25

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 17­30 stycznia 2017 nr 1 (269)

purchawek można slyszeć także

kazuje niecodzienne wlaściwości

ści, które polegają na tym, że osoba

na jeden kilogram ryby stanowi już

­ bufotenina zostala po raz pierwszy

różnego rodzaju ,,nieslyszalne" na

toksyczne, ale wylącznie w okresie

będąca pod jej wplywem zupelnie

dawkę niebezpieczną dla doroslego

wyizolowana przez H. Handowskie-

co dzień glosy, które mogą być na-

tarla, które przypada na czerwiec.

nie rozpoznaje wrażeń o charakterze

czlowieka.

go dopiero w 1920 r. Substancja ta

wet poczytywane za prorocze wizje.

Brzana ma również trującą ikrę, a

termicznym. Objawia się to tym, że

Poważne zatrucia pokarmowe

jest jak się okazalo izomerem psy-

Najstarszym ­ znanym halucynogen-

de facto jej otoczkę. Toksykolodzy

przedmioty gorące postrzegane są

mogą wystąpić również po zjedze-

locyny i ma duże wlaściwości halu-

nym grzybem leśnym stosowanym

zaobserwowali, że objawy zatrucia

jako zimnie i odwrotnie. Tajemnicza

niu makreli, która ma w sobie trującą

cynogenne oraz podnosi ciśnienie

od czasów epoki kamiennej jest po-

na co dzień jadalnym mięsem ryby

skombrotoksynę, będącą mieszaniną

substancja, która zostala wykryta w

krwi. Osoby, które znalazly się pod

spolity w kraju muchomor czerwony

występują w przedziale od kilku

wielu związków chemicznych powsta-

ciele brzany przez W. Davisa do zlu-

wplywem bufoteniny uskarżaly się

(Amanita muscaria L. ex Fr.). Mucho-

minut do nawet kilkudziesięciu go-

jących w czasie bakteryjnego rozkla-

dzenia przypomina tę, której używają

na krótkotrwale reakcje w formie

mor ten jest wręcz ,,nafaszerowany"

dzin. Początkowym symptomem

szamani w pierwszym etapie rytualu

du tkanki skórnej i mięśniowej zlowio-

zludzeń przypominające blyski plo-

substancjami czynnymi takimi jak:

jest zawsze swędzenie w okolicach

zombie. Następnie ujawnia ona swo-

nych i przechowywanych w zbyt wy-

mieni lub snop iskier. Oprócz tego

kwas ibotenowy, muskaryna, mu-

warg i języka, rozprzestrzeniające

je halucynogenne dzialanie, które

sokiej temperaturze ryb. Do typowych

dziala żrąco, podrażnia blony ślu-

scymol, muskazon, butylotrójetylo-

się następnie na dlonie i stopy. Po-

powoduje, że czlowiek ma problem

objawów zatrucia skombrotoksyną

zowe jamy ustnej i nosa. Już 0,05

amina, acetylocholina oraz posiada

tem następuje powolne odrętwienie

z interpretacją zjawisk termicznych.

należ zaliczyć: kolatanie serca, silne

mg/kg ciala daje dzialanie silnie

pierwiastki śladowe wanad i selen.

calego ciala, które jest podobne do

Tezę o tym, że tajemnicza substancja

bóle glowy, wymioty oraz wysypkę

halucynogenne. Bufotenina może

takiego, z jakim mamy do czynienia

również dzialać w sposób znieczu-

po zażyciu silnego środka narko-

lający, dzięki czemu może być ona

tycznego z tą tylko różnicą, że po

stosowana terapeutycznie zwlasz-

jego zakończeniu mogą wystąpić

cza przeciw nowotworom wystę-

dodatkowo jeszcze silne bóle brzu-

pującym w obrębie gardla i nosa.

cha i wymioty.

Podobnie jest w przypadku naszego

największego plaza ogoniastego ­

salamandry plamistej (Salamandra

Voodo & zombie

Zagadką toksycznych substancji

salamandra L.)***, zamieszkującej

Purchawka

w mięsie europejskich ryb przy oka-

wilgotne i cieniste lasy liściaste w

zji badań prowadzonych w Ameryce

W medycynie naturalnej ludów za-

górach do wysokości 1800 m n.p.m.,

Poludniowej oraz na Haiti nad sub-

mieszkujących Syberię podawano

której w spoleczeństwie przypisywa-

stancjami halucynogennymi wyko-

go w stanach skrajnego oslabienia,

no od zawsze falszywe i niesluszne,

rzystywanymi w obrzędach zombie

a macerat z zalanych zimną wodą

a co za tym idzie krzywdzące opinie.

