28

Z pamiętnika podróżnika

17 marca­10 kwietnia 2017 nr 5 (273) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Znane polskie rody na wschodzie

Rzeczypospolitej: Jaroszyńscy

Kontynuujemy temat rezydencji znanych rodów polskich na wschodnim

Podolu. Nie sposób pominąć tu rodziny Jaroszyńskich, którzy w szczególny

sposób wslawili się w drugiej polowie XIX wieku, budując liczne zaklady prze-

myslowe i wydając dużą cześć swego majątku na mecenat i dobroczynność.

obrazem św. Michala Archaniola,

DMYTRO ANTONIUK

8 bocznych oltarzy, organy, freski

tekst i zdjęcia

i ambona w ksztalcie lodzi Piotro-

wej z masztem i żaglem, wioslami

Ród Jaroszyńskich, herbu Kor-

i sieciami.

czak, znany byl od XVI wieku, ale

W historii jest opis ,,rzezi haj-

prawdziwym fundamentem zamoż-

damackiej" w Tywrowie w czasie

ności rodu stal się konfederat barski

koliszczyzny, więc prawdopodobnie

Zachariasz Jaroszyński, podstoli

klasztor ucierpial, ale zostal odbudo-

winnicki. Swoim stylem gospodaro-

wany przez Jaroszyńskich, którzy już

wania i pozycją polityczną doszedl

wówczas calkowicie wladali miastem.

do olbrzymiego majątku, co pozwolilo

Po powstaniu 1831 roku, gdy wojska

mu wystawić pierwszą w historii rodu

powstańcze rozbily pod Tywrowem

prawdziwie wielkopańską rezydencję

Rosjan, klasztor zostal skasowany,

w Tywrowie i ufundować klasztory dla

a kościól przeznaczono na świątynię

dominikanów i kapucynów.

parafialną, mimo iż najpierw plano-

Tywrów od dawna należal do

wano przekazanie go prawoslawnym

dwóch rodzin: Kaletyńskich i Ja-

na cerkiew. Ale prawdziwe nieszczę-

roszyńskich. Z jednej strony bylo

ścia mialy spotkać zabytek dopiero w

to korzystne dla mieszczan, bo

przyszlości. W czasach stalinowskie-

od pierwszych otrzymali klasztor

go terroru świątynia zostala zamknię-

dominikanów z olbrzymim baroko-

ta, a dwie wieże zrujnowane. Później

wym kościolem, a drudzy wystawili

w świątyni umieszczono zaklad pro-

tu swoją magnacką rezydencję. Z

dukcji wyrobów z plastiku i potężnymi

drugiej strony taka dwuwladza nie

Palac Józefa Jaroszyńskiego w Babinie

betonowymi plytami przedzielono ją

mogla nie doprowadzić do konfliktu,

na kondygnacje. Przy tej ,,moderni-

który w końcu nastąpil, gdy wspo-

stronie Dniepru), i przekazal go na

żoną przywieźli kopię cudownego

niemale sumy na budowę klasztoru,

zacji" oczywiście zniszczone zostalo

mniany już Zachariasz Jaroszyński

prawoslawne seminarium.

obrazu Matki Bożej, którą umieścili w

która trwala w latach 1752-1760 i

cale wyposażenie i wystrój wnętrza.

silą zająl caly Tywrów. Wtedy to,

Duchowieństwo, prawdopodob-

kaplicy zamkowej. Legenda glosi, że

zakończyla się wystawieniem wspa-

Los cudownego obrazu do dziś jest

niby przez przypadek, zabil zakon-

nie celowo, doprowadzilo do pożaru

pewnego razu miejscowy Żyd idąc

nialej dwuwieżowej barokowej świą-

nieznany.

nika-dominikanina z klasztoru Kale-

palacu, po czym rezydencję gruntow-

obok kaplicy, dostrzegl, że obraz się

tyni p.w. św. Michala Archaniola oraz

Bylem tu po raz pierwszy w 2009

tyńskich. Pod koniec życia wykladal

nie przebudowano. W części central-

świeci i zacząl budzić cale miasto,

piętrowych zabudowań klasztornych,

roku, gdy przygotowywalem prze-

wielkie sumy na budowę klasztorów

nej pojawila się seminaryjna cerkiew

aby wszyscy mogli ujrzeć ten cud.

tworzących z kościolem wewnętrzny

wodnik po Ziemi Winnickiej. Klasztor

i kościolów, dobudowal sąsiednią

z pólokrągla absydą, a po lewej

Wydarzenie to przesądzilo o decyzji

dziedziniec.

