20
Wlodarze Stanislawowa
1730 stycznia 2017 nr 1 (269) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Ród Potockich: Jędrzej
nie na próżno dzisiejszą Galicję, tereny dawnej i rzeczpospolitej, nazywają krainą Zamków. W ciągu XV-
XViii wieków na jej terenach istnialo wiele fortec, zamków i rezydencji szlacheckich. rody Zamojskich, Żól-
kiewskich, Tarnowskich dawno już zeszly ze sceny politycznej, ale pamięć o nich jest zachowana do dziś w
nazwach zalożonych przez nich miast Zamościa, Żólkwi, Tarnopola. dynastia Potockich również pozosta-
wila po sobie ślad na topograficznej mapie dzisiejszej ukrainy. dosyć wspomnieć takie miejscowości jak
Zloty Potok, krystynopol (obw. Czerwonograd) czy park ,,Zofiówka" w Humaniu. Przed trzystu laty można
bylo przebyć drogę ze lwowa nad dniepr, nie wyjeżdżając poza tereny, które do nich należaly.
Na tle tych groźnych wydarzeń
zachęcić ludzi do osiedlania się w
iWAn BOndAreW
ojciec Jędrzeja zrobil zawrotną ka-
mieście, wlaściciel na 20 lat zwal-
tekst
rierę: w 1631 roku zostaje wojewodą
nia jego mieszkańców z placenia
archiwum autora
Braclawskim (terenów, do których
podatków, a 17 września tegoż roku
ilustracje
dziś należą obwody winnicki, kiro-
wydaje oddzielny przywilej dla gmi-
Miasto Stanislawów przez prawie
wogradzki i część czerkaskiego);
ny żydowskiej.
póltora wieku bylo rodowym gniaz-
od 1636 widzimy go jako wojewodę
W 1663 roku Jan Kazimierz
dem Potockich. Zmieniali się kolejni
podolskiego, a w 1652 otrzymuje
prawnie potwierdza nadane miastu
wlaściciele i każdy pozostawial po
bulawę hetmana polnego koronnego
prawo magdeburskie i zatwierdza
sobie coś nowego w historii miasta.
(zastępcy dowódcy wojsk koronnych
herb miasta. Wówczas do osiedle-
Ale, z różnych przyczyn historia ro-
Rzeczypospolitej). W 1654 zosta-
nia się w mieście zaproszono Or-
dziny Potockich byla w mieście, mó-
je hetmanem wielkim koronnym, w
mian, potwierdzając to oddzielnym
wiąc delikatnie, niepopularna. Histo-
1655 wojewodą kijowskim, w 1658
przywilejem. Nie zapomniano też o
rię miasta studiowano w oderwaniu
krakowskim.
Rusinach. W 1668 roku zezwolono
od historii jego wlaścicieli. A przecież
Za likwidację powstań kozackich
im na wybudowanie cerkwi i zalo-
życie tych ludzi bylo dosyć barwne,
w latach 1637-38 Stanislaw Potocki
żenie przy niej bractwa. Potocki po-
przesycone interesującymi wydarze-
otrzymuje olbrzymie tereny, między
twierdzil to dokumentami.
niami, które związane byly nie tylko z
innymi peczeniżyński klucz posia-
Wcześniej, bo w 1664 roku Ję-
historią miasta, ale i z wydarzeniami
dlości. Centrum tych wlości staje się
drzej Potocki zostaje starostą kolo-
na skalę europejska.
miasto Podhajce w woj. tarnopol-
myjskim i rozpoczyna przebudowę
Aby zadośćuczynić tej historycz-
skim.
drewnianego starościńskiego zamku
nej niesprawiedliwości i wieloletniemu
Oprócz Jędrzeja Stanislaw Potoc-
na murowany. Dzięki Potockiemu
przemilczaniu, rozpoczynamy druk
ki mial jeszcze dwóch synów Proko-
Pokucie przypominalo wówczas wiel-
życiorysów kolejnych wlaścicieli mia-
pa i Feliksa Kazimierza (1630-1702).
ki plac budowy.
sta Stanislawowa. Otwiera ten cykl
Prokop zginąl tragicznie w dzieciń-
27 lutego 1667 roku umiera
historia życia Jędrzeja Potockiego...
stwie spadl mu na glowę olbrzymi
wielki hetman koronny Stanislaw
sopel lodu. W tej sytuacji Feliks Ka-
Potocki, któremu wspólcześni nada-
zimierz byl oczkiem w glowie ojca. Z
li przezwisko ,,Rewera", z powodu
Burzliwa mlodość
Okolo 1628 roku w rodzinie
tego powodu bracia żyli ze sobą jak
często używanego slowka ,,re vera",
Jędrzej Potocki w mlodości. Tak wyglądal, gdy zakladal
kasztelana (komendanta zamku) ka-
kot z psem.
