23

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 17­30 stycznia 2017 nr 1 (269)

Chwalebnym zwyciężonym" ­

na uroczystym posiedzeniu nadala

Wladyslawowi Frankowskiemu ,,przy-

jacielowi biednych i nieszczęśliwych",

honorowe obywatelstwo Charkowa.

pamięci powstańców z 1863 roku

Otrzymal również inne odznaczenia

i wyróżnienia: order św. Stanislawa

drugiej kategorii (1857), order św.

Stanislawa drugiej kategorii z koroną

22 stycznia br. przypada 154. rocznica wybuchu Po-

cesarską (1867), diamentowy pier-

ścień (1844), odznakę zaslugi wzoro-

wstania styczniowego, które zyskalo miano polskie-

wej 15-letniej slużby (1858), odznakę

Czerwonego Krzyża za okazaną

go powstania narodowego przeciwko rosyjskiemu

pomoc dla żolnierzy ­ uczestników

wojny rosyjsko-tureckiej (1879). Z

okazji 50-lecia lekarskiej dzialalności

zaborcy.

życzenia dla charkowskiego lekarza-

dobroczyńcy naplywaly z różnych

miast ,,od Kaukazu do Berlina i od

opracowal

Sankt Petersburga do Jalty".

WOJCieCH skuBisZ

Śmierć, która nastąpila 12 kwiet-

Na przestrzeni wielu lat jego te-

nia 1895 roku, i pogrzeb doktora

matyka znalazla szerokie odzwier-

Wladyslawa Frankowskiego staly się

ciedlenie w licznych opracowaniach

prawdziwym manifestem uznania dla

naukowych, polemikach historyków,

zaslug tego prostego czlowieka. Jak

ocenach przyczyn wybuchu i ba-

pisano, Charków do tej pory nie widzial

dań dotyczących bilansu i skutków

tak wielkiej ilości ludzi, zgromadzo-

związanych z klęską Polaków. Już w

nych w jednym miejscu. Przez wiele

1923 roku Janusz Gąsiorowski opra-

dni w miejscowym kościele odbywaly

cowal obszerne dzielo pt. ,,Bibliogra-

się nabożeństwa żalobne i spotkania

fia druków dotyczących powstania

w wielu miejscach miasta. Pogrzeb

styczniowego 1863­1865", w którym

odbyl się 18 kwietnia, i zgromadzil lu-

wymienia 4168 publikacji poświę-

dzi różnych stanów, różnych wyznań.

conych temu wydarzeniu, a w 1964

Doktor Frankowski zostal pochowany

roku historyk i bibliograf Eligiusz

na miejscowym cmentarzu katolickim,

Kozlowski opracowal zbiór pt. Biblio-

jego mogila jednak się nie zachowala.

grafia ,,Powstania Styczniowego",

W swym życiu Frankowski nie

w którym dokonuje rejestru 10225

zgromadzil żadnych oszczędności,

Jan rosen, Patrol polskich ulanów podczas Powstania Styczniowego, 1888

publikacji uwzględniających tema-

gdyż wszystko przeznaczyl na dzie-

tykę powstańczą. Do chwili obecnej

ci i biednych chorych. Toteż po jego

przybywa coraz więcej nowych opra-

lo swym zasięgiem ziemie zaboru

potyczek. Do walczących dolączali

miastach, miasteczkach i wioskach.

śmierci Rada Miasta przyjęla uchwalę

cowań i analiz źródel historycznych.

rosyjskiego: Królestwo Polskie oraz

ochotnicy z zaboru austriackiego.

