarnego kaplana,

parafii życia spoleczno-kulturalnego.

zagrodową tzw. jednodworców. Kie-

sko-ukraińskich i polsko-rosyjskich.

siedemdziesięciolecie urodzin.

niestrudzonego organizatora życia

Dzięki niemu w parafii zainicjowa-

dy jednak pojechalem tam, to ręce mi

Przetrwali też w naszej dzielnicy

Ks. Ludwik Kamilewski byl pierw-

religijnego na terenie Lwowszczyzny,

no cykl spotkań i imprez, w których

opadly. Cala tradycja polska i katolic-

Czesi, którzy również garną się do

szym powojennym absolwentem

Wolynia i Żytomierszczyzny. Kaplan

uczestniczyli czlonkowie Związku Po-

ka na tym obszarze przepadla. Księ-

kościola. Na większe święta przy-

ryskiego seminarium duchownego.

ten, który już dawno móglby spocząć

laków na Ukrainie i Polskiego Towa-

dza nie bylo, kościola nie bylo i nie

chodzą do świątyni w swoich naro-

Ojciec Rafal Kiernicki utorowal drogę

na laurach, wciąż podejmuje nowe

rzystwa Naukowego w Żytomierzu.

mial kto jej podtrzymywać. Gdy za-

dowych strojach. W okresie Bożego

do tegoż seminarium wielu mlodzień-

wyzwania. Gdy zostal dziekanem

- Staram się dopingować dzia-

cząlem pytać tamtejszych mieszkań-

Narodzenia śpiewają też w swoim

com do których też się zaliczam. Mia-

Żytomierza, na rzecz Kroszni zosta-

laczy do dzialania, by uczyli dzieci

ców ­ kim są? ­ slyszalem z reguly w

języku kolędy.

lem okazję bliżej poznać tego kapla-

wil proboszczowanie w katedrze ży-

języka i historii Polski. Nie zawsze te

odpowiedzi, że sami nie wiedzą lub

na, kiedy pelnilem poslugę drugiego

tomierskiej, by w trosce o tutejszych

kontakty wyglądają jednak tak jak po-

że są Ukraińcami. Gdy z kolei inda-

wikariusza katedralnego w katedrze

Polaków wskrzesić dla nich parafię.

Malo możliwości

winny. Niektórzy dzialacze chcieliby,

gowalem, kim byli ich dziadkowie i

Dzięki niespożytej energii ks. Lu-

lwowskiej obrządku lacińskiego.

Gdy jako katedralny proboszcz za-

żeby ksiądz robil za nich wszystko.

rodzice, chórem odpowiadali, że Po-

dwika i jego kontaktom ze sponsora-

Z okazji 70. rocznicy urodzin

cząl rozglądać się po Żytomierzu, od

Nie przywiązują należytej wagi do

lakami. Postanowilem jednak, że coś

mi parafia św. Waclawa ma już niezlą

skladam wyrazy glębokiego szacun-

razu zorientowal się, że w Kroszni

uczenia dzieci języka polskiego i w

będziemy się starali zrobić. Polskości

bazę materialną. W latach 2004-2005

ku, wdzięczność dla poslugi kaplań-

mieszka tylu katolików, że koniecznie

domu rozmawiają z nimi po ukraiń-

odrodzić tam już się raczej nie da,

pomieszczenia znajdujące się przy

skiej we Lwowie w trudnych czasach

powinni mieć wlasną wspólnotę. Wal-

sku...

ale wiarę katolicką raczej tak. To nie

kościólku zostaly wyremontowane.

ucisku religii oraz przeżycia w sercu

kę o odzyskanie kościola, można po-

Symbolem  zmartwychwstania

wina tamtejszych Polaków, że stali

slów: Te Deum laudamus: Tobie Pa-

Urządzono w nich zakrystię, bibliote-

wiedzieć, podjąl wbrew nadziei. Gdy

parafii św. Waclawa byl jubileusz

się ludźmi wyzutymi z tożsamości

nie zaufalem nie zawstydzę się na

kę, klasy katechetyczne oraz sale dla

biskup Jan Purwiński, ordynariusz

stulecia świątyni, obchodzony w paź-

narodowej. Sam pochodzę z podob-

wieki...

spotkań mlodzieży. Pomieszczenia

kijowsko-żytomierski, oglądal kościól

dzierniku 2007 r. W jego ramach od-

nych stron k. Polonnego i wiem, że

te zostaly wyposażone w odpowied-

przerobiony na masarnię uznal, że

ks. Wladyslaw Derunow