i haitańskim kulcie voodoo zaintere-

suszonych owocników stosowano

Salamandra wielokrotnie byla ,,czar-

sowal się w ostatnim czasie znany

jako antidotum przy ukąszeniach ja-

ną" bohaterką wielu legend i baśni, a

amerykański etnobotanik z Harvar-

dowitych węży. W homeopatii byl uni-

wielu znachorów uważalo, że moż-

Salamandra plamista

du, Wade Davis. Davis badając zna-

wersalnym środkiem w zaburzeniach

na zgasić ogień wrzucając weń te

ne już doskonale znane ichtiologom

skórną, a dolegliwości w zależności

calego systemu nerwowego oraz

toksyczno-halucynogenna  pocho-

toksyczne substancje pojawiające

od indywidualnych cech organizmu

zapobiegal nadpobudliwości. Ponoć

dząca z otoczki ikry brzany jest bar-

się okresowo w mięsie brzany od-

mogą występować nawet do 8 dni od

spożycie 10 owocników muchomora

dzo podobna pod względem swoich

kryl jeszcze jeden dziwny związek

chwili zatrucia. Dlatego uważa się, że

czerwonego ma być śmiertelne dla

wlaściwości do tych, jakie od zawsze

chemiczny, który po przedostaniu się

makrele powinny być natychmiast za-

doroslego czlowieka, ale brakuje na

wykorzystywane są w obrzędach

do ludzkiego krwioobiegu powoduje

mrażane po zlowieniu.

to do dzisiaj wyczerpujących danych

zombie i voodoo potwierdza prof. Pe-

oslabienie wszystkich mięśni. Sub-

Ostatnim z tej grupy zwierząt

naukowych. Pewne jest natomiast

ter C. Wainwright z Uniwersytetu Ka-

stancja podana w dużym stężeniu

jest chrząszcz pryszczel lekarski

dzialanie silnie halucynogenne grzy-

lifornijskiego w Davis. Niestety, pelny

prowadzi również do krótkotrwalego

(Lytta vesicatoria L.), który żywi się

ba, po którym okres odurzenia trwa

powrót do zdrowia po takim skompli-

ropucha szara

paraliżu, ale z zachowaniem pelnej

glównie liśćmi, pylkiem i nektarem, a

ok. 5­6 godzin.

kowanym zatruciu przebiega nader

zwierzęta. W wydzielinie skórnych

świadomości vide przy obrzędach

najchętniej przebywa na jesionach i

powoli i trwa z reguly kilka tygodni.

gruczolów jadowych, z których uwal-

zombie, ponieważ ofiara jest sparali-

Inna trucizna, nazywana toksal-

Zwierzęta

niana jest ona w wyniku mechanizmu

żowana, ale w pelni świadoma co się

U zwierząt podobnie jak u roślin

buminą lub ichtiotoksyną znajduje

obronnego pod wplywem bodźców

z nią dzieje. Amerykańscy toksykolo-

i grzybów spotyka się również po-

się w krwi węgorza i lina. Powodu-

mechanicznych stwierdzono obec-

dzy, którzy widzieli zombie, twierdzą,

jedynczo alkaloidy halucynogenne,

je ona rozpad czerwonych cialek w

ność licznych alkaloidów chinolizydy-

że rytual ten nie polega na wskrze-

które stanowią o egzotyce tych ga-

momencie przedostania się bezpo-

nowych: salamandrynę, samandaron

szaniu umarlych, a raczej wprowa-

tunków jak również to, że znalazly

średniego do krwiobiegu.

i samandarydynę. W zamierzchlych

dzaniu w nieznany rodzaj letargu lub

one zastosowanie w medycynie.

Przeprowadzone badania nauko-

czasach często wkladano żywe sala-

śpiączki, wywolanej przez nieznaną

Najważniejsze zwierzęce halucy-

we wykazaly, że przyczyną wielu za-

Chrząszcz pryszczel lekar-

mandry do wysokoprocentowego al-

substancję, która może powodować

nogeny wykazują strukturalne po-

truć prowadzących do niebezpiecz-

ski

koholu i marynowano. Praktyki takie

również przy przedawkowaniu po-

krewieństwo z wieloma hormonami

nych powiklań jest spożywanie ryb,

można spotkać jeszcze i dzisiaj, ale

ważne uszkodzenia partii mózgu z

mózgowymi i fizjologicznie czynnymi

suchych, kwitnących ląkach. Glówną

które zjadly bardzo male pierwotniaki

już nie w Polsce, a w Slowenii, gdzie

ośrodkami mowy i woli.

substancjami, które mają istotne zna-

substancją czynną owada jest kan-

(o wielkości od 0,05 do 0,15 mm),

nadal w myśl tradycji produkuje się

Substancja podana w dużym

czenie w przebiegu dużej ilości pro-

tarydyna, która już w starożytności

zawierające w sobie bardzo silną

halucynogenną wódkę. Salamandry-

stężeniu prowadzi również do krót-

cesów biochemicznych związanych

byla stosowana jako środek leczni-

truciznę o nazwie gambiertoksyna.

na dziala na centralny system ner-

kotrwalego paraliżu, który maksy-

na stale z funkcjami psychicznymi.

czy o charakterze przeciwbólowym.

