28

Z pamiętnika podróżnika

30 sierpnia­15 września 2016 nr 16 (260) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Pokuckie majątki Potockich i Dzieduszyckich

,,Jezu, daj pole" (Jezu, daj zwycięstwo) ­ zawolal, otoczony przez Tatarów w swo-

im zamku w Czesybiesach wojewoda braclawski Jakub Potocki i ruszyl na wroga.

Przedostawszy się do brzegów Dniestru sforsowal go wplaw i uratowal się we

Lwowie. Dzialo się to w 1594 roku i wówczas szlachcic zlożyl obietnicę Marii Pan-

nie w klasztorze lwowskich dominikanów, że za cudowne ocalenie przed ordyńca-

mi ufunduje dominikanom klasztor w Czesybiesach.

Pierwsi sowieci zabrali klasztor

DMYTRO ANTONIUK

na przedszkole i mieszkania. Do-

tekst i zdjęcia

minikanie przenieśli się do domów

miejscowej ludności i mieszkali tak

Dziś to miasteczko nazywa się

do nadejścia Niemców. W czerwcu

Jezupol i leży 19 km od Stanislawo-

1944 roku w obawie przed napadami

wa (ob. Iwano-Frankiwska). Interesu-

banderowców ostatecznie opuścili

jące jest też, że kronika jezupolskich

Jezupol, zabierając ze sobą cudow-

dominikanów podaje również inną

ny obraz Matki Bożej. Obecnie jest

wersje legendy. Podobno wojewo-

on w klasztorze w Jaroslawiu.

da mial podczas modlitwy przed

W latach 1944­1957 w zabudo-

obrazem Najświętszej Panienki

waniach klasztornych mieścilo się

wzdychać ,,Jezu, Maria" i z tego od-

więzienie NKWD, o czym świadczy

dechu mial powstać taki wicher, że

skromna tablica pamiątkowa. Na-

cudownie przeniósl wojewodę przez

stępnie w klasztorze umieszczono

Dniestr. Wiec na jednym brzegu rze-

szpital, który jest tam do dziś. Kościól

ki powstal Jezupol, a na przeciwnym

natomiast oddano pod magazyny

Mariampol. Jak by tam nie bylo na-

wojskowe. Dopiero w 2003 roku

prawdę, ale faktem pozostaje, że w

calkowicie zniszczony kościól, bez

1598 roku Potocki zaprosil do Jezu-

zwieńczenia wieży, organów i oltarzy

pola slynnego lwowskiego architek-

zwrócono katolikom. Ludzie przynie-

ta, autora lwowskiej cerkwi Zaśnięcia

śli dwa przedwojenne feretrony, które

NMP i klasztoru bernardynów, Pawla

przechowywali. Tak rozpoczęla się

Rzymianina, który wystawil drewnia-

Kościól podominikański w Jezupolu

odbudowa, która trwa do dziś.

ny klasztor dla dominikanów.

Z dawnej dekoracji kościola po-

Jakub Potocki zmarl w obozie

w których towarzyszyl mu przeor

na Pokuciu byly znaczne) kościele

smańskiego, rozbierając jednak stare

zostaly freski Polityńskiego, przed-

podczas oblężenia Smoleńska w

klasztoru w Jezupolu o. Szymon

klasztornym pw. Wniebowzięcia NMP

kościoly. Podczas prac wykończenio-

stawiające wniebowzięcie NMP (nad

1613 roku i zostal pochowany w

Szklowski. On to pozostawil doklad-

obok ojca. Po kilku latach jezupolski

wych historyk Aleksander Czolowski

częścią oltarzową), haslo oo. kazno-

krypcie jezupolskiego klasztoru, nie

ne opisy tych ekspedycji. Później ko-

klasztor stal się glównym ośrodkiem

i pasjonat staroci Wojciech Dziedu-

dziejów: laudare, benedicere, pra-

zapominając dokonać wpisu na ich

zacy zemścili się na Potockim, biorąc

dominikanów na Pokuciu. Zostal on

szycki zbadali kryptę z pochówkami.

edicare (chwalić, blogoslawić, glosić

korzyść w swoim testamencie. Syn

w niewolę pod Korsuniem i mordując

ograbiony przez Turków podczas

Na początku XX wieku klasztor

kazania) i nieokreślony herb (prawdo-

wojewody, kasztelan krakowski, od-

jego syna Stefana. Jednak sam Mi-

ich najazdów w latach 1672 i 1675.

i kościól rozbudowano, ale I wojna

podobnie Dzieduszyckich) ze slowem

wieczny wróg zaporożców o prze-

kolaj zdolal powrócić szczęśliwie z

Zakonnicy opuścili swój ośrodek. Ale

światowa i walki z Ukraińcami znów

w międzyczasie w kryptach kościola

zlożono kolejnego Potockiego ­ Ja-

kuba, wnuka pierwszego fundatora.

