23

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 sierpnia­15 września 2016 nr 16 (260)

Brązowy szermierz

wymordowanych przez NKWD bądź

Stalina, Molotowa i Kaganowicza. W

zeslanych na Syberię.

sklepach pojawily się towary, których

Z drugiej strony, gospodarka

nawet w Polsce nie widziano ­ czer-

ZSRR wymagala nowej sily roboczej.

wony i czarny kawior, ormiańskie i

Szczególnie ostrza byla ta potrzeba

gruzińskie koniaki, azjatyckie dynie i

Tadeusz Friedrich (1903-1976) byl jednym z najbardziej uniwer-

we wschodnich regionach ogromne-

kawony. I wszystko to po dostępnych

salnych szermierzy Polski w okresie międzywojennym. Trzykrotnie

go kraju (Syberia, Daleki Wschód,

cenach. Najbardziej jednak zapamię-

Pólnoc). Ludzie, których przymuso-

talo się to, jak żony oficerów i promi-

bral udzial w Igrzyskach Olimpijskich (1924, 1928, 1932) i dwukrot-

wo tam zeslano, stawali się bezplat-

nentów partyjnych przyszly do teatru

ną silą roboczą przeznaczoną do za-

w... koszulach nocnych. Pozajmowa-

nie zdobywal brązowe medale w zawodach drużynowych szabli-

siedlenia tych oddalonych regionów

li oficerowie najlepsze mieszkania po

stów, uczestniczyl w czterech mistrzostwach Europy, skąd też przy-

ZSRR. Zeslani na silę, podpadali

Polakach. W szafach ich żony znala-

pod dzialanie reżymu specjalnego

zly wspaniale koronkowe peniuary. A

wozil brązowe medale (1930, 1934) w zawodach drużynowych.

osiedlenia ­ ,,specposelenija" ­ i byli

niektóre z tych ,,gospodyń" gotowaly

calkowicie pozbawieni jakichkolwiek

zupę w nocnikach, myśląc, że są to

praw. (Західна Україна ­ Сибір.

garnki. Podobne zjawisko obserwo-

Igrzyska do Berlina Tadeusz Friedrich

JAN JAREMKO

Хрещений шлях: роки 1939 ­ 1941.

wano i w 1944 roku, gdy Koniew ,,wy-

zlożyl broń. Za to zdążyl uczynić to,

Gazeta ,,День", 2.03.2002)

zwolil" ponownie Lwów.

co planowal od dawna ­ latem 1936

Nieproste jest zadanie utrzymy-

W 1940 roku, wspomagany przez

Przez pierwsze miesiące ,,zlotej

roku ożenil się z Felicją Schabińską,

wania się na tak wysokim poziomie

abwerę w przededniu wojny ZSRR i

jesieni 1939 roku" ukraińscy i żydow-

również sportsmenką, lekkoatletką,

przez tyle lat, by wywalczyć prawo

Niemiec, na Wolyń przeniósl się Ta-

scy mieszkańcy Galicji byli zadowo-

uczestniczką Olimpiady 1932 roku.

reprezentować swój kraj na trzech

ras Bulba-Borowiec. Jego zadaniem

leni z nowej wladzy ­ zaopatrzenie

Mlodzi zamieszkali w Warszawie,

Olimpiadach. Lwowiakowi Tadeuszo-

skąd pochodzila Felicja. Tu urodzily

wi Friedrichowi to się udalo i zostal on

im się dwie córki ­ Irena i Anna.

pierwszym sportowcem, który przed

W czasie II wojny Tadeusz pra-

wojną dwukrotnie zdobywal medale

cowal w banku, a w sierpniu 1944 do-

olimpijskie ­ brązowe. Nazywano go

lączyl do oddzialów powstańczych.