świątynię dominikańską i zalożyl

korpus seminaryjny, nijaki pod wzglę-

klasztor kapucynów w miejscowo-

dem architektonicznym. Po 1917 roku

ści Kuna, gdzie kazal pochować się

umieszczono tu szkolę-internat, którą

pod progiem, a na epitafium wyryć

niedawno przeformowano na liceum.

wszystkie swoje grzechy i przewi-

Wszelkie zdobnictwo wewnętrzne i

nienia. Prawdopodobnie dokonal

zewnętrzne palacu zostalo utracone.

tego jego syn, Antoni, po ukończe-

Pozostal widoczny jedynie fragment

niu budowy świątyni.

pólokrąglych  pilastrów,  brutalnie

Po śmierci Zachariasza, wlaści-

zniszczonych przez popów przy do-

cielem palacu zostal jego mlodszy

budowywaniu nowego budynku.

syn Czeslaw, który bral udzial w

Jeszcze mniej szczęścia mial

zwycięskiej bitwie z Rosjanami pod

sąsiedni klasztor. Ale może po ko-

Tywrowem. Wówczas rząd pozosta-

lei...

wil majątek Jaroszyńskim, ale już nie

Jak twierdzi badacz spuścizny

oszczędzil ich, gdy kolejny wlaściciel,

dominikańskiej na Ukrainie Natalia

Mury i wieża cukrowni Jaroszyńskich w Babinie

byl zamieszkany, zaś kościól zial

budowy klasztoru dla dominikanów.

W owym czasie Michal Jan Ka-

pustką. Wewnątrz, po przedostaniu

Pierwsi czterej zakonnicy, którzy tu

letyński już zmarl i na jego cześć

się przez otwory okienne, w prezbi-

przybyli, zamieszkali obok kaplicy

w świątyni umieszczono epitafium

terium na stropie można bylo dojrzeć

zamkowej. Budowę powstrzymalo

z jego portretem, rzeźbą Piety

resztki fresków z XVIII wieku. Po roku

powstanie hajdamackie (Tywrów

oraz urną z sercem dobroczyńcy.

zabytek zostal przekazany katolickim

zostal przez kozaków zdobyty) oraz

Nieopodal umieszczono podobne

Kościól pokapucyński i pozostalości klasztoru w Kunie

oblatom, którzy energicznie zabrali

trwaly spór pomiędzy Kaletyńskimi

epitafium jego odwiecznych opo-

Henryk, wziąl udzial w powstaniu

Ursu, oo. kaznodzieje zjawili się tu

się do odbudowy świątyni. W maju

i Jaroszyńskimi o wladanie miej-

nentów ­ Marianny i Zachariasza

1863 roku. Jaroszyńscy zmuszeni

już w 1569 roku. Inne źródla poda-

2013 roku odbyla się tu międzynaro-

scowością. Doszlo nawet do użycia

Jaroszyńskich z portretem tego

byli sprzedać tywrowski palac księciu

ją datę: 1740. Wydarzenie to po-

dowa konferencja z udzialem profe-

broni i strzelania z armat, podczas

ostatniego. Chlubą kościola byl ol-

Koczubejowi, który nie mial zamiaru

przedzila pielgrzymka chorążego

sorów z Politechniki Śląskiej, którzy

którego Zachariasz Jaroszyński za-

brzymi oltarz glówny z czczoną iko-

dbać o olbrzymią rezydencję (więk-

braclawskiego Michala Jana Kale-

opracowali projekt odbudowy klasz-

bil jednego z zakonników. Żeby od-

ną Matki Boskiej Częstochowskiej,

szość jego majątku leżala po lewej

tyńskiego do Częstochowy. Wraz z

toru i świątyni. Przewidziano odbu-

pokutować swój grzech, lożyl potem

zwanej tu Tywrowską, zaslaniany