27
www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 1127 kwietnia 2017 nr 67 (274275)
kilka slów o mojej matce
kle fotografie. Prawo wykonywania
nie do Nicei. Wróciwszy po krótkiej
takich fotografii na terenie Imperium
kuracji ponownie do Charkowa, rzucil
posiadal w tym czasie jedynie Fe-
się w wir pracy, nie zważając nawet
10 marca 2017 roku zmarla moja matka, Irena Wasidlow. Przeżyla trudne, ale
decki. Od 1898 roku eksperymentuje
na ostrzeżenia przyjaciól i lekarzy.
nad robieniem i wywolywaniem ko-
Znakomity czlowiek i artysta zmarl 21
bardzo interesujące życie. Tymi wspomnieniami chcę oddać hold jej pamięci.
lorowych zdjęć. Charkowska gazeta
lipca 1902 roku w Mińsku w drodze
tak o tym pisala: Ostatnim slowem
do Berlina, gdzie mial poddać się ko-
roboty do kopania okopów. Wrócil już
go i zezwolenia na wyjazd bylo pro-
JERZY WASIDLOW
sztuki fotograficznej w ostatnim cza-
lejnemu leczeniu. Nie dojechal. Mial
po wypędzeniu Niemców. Postanowili
cedurą dlugą i uciążliwą. Odwiedza-
sie są kolorowe zdjęcia. Jeżdżący
zaledwie 45 lat.
Irena, córka Wojciecha, Wasi-
się ożenić. Ślub zawarli 5 czerwca
la wówczas przyjaciól w Szczecinie,
za granicę Alfred Fedecki przywiózl
W Charkowie z prawdziwym ża-
dlow, z domu Partyka, urodzila się w
1945 r. w Lodzi.
Lodzi, Domaszkowie, Bielawie.
wzorce takich zdjęć, zachwycające
lem przyjęto informacje o odejściu
Zagożdżonie 20 stycznia 1925 roku.
Prawie od razu zaczęla się wy-
W rodzinie zawsze mówilo się po
swoim wykonaniem: wszystkie ko-
mistrza. W gazetach zamieszczano
Ojciec, Wojciech syn Michala Partyki
wózka ruskich do ZSRR. Rodzina
polsku. Ale dzieci, gdy zaczęly uczęsz-
lory tęczy okazaly się dostępne dla
ogromne nekrologi, informujące o
polski rewolucjonista, bohater walk
Wasidlowowych, prawoslawna, z
czać do szkoly, spotkaly się z tego
stracie najbardziej utalentowanego
o niepodleglość, uczestnik rewolu-
nazwiskiem, kończącym się na ,,-ow"
powodu z szyderstwami. Zaistniala
i pierwszoplanowego mistrza dzie-
cji 1905 roku, Sybirak, za prace w
byla na listach. Można bylo się scho-
więc konieczność używania dwóch
la fotograficznego. Cialo zmarlego
dziele odzyskania niepodleglości od-
wać i przesiedzieć. Ale nie calą rodzi-
języków: Irena z Janem cale życie
przywieziono do Charkowa 25 lipca.
znaczony Krzyżem Niepodleglości.
ną. Jan, starszy syn, nie chcial zosta-
rozmawiali po polsku, a dzieci po ro-
Urodzil się we wsi Dąbrowicy pow.
wiać matki z mlodszym rodzeństwem.
syjsku. Niemniej w domu zawsze byly
Z udzialem licznie zgromadzonych
Wloszczowa 23 kwietnia 1875 roku.
Irena postanowila jechać za mężem.
książki polskie, m.in. Jana Korczaka
krewnych, przyjaciól i znajomych
Pracowal w Wojskowej Wytwórni
Byla już w ciąży. Rodzice, którzy z
i inne, Plomyczek, non stop sluchali-
żalobna procesja ruszyla do miejsco-
Prochu, jako mechanik.
autopsji znali Rosję jako kraj zly i nie-
śmy programu pierwszego polskiego
wego kościola katolickiego. Następ-
Matka Ireny, Lidia Partyka córka
bezpieczny, wsiedli do towarowego
radia. Dzieci dobrze znaly język pol-
nego dnia odbyl się obrzęd pogrzebu.