,,brązowym szermierzem", ponieważ

Pod koniec 1944 roku wyjechal do

wszystkie swoje trofea sportowe mial

Krakowa i tu zamieszkal już do koń-

w tym kolorze. Kto wie, czy gdyby nie

Tadeusz Friedrich

ca życia.

wojna, to czy mialby Lwów takiego

Dzialal aktywnie w Federacji

pijski do Paryża. Jednak tu nie bylo

sportowca? Bo wlaśnie przez zawie-

szermierki, a jego bogate sportowe

mu dane wyjść na pomost ­ pozostal

ruchę I wojny światowej rodzina Frie-

doświadczenie pozwolilo mu objąć

jako zawodnik rezerwowy. Jednak

drichów trafila do Lwowa.

stanowisko prezesa Federacji (1948-

pobyt wśród najlepszych zawodni-

Przyszly olimpijczyk urodzil się

1956). Przez kolejne lata dzialal jako

ków świata, podpatrywanie tajników

07 lipca 1903 roku w Nowym Sączu

jeden z najbardziej doświadczonych

walki i technicznego wyposażenia

w rodzinie wyższego oficera armii

sędziów. Na Olimpiadzie w Londynie

zawodników daly mlodemu spor-

austriackiej. Do szkoly uczęszczal w

w 1948 roku przewodniczyl polskiej

towcowi ze Lwowa dobra szkolę. Od

rodzinnym mieście, ale maturę uzy-

Radzieccy i niemieccy żolnierze we Lwowie, 1939 r.

ekipie szermierzy.

następnego ­ 1925 roku ­ otrzymal

skal w Wiedniu, gdzie matka ze star-

bylo lepsze niż w czasach przedwo-

bylo stworzenie Ukraińskiej Armii

jennych, pojawily się wolne miesz-

Powstańczej (UPA). Uważal, że gdy

kania, nauka stala się bezplatna i to

wybuchnie wojna dwóch mocarstw,

po ukraińsku, opieka medyczna też

Ukraińcy powinni oglosić powstanie

byla bezplatna i dostępna... Jako

,,Niezależnej Ukrainy". W Równem

glówne zadanie Chruszczow widzial

spotkal się ze Stepanem Banderą.

przeprowadzenie narodowego wie-

Ten jednak zabronil tworzenia UPA,

cu Zachodniej Ukrainy, które mu-

mówiąc, że on osobiście kieruje dzia-

sialo zalegalizować nową radziecką

lalnością OUN i nie pozwoli się w to

wladzę. Chociaż wiec odbyl się pod

nikomu wtrącać. Jednak Borowiec

,,protektoratem" NKWD, ale za to z

uważal Banderę za takiego samego

calkowitą zgodnością z Konstytucją

dzialacza regionalnego, jak i on sam.

ZSRR. Jednak już kolejne wybory

Zdecydowal się jednak na stworzenie

byly calkowitą farsą ­ byl jeden kan-

UPA w dniu 28 czerwca 1941 roku.

dydat i obecność 99,9%. Wladza ra-

Przy poborze każdy z żolnierzy skla-

dziecka na Zachodniej Ukrainie stala

dal przysięgę ,,na mieczu Światosla-

się realną. W grudniu 1939 roku zre-

wa Chrobrego zawsze slużyć spra-

formowano podzial administracyjny,

wie odrodzenia Ukrainy i sumiennie

znacjonalizowano przedsiębiorstwa

wykonywać rozkazy dowództwa".

przemyslowe, banki, kooperatywy,

Wszystko to jednak odbywalo

drukarnie, ziemię.

się na pólnoc od Lwowa ­ na Wo-

Oto jak relacjonowano tamte

lyniu.

czasy:

O tym, jak Lwów spotkal wojnę

,,Ukraińscy dzialacze partii poli-

sowiecko niemiecką ­ w następnym

tycznych wystosowali delegacje do

odcinku.

nowych wladz. Na czele delegacji

(cdn.)