Przyjaznym i otwartym dla powstań-

o należnym zabezpieczeniu material-

Obszerniejszy staje się zasób badań

Ziemie Zabrane. Przewaga wroga

Zwerbowano w Galicji okolo 400

ców miejscem byl Lwów. Tu znaleźli

nym wdowy zmarlego. Postanowiono

dotyczących dzialań powstańczych

byla ogromna. Jednak Rosjanie nie

ochotników, glównie wywodzących

pomoc, ofiarność spoleczeństwa

także ufundować pogrzeb i wykonać

w poszczególnych regionach Polski.

mogli pokonać ducha walki narodu

się z mlodzieży lwowskiej. Nie

i empatię. Wyrazem tego bylo po-

pomnik dla lekarza. Charkowskie To-

Ogromny zakres wiedzy zawierają

polskiego. Powstańcy za pragnienie

wszystkie jednak oddzialy mogly

wolanie w 1870 roku Towarzystwa

warzystwo lekarskie postanowilo wy-

pamiętniki, wspomnienia i biografie

wolności i utrzymania tożsamości

przedostać się przez rosyjski kor-

Opieki Narodowej, którego nad-

budować przytulek dla nieuleczalnie

powstańców. Szczególną rolę w upa-

narodowej zaplacili wysoką cenę. W

don graniczny. W Galicji w 1863

rzędnym celem byla idea niesienia

chorych imienia Frankowskiego, lecz

miętnieniu powstania styczniowego

walkach zginęlo, jak szacują history-

roku bylo 35 uzbrojonych oddzia-

pomocy powstańcom, osieroconym

nie zostalo to zrealizowane z powodu

odgrywa literatura, film i ikonografia.

cy i badacze 20 tysięcy powstańców,

lów, tylko 2 przedostaly się do Kró-

dzieciom i wdowom. Lwów stal się

barier biurokratycznych. Doszlo jedy-

Bogaty jest katalog miejsc pamięci

a okolo 40 tys. zeslano na Syberię.

lestwa. Warto podkreślić, że Galicja

osobliwym domem dla zwyklych

nie do nadania imienia doktora Fran-

powstania styczniowego. Najwięcej

Powstanie styczniowe, mimo klę-

w zaborze austriackim stanowila

żolnierzy, jak również generalów po-

kowskiego jednej z ulic Charkowa,

znajduje się na ziemiach bylego za-

ski militarnej, zapisalo się w dziejach

dla powstańców swoiste zaplecze.

wstańczych. Należy przypomnieć, że

która nosi ją do czasów obecnych. W

boru rosyjskiego. Wedlug opracowań

polskiego narodu jako wydarzenie

Z tych ziem dostarczano broni,

organizacja ta przy wspólpracy Pre-

nocie pośmiertnej w jednej z tamtej-

Rady Ochrony Pamięci Walk i Mę-

o charakterze niepodleglościowym.

żywności, lekarstw, organizowano

zydenta Miasta Lwowa finansowala

szych gazet napisano: ,,Tacy ludzie,

czeństwa w Polsce jest okolo 540

Byl to jeden z najdluższych zrywów,

spoleczne zbiórki pieniężne. Po

Gospodę, Dom Weteranów oraz zaj-

jak Frankowski, marzyciele, jasno

obiektów, pojedynczych i zbiorowych

który trwal prawie póltora roku. W

upadku powstania okolo dziesięciu

mowala się pochówkiem powstań-

patrzący w przyszlość i przestrzeń,

miejsc, w których pogrzebanych zo-

szeregach powstańczych walczylo

tysiącom osób zagrożonych śmier-

ców. Niestety, w 1874 roku zaborca

wskazują drogę do wyższych celów

stalo 7,6 tys. powstańców stycznio-

200 tys. ochotników. Z armią ro-

cią lub zeslaniem udalo się znaleźć

austriacki zawiesil dzialalność towa-

ludzkości".