Dmitrija z domu Bielokrysenko, ro-
wagonu w ostatniej chwili. Za jedyną
ski, wnuki też. Później okazalo się, że
Alfred Fedecki zostal pochowany na
syjska szlachcianka, urodzila się 11
córką. Z rozpaczy.
wnuki Wasidlowowów jedyne w calej
dawnym cmentarzu katolickim w ro-
Eszelon na zimę stanąl w spiec-
marca 1897 roku w Charkowie. Jej
stanislawowskiej wspólnocie Polaków
dzinnym grobowcu, gdzie spoczywa-
posieleniju Engels na lewym brze-
ojciec, Dmitrij Bielokrysenko, byl wla-
zostaly przyjęte do polskich uczelni
la już jego żona.
ścicielem wsi Gorlowka na Donbasie.
gu Wolgi. Tam w kwietniu urodzil
bez kursu wyrównawczego.
Po śmierci Fedeckiego zaklad
(Rodzina rozsypala się po rewolucji).
się starszy syn Andrzej. Świstek od
Zawodowa kariera Ireny zmie-
fotograficzny przez pewien czas pra-
Rodzinna historia interesująca jest
NKWD mial ważność 1 miesiąc. Po-
ścila się w sowieckim odcinku życia.
cowal nieprzerwanie, jednak w 1903
tym, że jeden z Bielokrysenków byl
stanowili, że zdążą dotrzeć do Polski.
Projektowala meble w biurze projek-
roku dom zostal sprzedany, a po 1910
bliskim przyjacielem Illi Uljanowa w
Puścili się w samowolną podróż po-
towym w lokalnym przedsiębiorstwie,
roku córki Alfreda Fedeckiego opuści-
Symbirsku i byl ojcem chrzestnym
wrotną. We Lwowie dowiedzieli się,
potem kierowala tym biurem. Musiala
Rewers zdjęć wykonanych
jego syna Wlodzimierza (przyszlego
że na granicy jest niebezpiecznie, że
w trybie eksternatu zdać egzaminy,
ly Charków. Dodajmy, że w 1914 roku
w studiu Fedeckiego
Lenina). W linii prostej spokrewnieni
strzelają. Cofnęli się do Stanislawo-
by potwierdzić wyksztalcenie śred-
mlodsza córka Fedeckiego przybyw-
są Bielokrysienkowie ze slynnym
wa. I tutaj przeżyli resztę życia.
nie, po czym zdobyla w technikum
fotografowania, przy pomocy różno-
szy do Charkowa na grób rodziców
rodem Potockich herbu Pilawa, z
Jan, już Iwan, znalazl pracę jako
wyksztalcenie inżynieryjne.
rodnych udogodnień. I tak w Charko-
nieoczekiwanie zmarla na zawal
których polski hrabia Seweryn Potoc-
elektryk w stanislawowskiej elek-
Pod koniec lat 80. zacząl się
serca w miejscowym hotelu, mając
wie niebawem pojawily się pierwsze
ki byl wielce zaslużony dla rozwoju
trowni. Za pośrednictwem dyrektora
proces demokratyzacji państwa.
zaledwie 23 lata. Zostala pochowana
kolorowe zdjęcia, które dotychczas
Charkowa. Jej matka, a babcia Ireny
elektrowni nabyli dla calej rodziny
Irena, jako jedna z pierwszych,
w Charkowie przy rodzicach.
byly wykonywane jedynie przez jed-
Serafima z domu Piestrikowa, byla
sowieckie dokumenty, mówiąc, że te,
wlączyla się w grono Polaków odra-
Dom, należący niegdyś do ro-
ną firmę w Europie. Obok Charko-
potomkinią dynastii polskich szlach-
co mieli, im skradziono. W Stanisla-
dzających parafię katolicką i polską
dziny Fedeckich, po 1917 roku wie-
wa, planowano także w Warszawie
ciców Cichockich h. Nalęcz, galąź
wowie urodzilo się im jeszcze dwoje
wspólnotę miasta. Za jej przykladem
lokrotnie zmienial wlaścicieli i byl
wywolywać kolorowe zdjęcia nową
której od 1712 roku osiadla w obwo-
dzieci: Ludmila 11 kwietnia 1948
poszly jej dzieci. Razem z polskim
trawiony przez pożary, co sprawilo,
metodą Fedeckiego.