które po lacinie oznacza ,,rzeczywi-
fortecę stanislawowską
mienieckiego Stanislawa Potockiego
Mlody Jędrzej powąchal już
ście, w rzeczy samej". Zgodnie z
Pomiędzy udzialem w bitwach
przychodzi na świat pierworodny syn,
prochu w bitwie pod Pilawcami we
testamentem zmarlego, stolica jego
Miasto na Bystrzycach
i dzialalnością gospodarczą mlody
Jednocześnie z odbudową zam-
któremu na cześć dziadka nadano na
wrześniu 1648 roku, podczas której
wlości Podhajce przechodzi do
Potocki nie zapomina o życiu osobi-
ku w Haliczu Jędrzej rozpoczyna
chrzcie imię Andrzej (Jędrzej). Matka
wojska Chmielnickiego rozgromily
mlodszego brata Feliksa Kazimie-
stym. Pod koniec lat 50. bierze ślub
kolejny olbrzymi projekt u zbiegu
rza. Jędrzej w spadku otrzymal sta-
z Anna Rosińską. Prawdopodobnie
dwóch Bystrzyc, na terenie niewiel-
rostwa Mościckie i Medyńskie oraz
bylo to jej drugie zamęście, i wiado-
kiej miejscowości Zablocie, zaklada
posiadlości na Przykarpaciu. W ko-
mo o niej tyle, że pochodzila z rodu
miasto-fortecę. Za wzór wzięto Za-
lejnym roku przejmuje tytul wojewo-
Firlejów.
mość, który na te czasy uważany
dy kijowskiego, ale ponieważ w Ki-
Gdy sytuacja na frontach mniej
byl za idealne miasto-rezydencję
jowie wówczas rezydowali Rosjanie,
więcej się ustabilizowala, Jędrzej
rozpoczyna aktywną dzialalność
jako starosta halicki. Przystępuje
do odbudowy zamku, zniszczonego
przez kozaków w 1649 roku. Do jego
odbudowy Potocki zaprasza inżynie-
ra z Francji, Franciszka Corassini,
który kieruje pracami 200 mistrzów
budowlanych. Jednocześnie w mia-
steczku powstaje odlewnia i kuźnia,
co daje możliwość lania armat i kul.
Koszt odbudowy zamku wyniósl 28
500 zlotych. W tym czasie wojna pol-
sko-kozacka przeobraża się w wojnę
polsko-rosyjską. Jędrzej Potocki wy-
stanislawowska forteca w 1672 roku. rekonstrukcja Ze-
Bitwa pod Chocimiem, gdzie Potocki odegral ważną rolę
różnil się podczas bitwy pod Czud-
nowija sokolowskiego
chlopca Zofia, pochodzila z potęż-
polskie pospolite ruszenie, a sam
nowem w 1660 roku, gdzie wojska
magnacką. Pracami kieruje znany
nej rodziny Kalinowskich, którzy na
Potocki zostal ciężko ranny w nogę.
koronne pod dowództwem jego ojca
centrum województwa przeniesiono
już nam Franciszek Corassini.
swoich wlościach, ze stolicą w Husia-
W kolejnym roku mają miejsce dwie
rozbily wojska rosyjskie, dowodzone
do Żytomierza.
Początkowo forteca miala ksztalt
tynie na Zachodnim Podolu, stworzyli
nieudane dla wojsk koronnych bitwy
przez księcia Szeremietiewa. Jego
W 1668 roku król Jan Kazi-
na pól niezależne księstwo.
pod Zbarażem i Zborowem, w któ-
sześcioboku z sześcioma bastionami
bohaterstwo zostalo zauważone, i
mierz zrzeka się tronu i wyjeżdża
O dzieciństwie i mlodości Jędrze-
rych również uczestniczy ten mlody,
na wierzcholkach, przed murami
król Jan Kazimierz nadaje mu sto-
do Francji. Część szlachty, wśród
ja wiadomo niewiele. Byly to czasy
ale obiecujący szlachcic. Po niedlu-
byla glęboka fosa, wypelniona wodą
pień chorążego wielkiego koronnego.
których byl też Jędrzej Potocki,
niespokojne. Koniec lat 30.XVII wie-
gim okresie pokoju znów wybucha
z obu Bystrzyc. Wewnątrz wybudo-
Byl to honorowy stopień chorążego,
zawiązuje stronnictwo francuskie i
ku bogaty jest w powstania kozackie,
wojna, i Jędrzej, już jako rotmistrz,
wano początkowo drewniany palac
do którego obowiązków wchodzilo
proponuje na tron Rzeczypospolitej
a w 1648 roku wybuchla prawdziwa
bierze udzial w bitwach pod Bere-
dla wlaściciela miasta. 7 maja 1662
trzymanie flagi królewskiej podczas
obrać księcia Conti. Jednak drobna
roku Jędrzej Potocki nadaje miastu
wojna pod przywództwem Bohdana
steczkiem (1651) i Żwańcem (1653).
wszystkich uroczystości. Do radości
i średnia szlachta wystąpila zde-
Prawo Magdeburskie i nazwę Sta-
Chmielnickiego. Prawie cala polska
W 1655 Jędrzej zostaje starostą Le-
z tego wyróżnienia doszla jeszcze
cydowanie przeciwko temu. Na ich
nislawów na cześć pierworodne-
mlodzież chwycila za szable i na na-
żajskim. Bylo to jego drugie staro-
radość z narodzin pierwszego syna,
czele stal wojewoda sieradzki Feliks
go syna. Dzień ten uważany jest
ukę w zagranicznych uniwersytetach
stwo. Pierwsze halickie otrzymal
którego na cześć dziadka nazwano
Kazimierz Potocki. Jędrzej Potocki
za początek istnienia miasta. Aby
czasu już nie bylo.
od ojca w 1646 roku.
Stanislawem.
wszem i wobec oglosil, że książę