Dominikanie powrócili do Jezu-

pola dopiero w 1676 roku, jednak

większość wyposażenia kościola

trzymano w depozycie lwowskie-

go konwentu. Kolejne zniszczenia

przypadly na rok 1706 na wojnę

pólnocną. Za odbudowę konwentu

wzięla się kolejna Potocka ­ Joan-

na z Potockich Wielogórska. Ale jak

nie ma się szczęścia, to do końca ­

wkrótce Jezupol przechodzi w ręce

Jana Konstantego Jablonowskiego,

który odmówil w dziesięcinach oraz

w innym wsparciu klasztorowi. Ba,

nawet więcej, jego hajducy często bili

mnichów. Wobec tego ojcowie zostali

zmuszeni do opuszczenia klasztoru,

dopóki nie zakończyl się spór są-

dowy z Jablonowskimi. Wprawdzie

dominikanie powrócili do konwentu

Dawny gmach Sokola lub ratusza

w polowie XVIII wieku, ale zabudowa-

veritas (prawda) oraz herby Pilawa

znacznie uszkodzily zabudowania.

nia byly w tak oplakanym stanie, że

i Odrowąż. Zachowaly się też aniolki

Odbudowa trwala do 1922 roku,

zakonnicy oglosili ogólną kwestę na

ale nowe wieże i fasada otrzymaly

podtrzymujące litery, skladające się

jego odbudowę. Dopiero w 1775 roku

znacznie skromniejszy ksztalt niż

na napis ,,Maria". Wieżę pokryto tym-

przeor klasztoru Michal Waksmański

byly przed wojną. Z Czech powrócil

czasowym daszkiem, który z czasem,

zacząl wznosić na nowym miejscu

miejmy nadzieję, zostanie zamienio-

cudowny obraz Matki Bożej Jezupol-

inna murowaną świątynię. Wybu-

ny na bardziej stosowny. Niektórzy

skiej, będący od zalożenia konwentu

dowal ją do poziomu okien i zmarl.

historycy przypuszczają, że portyk

jego glówną świętością. Obraz mial

Prace wstrzymano. W 1829 roku

nad glównym wejściem może pocho-

srebrne szaty i byl koronowany na

nowy wlaściciel Jezupola Kajetan

Wnętrze świątyni

dzić jeszcze z pierwszej murowanej

początku XVIII wieku. Ówczesna

Dzieduszycki rozpocząl budowę trze-

świątyni.

świątynia miala pięć oltarzy autor-

zwisku ,,Niedźwiedzia lapa", Mikolaj

tej bitwy i wziąć udzial w bitwie pod

ciej już z kolei świątyni. Jednak i tu na

Naprzeciwko kościola zachowal

stwa stanislawowskiego snycerza

Potocki kontynuowal dzielo ojca i

Beresteczkiem. W taki sposób mial

przeszkodzie stanęly sprzeczki o wy-

się gmach Sokola (niektórzy twier-

Jana Serafina i freski Karola Poli-

ufundowal już murowany klasztor.

możliwość zemsty na kozakach.

korzystanie materialów budowlanych

dzą, że byl to ratusz). W innej stro-

tyńskiego, który pracowal tu jeszcze

Nie mógl jednak finansować budowy,

Wkrótce po tej batalii Potocki od-

ze starych kościolów. Świątyni znów

nie miasteczka zachowal się gmach

przed wojną. Z końca XIX wieku

bo wydatki pochlanialy stale pochody

dal ducha Bogu i zostal pochowany

nie ukończono. Dopiero w 1843 roku

pochodzily organy z lwowskiej firmy

palacu Dzieduszyckich, w której dziś

na przyduszanie powstań kozackich

w dopiero co wzniesionym z mar-

dominikanie zdolali ukończyć budowę

Śliwińskiego.

jest internat.

Ostranicy, Guni, Skidana i Pawluka,

muru i alabastru (którego poklady

świątyni, rozpoczętą przez o. Wak-