wych. Najwięcej mogil znajduje się

syjską stoczyli ponad 1200 bitew i

schronienie w Galicji w większych

rzystwa. Lwowiacy byli nieugięci w

Mimo że od śmierci Frankow-

na warszawskich Powązkach i na

niesieniu pomocy powstańcom i po-

skiego minęlo już ponad 100 lat,

Wschodzie: w Wilnie na Rossie i na

nownie podjęli sprawowanie opieki

jego postawa i charyzmat są ciągle

cmentarzu w Antokolu, cmentarzu

poprzez komitety obywatelskie. W

aktualne. Milosierdzie, świadczone

bernardyńskim na Zarzeczu. Poza

dzialalności na rzecz powstańców

drugiemu czlowiekowi, jest jedną z

terenem bylego zaboru rosyjskiego

ważnym wydarzeniem bylo powola-

podstawowych wartości tak często

bardzo dużo mogil powstańców z

nie w 1887 roku Towarzystwa Wete-

zapoznanych w czasach obecnych.

1863 roku znajduje się na ziemiach

ranów 1863­1864. Po zawieszeniu

Gdyby udalo się przeprowadzić do-

dawnej Galicji.

jego dzialalności zawiązano kolejną

glębne badania naukowe, które, m.in.

Chociaż minęlo póltora wieku od

organizację ­ Towarzystwo Wzajem-

wykazalyby heroiczność cnót tego le-

wybuchu powstania styczniowego,

nej Pomocy Uczestników Powstania

karza ze Slobożańskiej Ziemi, można

pamięć o tych wydarzeniach jest

Polskiego z roku 1863­1864, która

byloby pokusić się o stwierdzenie, że

ciągle żywa wśród kolejnych pokoleń

swą dzialalność kontynuowala do

jest to, być może, kandydat do chwa-

Polaków. Przypomnijmy, ogloszone

1936 roku. Data ta może sugerować,

ly oltarzy, który bezgranicznie oddal

zostalo manifestem 22 stycznia 1863

że Lwów pożegnal już ostatnich bo-

życie cierpiącemu czlowiekowi", jak

roku wydanym w Warszawie przez

haterów narodowego powstania.

pisala Ż. Percewa w 2011 roku na te-

Tymczasowy Rząd Narodowy. Slowa

Pamięć o powstańcach trwa we

mat dzialalności Towarzystwa Lekar-

manifestu skierowane do rodaków

Lwowie do chwili obecnej i jest pie-

skiego w Charkowie. Wciąż brakuje

stanowily odezwę, wzywaly do zrywu

czolowicie pielęgnowana. Świadczy

prostych świeckich świętych, którzy

niepodleglościowego: ,,(...) Polska

o tym odnowiona i zadbana kwate-

wykazali, że największą sztuką w

nie chce, nie może poddać się bez-

ra Powstania Styczniowego, zwana

życiu jest umiejętność ofiarnej slużby

opornie temu sromotnemu gwaltowi

Górką Powstańców z 1863 roku. Mo-

innym.

pod karą hańby przed potomnością,

gily powstańców przypominają tych,

Profesor medycyny W. Lasz-

powinna stanowić energiczny opór.

którzy ze wzmożoną silą i wytrwa-

kiewicz po śmierci Frankowskiego

Zastępy mlodzieży walecznej, mlo-

lością w walce sprzeciwili się tyranii

napisal: ,,To byl znany w mieście na

dzieży poświęconej, ożywione gorą-

zaborcy:

przestrzeni kilku dziesięcioleci lekarz,

,,Nie opuścil ich duch ofiary, duch

cą milością Ojczyzny, niezachwianą

prawdziwy przyjaciel czlowieczeń-

męstwa! I duch tej milości, która ich

wiarą w sprawiedliwość i pomoc

stwa, o którym pamięć jednakowo z

tu przywiodla"

Boga, poprzysięgly zrzucić przeklęte

szacunkiem zachowują zarówno bo-

kwatera Powstańców styczniowych z grobowcem chorą-

Gloria victis, Eliza Orzeszkowa

jarzmo lub zginąć". Powstanie obję-

gaci jak biedni".

żego Ziemi litewskiej, szymona Wizunasa szydlowskiego