Grupa szermierzy. Widoczni m.in.: Wladyslaw Segda (pierwszy od lewej), Adam Papee

stanąl najstarszy polityk ukraiński, 80-

(drugi od lewej), Tadeusz Friedrich (trzeci od lewej). Rok 1927

letni Kost Lewicki. Delegacja zapew-

Info:

nila o swojej lojalności i gotowości

Autor  Wolodymyr  Syrotenko

na dlugie 10 lat stale miejsce w re-

szym synem Juliuszem (przyszlym

Życiową pasją Friedricha byla

wspólpracy. Poproszono o możliwość

(Werbyćkyj)  jest  praprawnukiem

prezentacji Polski.

dyplomatą i osobistym sekretarzem

fotografia. Nie ruszal się z domu beż

dalszej dzialalności gospodarczych

ukraińskiego pisarza i wydawcy Pan-

W ciągu swej dlugiej kariery

Józefa Beka) znalazla schronie-

aparatu fotograficznego i wykonal

ugrupowań i ukraińskich instytucji

telejmona Kulisza, prawnukiem au-

sportowej byl dziewięciokrotnym mi-

nie przed wojenna zawieruchą. Po

tysiące interesujących zdjęć. Będąc

tora hymnu Ukrainy ,,Ще не вмерли

oświatowych. Jednak wladze sowiec-

strzem Polski: w szpadzie ­ 1925,

wojnie przeniosla się do Lwowa, a

w Krakowie zwiedzilem muzeum

України ні слава, ні воля" Mykoly

kie, jako swe glówne zadanie, posta-

1926; w szabli ­ 1925, 1928; w rapie-

ojciec dolączyl do rodziny dopiero

fotografii, gdzie krakowskie towarzy-

wily na likwidację ­ szybką i calkowitą

Werbyćkoho-Antiocha, wnukiem au-

rze ­ 1926, 1932-1935. Dwukrotnie

po siedmiu latach, po zwolnieniu z

stwo fotografików przy pomocy córek

tora pieśni ,,За Україну, за її долю"

­ wszystkich możliwych oponentów.

z drużyną Lwowa zdobyl drużynowe

niewoli na Syberii.

Tadeusza Friedricha zrobilo wystawę

Pierwsze represje w październiku

Mykoly Woronoho, synem majora Ar-

mistrzostwo Polski ­ 1933, 1934. Na

Tadeusz wstąpil na wydzial pra-

jego prac. Niestety nie dożyl on tej

1939 roku dotknęly dzialaczy tych

mii Czerwonej Wasyla Syrotenki. Byl

początku lat 30. XX wieku bral udzial

wa Uniwersytetu Lwowskiego i kon-

chwili. Choroba przerwala jego życie

partii: 250 przedstawicieli inteligencji

profesorem historii średniowiecza.

w czterech mistrzostwach Europy ­

tynuowal treningi szermierki, zaczę-

10 października 1976 roku.

ukraińskiej zostalo aresztowanych,

Zmarl w 2006 roku.

1930, 1932, 1933, 1934, gdzie wraz

te jeszcze w gimnazjum. Okazal się

O zaslugach Tadeusza Friedri-

z partnerami zdobywali brązowe

starannym uczniem i w 1924 roku

cha, który przez 15 lat związany byl

medale w turniejach drużynowych

na mistrzostwach Polski, które od-

ze Lwowem, należy pamiętać. Pozo-

Poszukuje rodziny Jana Pelza

­ w Liege w 1930 i w Warszawie w

bywaly się we Lwowie, występowal

stawil po sobie olimpijski ślad w histo-

1934.

w dwóch rodzajach broni ­ zdobyl

rii naszego miasta. O jego zaslugach

Szanowni Państwo! Poszukuje rodziny pana Jana Pelza, który w czasie

Bardzo sumiennie przygotowy-

5 miejsce w rapierze i 7 w szabli.

dla sportu świadczą nagrody pań-

zajęcia Lwowa przez Niemców uratowal od śmierci wielu więźniów przyplaca-

wal się do swojej czwartej Olimpiady

Swoją uniwersalnością zwrócil na

stwowe, którymi zostal odznaczony:

jąc to sam życiem. Uratowal też moją mamę.

w 1936 roku, jednak kontuzja kręgo-

siebie uwagę dzialaczy Federacji

między innymi Krzyż Kawalerski or-

Wszelkie informacje proszę kierować na adres: Iwano-Frankowsk, 76018,

slupa nie pozwolila na kontynuację

szermierki i zostal wlączony w sklad

deru Odrodzenia Polski i zloty Krzyż

Ukraina, skr. pocztowa nr 80.

kariery sportowej i przed wyjazdem na

reprezentacji Polski na turniej olim-

Zaslugi.