12

kurier kulturalny

11­27 kwietnia 2017 nr 6­7 (274­275) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Świderkowe wspomnienia teatralne

W sobotę, 1 kwietnia, w Polskim Teatrze Ludowym we Lwowie, odbyla się premie-

ra komedii dario Niccodemi Scampolo (Galganek). Powojenna premiera sztuki

Scampolo, ale już z podtytulem Świderek miala miejsce we Lwowie przy ul. Zimo-

rowicza 17 w Teatrze Malych Form 5 kwietnia 1946 roku. Historia teatru ,,Miniatury"

jest krótka, bo po roku od jego zalożenia aktorzy musieli opuścić ­ jak większość

mieszkańców ­ ukochane miasto i przenieść się do Szczecina.

niej szczególny sentyment, także ze

ANNA GOrdiJEWSKA

względów rodzinnych.

Kto gral tytulową boha-

Poprosilam ZBIGNIEWA

terkę?

CHRZANOWSKIEGO,  dy-

Boguslawa Michna-Czosnowska,

rektora, reżysera oraz aktora

którą poznalem we Lwowie podczas

Polskiego Teatru Ludowego

pożegnalnego koncertu grupy akto-

we Lwowie przy ulicy Ko-

rów Teatru Miniatur, opuszczają-

pernika 42, by podzielil się

cych nasze miasto w 1946 roku. Ten

z Czytelnikami Kuriera Gali-

wspólny polsko-ukraiński wieczór

cyjskiego swoimi refleksjami

odbyl się w Teatrze Skarbkowskim.

na temat obecnej premiery.

Bylem oddelegowany przez rodzi-

ców, żeby zanieść tej aktorce bukiet

Tegoroczna premiera ma

kwiatów na scenę. Po wielu latach, w

dla Pana szczególne zna-

1983 roku, spotkalem panią Bogusla-

czenie.

wę w Szczecinie w Teatrze Polskim,

To prawda.Ta premiera wywolala

w którym ja również po opuszczeniu

we mnie ogromną falę wspomnień ­

Lwowa zacząlem pracować. Nie mu-

mojego dzieciństwa, mlodości, pierw-

sieliśmy wymieniać żadnych dodat-

szych fascynacji teatralnych. Premie-

kowych slów, ponieważ wiedzieliśmy

ra Scampolo odbyla się 1 kwietnia.

Scena ze spektaklu Scampolo 1 kwietnia 2017, z udzialem Ireny Asmolowej (od lewej),

doskonale co nas lączy. Mieliśmy od

Ktoś by mógl żartobliwie powiedzieć,

Wiktora Lafarowicza i Wiktorii Slobodianej

razu ogromne zaufanie do siebie. Do-

że to jest prima-aprilisowy żart. Po-

Teatrze Mlodego Widza) oficjalnie

naszego kolegi ­ wroclawskiego ak-

wiedzialem się, że Boguslawa, wtedy

szukiwania repertuarowe mają różne

bil Pan oglądać slupy oglo-

opuścila Lwów i zainstalowala się w

tora Stanislawa Melskiego udalo się

już Busia ­ tak wolno mi bylo do niej

źródla, ale ta pozycja ma charakter,

szeniowe, których bylo we

Katowicach. Jednak niektórzy akto-

zdobyć tekst tej sztuki.

się zwracać ­ byla aktorką, reżyserką

powiedzialbym, lekko przygodowy.

Lwowie sporo. Więc pew-

rzy wciąż pozostawali we Lwowie.

w Gdańsku, obecnie jest na emerytu-

Otrzymalem kiedyś od swojego przy-

nego dnia...

W jakim stanie byl ten

Część z nich pracowala w Mimansie

Pewnego dnia, a byl to rok

rze. I kiedy wreszcie sfinalizowala się

jaciela Ryszarda Markowa, dyrektora

tekst?

Opery lwowskiej m.in. Aleksander

1946, przechodząc przez plac Ha-

Okazalo się, że nie jest to wydru-

sprawa tekstu, z duszą na ramieniu

Teatru Ateneum w Warszawie plik

Leszczyc, Jan Hlady, Marian Kola-

licki i dawną ulicę Batorego na ul.

kowany tekst, tylko rękopis suflera

zatelefonowalem do Gdańska. Usly-

archiwalnych zdjęć. Na fotografiach

ziński. Inni poszukiwali pracy, i Syl-

Kochanowskiego do swojej szkoly

teatralnego, pana Longina Dąbrow-

szalem w sluchawce jej wciąż mlody

byly udokumentowane losy lwow-

wester Czosnowski potrafil ich zor-

nr 24, na jednym ze slupów teatral-

skiego, który przepisal calość odręcz-

glos, pelen werwy, jakiegoś dynami-

skiej grupy teatralnej, wśród których

ganizować. Prawdopodobnie zwrócili

nych zobaczylem plakat, na którym

nie, nawet lącznie z rolami dla akto-

zmu i ogromnej radości, tak jakby

byl mój wujek Stanislaw Krzanowski,

się do ówczesnych wladz radzieckich

dużymi literami bylo napisane ,,ŚWI-

a byl to wlaśnie zespól powojennego

z propozycją, że chcieliby zalożyć

DEREK". Zapamiętalem ten tytul.