Trucizna ta dla odmiany jest zupelnie

wowy, podwyższając ciśnienie krwi,

malnie może trwać nawet do ok. 72

Większość halucynogenów zawiera

Najczęściej stosowano ją przy choro-

nieszkodliwa dla spożywających ją

a zewnętrznie ma dzialanie silnie

godzin, ale z zachowaniem pelnej

azot i należy do grupy zwanej alka-

bach reumatycznych i nerwobólach,

ryb, ale w ich przewodzie pokarmo-

drażniące blony śluzowe.

świadomości.

loidami, które obejmują organiczne

a w homeopatii suszone i sproszko-

wym, gdzie zostaje poddana dzia-

Egzotyka ,,magicznych" substan-

związki azotowe o charakterze stric-

wane chrząszcze stosowano w cho-

cji chemicznych nie ominęla również

te zasadowym, których poszczególni

robach dróg moczowych. Wyizolowa-

przedstawicieli krajowej ichtiofauny.

przedstawiciele różnią się od siebie

na kantarydyna, której w ciele prysz-

Nikt nie zdaje sobie sprawy z tego,

pod względem budowy chemicznej.

czela jest od 0,5 do 1% (wszystkich

że w Polsce są ryby, po zjedzeniu

O ile wlaściwości halucynogenne

plynów ustrojowych) powoduje silne

których mogą wystąpić nie tylko

wielu gatunków roślin i grzybów byly

stany zapalne skóry, blon śluzowych

klasyczne zatrucia pokarmowe, ale

już znane w zamierzchlej przeszlo-

lub po podaniu doustnym wywolu-

również objawy zaburzenia świa-

ści, to halucynogeny pochodzenia

je silne zatrucie w calym ukladzie

domości polączone z utratą kontroli

zwierzęcego zaczęly być poznawane

moczowo-plciowym. Jej produkcja

nad pracą naszego organizmu. Po-

dopiero dzięki rozwojowi chemii na

odbywa się w stawach kolanowych

ważne zatrucie pokarmowe może

przelomie XIX i XX w.

odnóży owada, kiedy zostanie on

wystąpić po zjedzeniu popularnej

To wlaśnie jednym z takich ga-

zaniepokojony lub silnie przestra-

makreli, która ma w sobie trującą

tunków zwierząt jest ropucha szara

szony przez intruza. Dla czlowieka

skombrotoksynę, będącą miesza-

(Bufo bufo L.)**, która należy do

niebezpieczna dawka kantarydyny

niną wielu związków chemicznych

największych plazów jakie wystę-

wynosi zaledwie 0,03 g.

powstających w czasie bakteryjne-

pują na terenie kraju. Dlugość ciala

go rozkladu tkanki skórnej i mię-

ropuchy może dochodzić nawet do

*LSD jest dietyloamidem kwa-

śniowej. Zatrucie skombrotoksyną

20 cm, natomiast ubarwienie grzbie-

su lizergowego, który już w bardzo

Brzana

powoduje kolatanie serca, silne

tu, które może być od szarego do

malej dawce u doroslego czlowieka

bóle glowy, wymioty oraz wysypkę

brązowego jest uzależnione od

wywoluje zmiany postrzegania oto-

W wyniku prowadzonych badań

laniu skomplikowanych procesów

skórną, a dolegliwości w zależności

środowiska. Skóra plaza jest chro-

czenia i silne halucynacje.

nad tą tajemniczą substancją udalo

trawiennych, przeksztalca się dodat-

od indywidualnych cech organizmu

powata i pokryta brodawkami. Ro-

**Ropucha szara zamieszkuje

się także Davisowi ustalić, że ma

kowo w jeszcze bardziej toksyczną

mogą występować nawet do 8 dni

puchy szare żyją glównie w lasach,

wszystkie biotopy lądowe od nizin

ona nie tylko toksyczny, ale również

substancję ­ ciguatoksynę, która nie-

od chwili zatrucia. Jeżeli chodzi o

parkach i ogrodach, nierzadko w

do wysokości ponad 2000 m n.p.m.

stricte halucynogenny wplyw na

stety odklada się i kumuluje w mięsie

ryby slodkowodne to jedynie mię-

pobliżu siedzib ludzkich. Specyficz-

***Salamandra plamista osiąga

ludzki organizm. Dowodem na to są

ryb. Stężona ciguatoksyna w propor-

so brzany (Barbus barbus L.) wy-

na wydzielina z gruczolów ropuchy

maksymalnie dlugość do 28 cm.

zaburzenia w odbiorze rzeczywisto-

cji 10 mikrogramów przypadających