22
Okruchy historii
30 sierpnia15 września 2016 nr 16 (260) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
O tych, kto podbijal i wyzwalal Lwów (cz. II)
Opowiem o tym, jak podbijano i wyzwalano Lwów na przestrzeni jego istnienia. Nie
lubią w tym mieście wspominać dnia 27 lipca. bo nie pokój i zgodę przyniosly sowieckie
czolgi, a represje. Dziś nie ma już ulicy imienia bohatera ZSRR czolgisty Marczenki, przy
której mieścil się akademik mojej uczelni. bo nie niemiecką flagę on zrywal, a staral się
oderwać biale plótno od polskiej bialo-czerwonej flagi, za co dostal kulę. Dawno zmarli ci
wyzwoliciele. Odeszla nawet pamięć o nich a Lwów żyje nadal i, jak zawsze, ma za nic
wladze centralne i śmialo patrzy w przyszlość...
do dzialań wywiadowczo-dywersyj-
WOLODYMYR SYROTENKO
nych, tworząc w przededniu wojny
Po zakończeniu dzialań wo-
dwa bataliony Roland i Nachtigal. Z
jennycPo zakończeniu dzialań
drugiej strony, Hitler pod wplywem
wojennych (1918-1920 red.) do
Martina Bormana popieral ideę Ro-
Lwowa powrócili strzelcy siczowi, a
senberga stworzenia niezależnej fa-
ich oficerowie zalożyli organizację
szystowskiej Ukrainy. Wschód Ukra-
wojskową UWO, kierowaną przez
iny, natomiast byl brany pod uwagę
pulkownika strzelców siczowych Je-
jako tereny niemieckiej kolonizacji.
whena Konowalca. Od razu po za-
Hitler w ,,Main Kampf" rozpatruje
wiązaniu się, UWO nawolywala do
Ukrainę jako bogate tereny, które
bojkotu spisu ludności w 1921 roku,
powinne być eksploatowane przez
wyborów do Sejmu, poboru do WP
Niemców. Hitler planowal na granicy
i skladania przysięgi na wierność
z ZSRR powolać do życia ,,państwa
państwu polskiemu. W tymże 1921
buforowe", sympatyzujące z Niem-
roku UWO organizowala zamach na
cami (tereny Galicji, Wolynia i Litwy).
Józefa Pilsudskiego we Lwowie. W
Keitel pisal do Canarisa: ,,Canaris,
1922 roku organizacja przeprowa-
powinniście zorganizować powstanie
dzila ponad 2,5 tys. akcji przeciwko
przy pomocy organizacji ukraińskich,
polskim wladzom. W sierpniu 1929
które wspólpracują z Wami i mają te
roku w Wiedniu na zjeździe UWO i
same cele".
radykalnych grup studenckich po-
Jeżeli Bandera znalazl wsparcie
wolano Organizację Ukraińskich
w kolach wojskowych, to Melnyk
Nacjonalistów (OUN). W dokumen-
mial kontakty z Rosenbergiem. W
tach zalożycielskich zapisano de-
listopadzie 1939 roku okolo 400
klaracje poparcia dla wlasności pry-
OUN-owców rozpoczęlo szkolenie
Lwów. Ludność cywilna wita wkraczające do miasta wojsko niemieckie
watnej, przekazanie rolnikom ziemi
w obozach abwery w Zakopanem,
za darmo, mieszaną ekonomikę
zacząl rozmowy z przedstawicielami
Komarnie, Kirchendorfie i Haken-
sza koncentracja ukraińskich partii
środki osiągnięcia tego celu byly
prywatno-państwową, wolny han-
legalnych ugrupowań ukraińskich
schtainie. W wyniku wewnętrznego
politycznych byla w Polsce:
różne. ,,Melnykowcy" i ,,hetmanow-
del, ogólne obowiązkowe socjalne
o normalizacji stosunków. Niestety,
konfliktu melnykowcy przechodzą
- republikanie-demokraci;
cy" swoje cele polityczne wiązali
ubezpieczenie, regulacje stosunków
proces ustalenia normalnych stosun-
do podziemia. Natomiast Bandera
- nacjonaliści-melnykowcy (OUN-M);
z programem Alfreda Rosenberga
grup socjalnych, 8-godzinny dzień
ków z Ukraińcami zostal przerwany
kieruje oddzialy dywersyjne w gląb
- nacjonaliści-banderowcy (OUN-B);
(ministra Rzeszy do spraw okupo-
pracy, obowiązkowe wyksztalcenie
przez zabójstwo ministra Pierackiego
terytorium sowieckiego. Wysyla też
- monarchiści (,,hetmanowcy").
wanych terytoriów wschodnich
średnie. Domagano się wprowadze-
15 czerwca 1934 roku. Po procesie
tam kuriera z rozkazem wywolania
Republikanie podporządkowani
red.). Banderowcy uważali inaczej.
nia ,,dyktatury narodowej" i zapisano
nad uczestnikami tego zabójstwa
zbrojnego powstania. Jednak kurier
byli prezydentowi na uchodźctwie A.
W maju 1941 roku OUN-B oglosila,
sprzeciw przeciwko ,,wszystkim par-
powolano do życia obóz w Berezie
zostaje przejęty przez NKWD i dzię-
Liwyćkiemu. Monarchiści bylemu
że w razie wybuchu wojny pomiędzy
tyjnym i klasowym ugrupowaniom".
