img
24
Wielcy zapomniani
28 lutego­16 marca 2017 nr 4 (272) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Andrzej Tarasek, niewidomy organista
i kompozytor ze Lwowa
W kościolach na zachodnich terenach obecnej Ukrainy, szczególnie w tych,
które w czasach komuny pozostawaly czynne, można niekiedy podczas uroczy-
stych mszy świętych uslyszeć nigdzie indziej niespotykane śpiewy liturgiczne
oparte na motywach ludowych, które w większości zostaly skomponowane
przez cichego i skromnego organistę i wirtuoza Andrzeja Taraska.
we Lwowie pracę na stanowisku
niewielki kościólek pw. św. Antoniego
MARIAN SKOWYRA
organisty i kierownika pięćdziesię-
na górnym Lyczakowie, gdzie poma-
cioosobowego chóru kleryckiego,
Minęlo 23 lata od jego śmierci,
gal w pracy choremu już ks. Ignace-
którą kontynuowal do zakończenia
lecz nie ma jeszcze opracowania na-
mu Chwirutowi.
II wojny światowej. ,,W swoich wspo-
ukowego na temat jego dzialalności.
Ponadto w latach 1945-1991 byl
mnieniach opowiadal z ożywieniem,
Tu i ówdzie można spotkać jedynie
zatrudniony we Lwowskiej Akademii
jak to gral mszę świętą gregoriańską
sporadyczne wzmianki o tej ciekawej
Muzycznej na stanowisku stroicie-
dla sześcioglosowego chóru WSD
i zaslużonej dla życia Kościola lwow-
la fortepianów. Na osobistą prośbę
franciszkanów we Lwowie" ­ rela-
skiego postaci.. W 2007 roku ukazala
rosyjskiego pianisty Swiatoslawa
się publikacja ,,Msze liturgiczne i pie-
cjonowala Maria Stefanowska. W
Richtera stroil fortepiany w miastach
śni kościelne. Suplement do Historii
tym też czasie czynnie angażowal
Ukrainy, a nawet w Moskwie i Wilnie,
wsi Strzalkowice", w której autor
się jako muzyk w klubie kolejarzy.
dokąd ten światowej slawy muzyk-
podjąl próbę zebrania skomponowa-
Wybuch II wojny światowej zastal
wirtuoz mial przybyć z koncertem. W
nych przez Andrzeja Taraska mszy i
mlodego kompozytora i organistę we
pamięci mieszkańców Lwowa i okolic
pieśni religijnych. Sergiej Kaliberda w
Lwowie, który postanowil pozostać w
zachowalo się pewne interesujące
publikacji na temat organów Lwowa i
mieście i poslugiwać w kościolach.
wydarzenie w miejscu pracy Andrze-
Galicji, wydanej we Lwowie w 2014
W czasie okupacji niemieckiej mial
ja Taraska. Byl to okres wojującego
roku nie wspomnial nawet o Tarasku
przechowywać i uratować od śmierci
ateizmu i komunizmu. Dyrektor kon-
mimo,domagal się tego w recenzji
pewną rodzinę żydowską, wśród nich
serwatorium zarzucil mistrzowi, że
na temat publikacji Michal Piekarski z
Helen Simons, której potomkowie
codziennie chodzi do kościola i mial
Instytutu Historii Nauki Polskiej Aka-
nadal mieszkają w Izraelu i pamię-
mu nawet zagrozić że zwolni go za
demii Nauk. Autor recenzji napisal:
tają o swoim wybawcy. Czlonkowie
to z pracy. Wówczas pan Tarasek mu
odpowiedzial: ,,No cóż, panie dyrekto-
,,W książce nie pojawily się ani razu
tej rodziny po zakończeniu wojny
rze, jeśli ja z powodu tego, że gram
nazwiska organistów dzialających w
nawiązali z nim kontakt i wielokrotnie
w kościele na organach, gorzej stro-
dwóch pozostalych rzymskokatolic-
przyjeżdżali do Lwowa.
instrumenty, to chętnie podpiszę
kich kościolach Lwowa, nieodebra-
Lwów powojenny przeszedl liczne
podanie o zwolnienie" ­ i nie zostal
nych wiernym przez wladzę sowiec-
zmiany. Miasto znalazlo się po drugiej
ką: Andrzeja Nikodemowicza ­ kom-
stronie polskiej granicy w skladzie
zwolniony.
pozytora związanego z kościolem
Ukraińskiej Republiki Radzieckiej.
Stroil kościelne organy we Lwo-
św. Marii Magdaleny (zamienionym
Zamknięto wiele świątyń i klaszto-
wie, w Mościskach, Samborze, Stryju
że jedynie poprzez wyplatanie koszy-
Jak podkreślali jednoglośnie
później na salę koncertową), oraz
rów. Polacy zostali deportowani na
i Szczercu. Na temat strojenia orga-
ków Andrzej zdola w przyszlości się
wszyscy respondenci ­ mistrz Tara-
nów ktoś wspominal: ,,Tarasek wci-
Andrzeja Taraska ­ organisty i kom-
zachodnie tereny Polski. We Lwowie
utrzymać. Jednak pewnego dnia, gdy
sek, siedząc przy organach potrafil
skal klawisze i nasluchiwal, po czym
pozytora pracującego w kościele św.
pozostalo jeszcze cztery czynne świą-
rodzice wysluchali audycji radiowej o
doskonale prowadzić śpiew. Jego
wolal do organisty katedralnego pana
Antoniego".