Teatru Miniatur.

Minęlo wiele lat i dopiero w zesta-

wie archiwalnych zdjęć, wyslanych

przez Ryszarda Markowa, ponownie

zauważylem afisz przedstawienia

Świderek. Wówczas postanowilem,

że znajdę i zrealizuję tę sztukę.

Gdzie Panu udalo się

zdobyć tekst do tego przed-

stawienia?

Poszukiwanie tekstu Świderka

można wpisać w pewną historię pe-

netracji prawie archiwalno-kryminal-

nych! Autorem tej sztuki jest Dario

Niccodemi, popularny wloski pisarz

z przelomu XIX i XX wieku. W ory-

ginale sztuka nazywa się Scampolo,

co w doslownym tlumaczeniu znaczy

Plakat premiery komedii Świderek 5 kwietnia 1946 r.

Galganek. Natomiast we Lwowie

byla grana jako Świderek. I wlaśnie

Teatr Miniatur. Otrzymali zgodę i po-

Może pójdźmy tropem

w tym przedstawieniu gral również

mieszczenie przy ulicy Zimorowicza

wspomnieniowym o Pana

mój wujek. Zaczęly się poszukiwania

17 (obecnie Dudajewa) w pięknej,

wujku Stanislawie Krzanow-

tekstu. Okazalo się, że nie ma go w

okazalej kamienicy, na której parte-

skim oraz jego otoczeniu,

żadnym z teatrów, choć ta komedia

rze byla sala widowiskowa. A obok

który zainspirowal Pana do

byla grana niejednokrotnie również

w narożnym budynku pod numerem

powrotu do tej sztuki?

po wojnie. Szukaliśmy w teatrze w

Mój wujek byl tancerzem lwow-

19 znajdowala się siedziba Związku

Szczecinie, ponieważ grupa Teatru

skiej opery. Po wojnie znalazl się

Nauczycielstwa Polskiego. Najpraw-

Miniatur opuścila Lwów i docelowo

w grupie ostatnich aktorów, którzy

dopodobniej sala ta mogla slużyć

dotarla do Szczecina. Wraz z tym ze-

jeszcze nie wyemigrowali ze Lwowa

obu organizacjom.

spolem znalazl się również mój wujek

(nie lubię slowa repatriowali). Grupę

Czy byl Pan na jakimś

Stanislaw Krzanowski. Sprawdzalem

tę zalożyl Sylwester Czosnowski ­

przedstawieniu tego teatru?

w archiwum Jaroslawa Iwaszkiewi-

kompozytor, aranżer, dyrygent, któ-

Tak, rodzice wzięli mnie na no-

Boguslawa Michna-Czosnowska i Stanislaw Krzanowski,

cza, ponieważ wlaśnie on dokonal

ry w okresie wojenno-okupacyjnym

woroczne, ponieważ nie można bylo

Swiderek 1946 r.

tlumaczenia sztuki na język polski.

znalazl się we Lwowie, a przyjechal

używać slowa bożonarodzeniowe,

rów. Należalo więc ten egzemplarz

uslyszala znowu glos z ukochanego

Wreszcie okazalo się, że tekst ko-

z Wilna. Zacząl wraz z aktorami dzia-

przedstawienie ,,Gdy gwiazdki za-

odcyfrować i wydrukować. I wreszcie

Lwowa. Powiedzialem jej, że chcę

medii znajduje się w zbiorach Osso-

lać po 1945 roku, ponieważ grupa

ploną. Mialem wówczas 10 lat.

po tym wysilku ze wszystkich stron,

zrealizować komedię, w której ona

lineum we Wroclawiu. Dzięki wielkiej

Polskiego Teatru, który wtedy stacjo-

Wspominal Pan podczas

udalo nam się tekst odczytać. Sztu-

grala rolę tytulową. Nie posiadala,

życzliwości dyrektora tego zakladu

nowal w dawnym Teatrze Żydowskim

naszej wcześniejszej rozmo-

ka nam się spodobala. A ja mam do

niestety, tekstu w swoich zbiorach, ale

prof. Adolfa Juzwenki oraz staraniom

przy ulicy Jagiellońskiej, (obecnym

wy o tym, że jako chlopak lu-