Kartuskiej, jako miejsce odosobnie-
ki temu zlikwidowane zostają grupy
hetmanowi Pawlowi Skoropadzkie-
Niemcami i ZSRR ,,na zwolnionych
Konowalca obrano przewodni-
nia ,,osób szczególnie zagrażających
dywersyjne OUN.
czącym OUN, a UWO weszla do
bezpieczeństwu, spokojowi i porząd-
Od lutego 1940 roku Bandera
organizacji jako część bojowa. W
kowi publicznemu".
tworzy wlasne kierownictwo i wycho-
lipcu 1930 roku przeprowadzono we
Po dojściu Hitlera do wladzy Ko-
dzi z podporządkowania Melnykowi
wsiach galicyjskich szeroką ,,Akcję
nowalec rozpocząl rozmowy z Niem-
i formalnie pozbawia go pelnomoc-
sabotażową" napadano na ośrodki
cami o ,,wojskowo-politycznym soju-
nictw. Ostatecznie na jesieni 1940
wladzy, podpalano mienie Polaków,
szu pomiędzy przyszlą faszystowską
roku zakończyl się podzial na dwa
niszczono państwową infrastrukturę i
Ukrainą i hitlerowskimi Niemcami".
zwalczające się wzajemnie ugrupo-
linie telegraficzne, wysadzano w po-
Rozmowy te zaowocowaly podpo-
wania nacjonalistyczne banderow-
wietrze posterunki policji i urzędy, bito
rządkowaniem w styczniu 1934 roku
ców UON-B i melnykowców OUN-M.
polskich urzędników. Odpowiedzią
UWO gestapo, jako jego roboczego
Powróćmy jednak do wybuchu
na te dzialania byla akcja odweto-
oddzialu. Wladze centralne OUN
wojny, do Lwowa.
wa wladz: spacyfikowano okolo 800
przeniosly się do Berlina.
Gdy jeszcze pracowalem, mia-
wiosek, aresztowano 5 tys. uczestni-
Po zabójstwie rosyjskiego dy-
lem kolegów, którzy pamiętali ten
ków tych akcji, 50 osób zabito, 4 tys.
plomaty Majlowa, szef OGPU Men-
wrzesień 1939 roku. Wspominali
zostaly ranne, spalono 500 gospo-
żyński wydal rozkaz opracowania
doskonale wyćwiczonych we wspa-
darstw ukraińskich. W kolejnych la-
planów neutralizacji OUN. W ra-
nialych mundurach niemieckich woj-
tach wladze zniszczyly obiekty ukra-
mach tej operacji OGPU udalo się
skowych, trochę skromniej polskich
ińskie cerkwie, klasztory, biblioteki,
wprowadzić do kierownictwa OUN
żolnierzy. Ale wspominali też obdar-
szkoly ukraińskie. Na Wolyniu pomię-
swego agenta Lebiediewa, a na-
tych, w brudno-szarych szynelach,
dzy osadników wojskowych rozdano
stępnie przez niego i Sudoplawowa,
w butach z onucami i wiecznie glod-
80 tys. hektarów ziemi, z nich jedynie
przyszlego kierownika wywiadu i
nych żolnierzy, którzy przyszli z Go-
25% przypadlo Ukraińcom. Wladze
dywersji KGB. Z osobistego rozka-
likowym. Takich nigdy przedtem nie
zamykaly ukraińskie organizacje bę-
zu Stalina w maju 1938 roku Su-
widzieli. Ich zachowanie bylo szoku-
Oficerowie Armii Czerwonej i Wehrmachtu podczas kam-
dące pod faktyczną kontrolą OUN
doplawow likwiduje w Rotterdamie
jące. Niemcy nigdy nie wchodzili do
panii wrześniowej
UWO, takie jak Plast, Lug, Sokil
Konowalca, co wywolalo rozlam w
gospodarstw, ich uzbrojenie zawsze
mu. Nacjonaliści mieli dwóch przy-
od moskiewsko-bolszewickiej oku-
czy Proswita. Z powodów agitacji na-
szeregach OUN i doprowadzilo do
stalo na ulicach i placach. Ci bez
wódców Banderę i Melnyka. Bande-
pacji części ziem ukraińskich, nie
cjonalistycznej zamknięto ukraińskie
walki o wladzę pomiędzy Banderą
ceremonii wciągali swe armaty na
ra unieważnia wcześniejsze decyzje
oczekując na nic, OUN oglosi utwo-
gimnazja w Tarnopolu, Rohatynie i
i oficjalnym następcą Konowalca
podwórza, ustawiali je na ogrodach,
zarządu, które wysunęly Melnyka na
rzenie państwa ukraińskiego".
Stanislawowie.
Melnykiem. Wynikiem tej walki bylo
bezczelnie niszcząc urodzaj.
stanowisko przewodniczącego OUN
Stanowisko Niemców do ukra-
W październiku 1930 roku zostal
fizyczne wyniszczenie dużej części
Jeżeli Polacy spotykali ,,czerwo-
i sam obejmuje przewodnictwo partii.
ińskich nacjonalistów bylo dwu-
zabity krajowy komendant UWO Ju-
zwolenników Melnyka.
nych" wrogo, Żydzi witali serdecz-
Glównym celem wszystkich tych
znaczne. Z jednej strony aktywnie
lian Holowiński. Po jego śmierci OUN
Jednak do 1 września 1939 roku
nie, to Ukraińcy nie wiedzieli jak do
partii bylo stworzenie ukraińskiego
wspólpracowal z nimi szef abwery
nakazala wstrzymanie ,,Akcji sabota-
oraz do momentu podzialu Polski
nich się ustosunkowywać. Wszyst-
samodzielnego państwa, jednak
admiral Canaris, wykorzystując ich
żowej". W tych warunkach rząd polski
pomiędzy ZSRR i Niemcy, najwięk-
kie ulice zawieszono portretami