tynie: Matki Bożej Śnieżnej, św. Marii
pewnym grającym po mistrzowsku
gra i wlasne kompozycje liturgiczne
Bronislawa Pacana: wyżej, albo niżej,
Andrzej Tarasek, choć na to za-
Magdaleny, św. Antoniego na Lycza-
na skrzypcach niewidomym chlopcu,
sprzyjaly poglębionemu przeżywa-
a ten odpowiednio regulowal instru-
slużyl, nie posiada we Lwowie swo-
kowie i katedra pw. Wniebowzięcia
nastąpila zmiana decyzji.
niu nabożeństw i podnosily na du-
ment". Obecny organista kościola św.
jej ulicy ani pomnika, ani nawet tabli-
Najświętszej Maryi Panny ­ można
W wieku dziewiętnastu lat An-
chu w trudnych latach komunizmu,
Antoniego Edward Kuc dodaje: Sam
cy pamiątkowej i powoli odchodzi w
bylo w tym czasie uslyszeć w nich grę
drzej ukończyl w Stanislawowie mu-
szczególnie gdy gral pieśń: ,,Króluj
sluchal i sprawdzal strojenie, a po-
zapomnienie. Już ponad dziesięć lat
na organach mistrza Andrzeja. Po za-
nam Chryste".
zyczną szkolę dla niewidomych w
mocnicy pracowali przy piszczalkach.
temu 6 lutego 2005 roku w kościele
mknięciu dwóch świątyń ­ pw. Matki
Lwów w okresie międzywojen-
klasie organów. 26 lipca 1930 roku
Strojenie Taraska bylo bezkonkuren-
św. Antoniego odbyl się dobroczyn-
Bożej Śnieżnej i św. Marii Magdaleny,
nym i powojennym mial wspanialych
rozpocząl w Wyższym Seminarium
cyjne. Tak jak on potrafil nastroić to
ny koncert ku czci śp. Andrzeja Ta-
ośrodkiem jego życia i pracy stal się
organistów, którzy pięknie wspoma-
Duchownym ojców franciszkanów
żadna książka tego nie opisze i żadne
raska, zaś na cmentarzu Janowskim
gali grą na organach i swoim śpie-
rachunki tego nie wyliczą".
we Lwowie, gdzie zostal pochowa-
wem należyte przeżywanie miste-
ny, dzięki inicjatywie lwowskiej para-
Harmonia i styl Taraska byly
rium liturgii. Na szczególną uwagę
fii św. Antoniego zostal wzniesiony
odmienne od innych lwowskich
zaslugują tacy lwowscy organiści jak
6 października 2013 roku okazaly
dawnych organistów. Potrafil dobrze
Michal Woźny, Tadeusz Majerski, Ta-
pomnik nagrobny, który swoją formą
improwizować. Mógl natychmiast
deusz Mahl, Jan Ranged-Śmigielski
nawiązuje do wykonywanego zawo-
odtworzyć lub bezpośrednio zaim-
i Józef Nowakowski, wieloletni orga-
du zmarlego dlugoletniego organisty
prowizować uslyszany utwór mu-
nista katedry Lwowskiej, który pelnil
wielu kościolów archidiecezji lwow-
zyczny. W części stale liturgii wpla-
w tej świątyni poslugę także po II
skiej poprzez udekorowanie plyty
tal utwory wielkich kompozytorów
wojnie światowej. Obecny organista
nagrobnej symbolicznymi piszczal-
takich jak Haydna czy Bacha. Bar-
lwowskiej katedry, Bronislaw Pacan,
kami organowymi.
dzo delikatnie używal instrumentu.
jako uczeń Nowakowskiego jest kon-
Czas, jak wiemy, jest dobrym
Glośność dźwięku dostosowywal do
tynuatorem tradycji muzycznych tej
lekarzem, ale też zaciera wszelkie
ilości osób w kościele. Profesjonal-
świątyni. Ważną postacią w powojen-
ślady. Obecnie nie zachowalo się
nie też dobieral rejestry, co czynilo
nej historii muzycznego Lwowa jest
wiele materialów źródlowych, istnieje
grę znacznie piękniejszą.
niedawno zmarly w Lublinie wybitny
zaledwie jedno zdjęcie Andrzeja Ta-
W okresie powojennym Tarasek
kompozytor polski Andrzej Nikode-
raska, zrobione w zakrystii kościola
zalożyl rodzinę i zamieszkal wraz z
mowicz związany z kościolem św.
św. Antoniego we Lwowie 16 lutego
żoną przy dawnej ulicy Czkalowa 9,
Marii Magdaleny, i oczywiście oma-
1966 roku, na którym widnieje wraz
gdzie Taraskowie mieli polowę domu.
wiany tu Andrzej Tarasek z kościola
ks. Ignacym Chwirutem i najbliższy-
Tam też przyszedl na świat ich syn
św. Antoniego.
mi wspólpracownikami kościola. Na
Adam. Wolny czas mistrz poświęcal
Andrzej Tarasek urodzil się 18
szczególną uwagę zasluguje fakt,
na strojenie fortepianów w domach
listopada 1910 roku w Krynicy na te-
że pan Andrzej nie lubil pozować do
prywatnych, doradzal także w kupnie
renie obecnej Polski, w polskiej rodzi-
zdjęć i kategorycznie zabranial, aby
instrumentów oraz uczyl zdolnych
nie, jako syn Macieja. W wieku pięciu
go fotografowano. Niniejszy artykul
studentów gry na organach i fortepia-
lat na skutek wybuchu niewypalu
powstal dzięki wywiadom, przepro-
nie. Mial wielu studentów w różnym
stracil wzrok. Ten wypadek sprawil,
wadzonym w środowisku lwowskim
wieku i na różnych poziomach za-
że rodzice postanowili ksztalcić syna
w 2008 roku.
angażowania muzycznego. W domu
w zawodzie wikliniarza ­ uważano,