dzie charkowskim. Wśród przodków
r. i Jurek 4 września 1949 r. Tata
nauczycielem Stanislawem Dęb-
w prostej linii, między innymi, znaj-
Wojciech nie dojechal. Zmarl w dro-
cem, Irena pracowala nad utworze-
dują się tutaj hetman Ukrainy Da-
dze w Zugresie w 1946 roku. Mama
niem przy parafii polskiej biblioteki.
niel Apostol (1654-1734), komornik
Lidia zmarla już w Stanislawowie w
Nadchodzące książki inwentaryzo-
graniczny radomski i sędzia ziemski
1962 roku.
wano, tworzono katalog, skrzynie
sandomierski Piotr Kochanowski
Życie przy sowietach bylo nie-
katalogowe, dokumentację biblio-
herbu Korwin (ojciec poety Jana Ko-
latwe i często irracjonalne. Wlasne
teki. Biblioteka dziala do dziś. W
chanowskiego), rosyjski admiral Piotr
mieszkanie otrzymali dopiero w 1956
roku 1993 matka zaliczyla szkolenie
Rikord (1776-1855).
roku na Wowczynieckiej 2A. Przed-
bibliotekarskie w Poznaniu.
Szkolne dzieciństwo minęlo w
tem tulali się po kątach. Zdarzylo się,
Z pasją oddawala się publicysty-
Lodzi. Uczyla się w 7-klasowej pu-
że Jana zaaresztowalo NKWD, bo byl
ce polskiej. W Gazecie Lwowskiej,
blicznej szkole powszechnej Nr 62
bez dokumentów. W krótkim czasie
w Lwowskich Spotkaniach, w Biu-
im. Staszica (ul. Przyszkole). Wyniki
uwolnil go stamtąd dyrektor elektrow-
letynie FOP, w innych kresowych
Pamiątka pierwszego pokazu filmowego w Charkowie
w nauce miala zawsze bardzo dobre.
ni i wyrobil dla cennego pracownika
czasopismach polskich opublikowala
Alfred Fedecki zostal także od-
że wśród mieszkańców Charkowa
Niedaleko szkoly znajdowal się nowy
odpowiednie dokumenty. Rano zbie-
ponad sto artykulów na temat ży-
krywcą w dziedzinie fotografowania.
pojawily się legendy na temat rodzi-
kościól p.w. św. Franciszka z Asyżu
rano na ulicy zwloki umarlych z glodu
cia kulturalnego i historii. Napisala
Chodzi o umieszczanie zdjęcia na
ny Fedeckiego i jego domu.
(ul. Przyszkole 2), w nim przyjęla
Moldawian. Ulica pustoszala, kiedy
wspomnienia, które są opublikowane
kolorowym metalu i pokrycie go kwa-
Na zakończenie jeszcze jedna in-
przejeżdżal czarny woron milicyj-
pierwszą komunię świętą. Nauczanie
w kilku książkach wydanych w Pol-
w gimnazjum (ul. Pomorska) trwalo
ny wóz z budą. W jednym ze swoich
sce. Irena uczestniczyla też w kilku
sem azotowym. Charkowskie gazety
formacja: pomimo że Fedecki byl zna-
rok przed wojną i jeszcze pól roku
utworów literackich Irena użyla meta-
konkursach literackich dla polskich
z 1901 roku informowaly, że nowy
komitym fotografem i filmowcem, za-
podczas okupacji niemieckiej do
forę ,,kraina czarów". Byla to przecież
pisarzy z kresów. Niejednokrotnie jej
sposób to ogromny postęp w dziele
chowalo się tylko jedno zdjęcie z 1892
Bożego Narodzenia 1939 roku. Miala
mlodość, rodzina, dzieci, przyjaciele
dziela zostaly w tych konkursach wy-
fotografii i ma przed sobą świetlaną
roku, przedstawiające Fedeckiego
wtedy 14 lat. W latach okupacji przy-
i byly też powody do radości.
soko odznaczone.
przyszlość. Natomiast gazeta Char-
podczas pracy. Miejmy nadzieję, że
lgnęla do kościola i parafii p.w. św.
Mama zawsze byla ciekawa ży-
Czy nie najważniejszym wkla-
kowskie Gubernialne Wiadomości
w obecnych czasach obudzi się zain-
Wojciecha. Opowiada, że ten kościól
cia, wiele czytala, zgromadzila wielką
dem Ireny w dzielo krzewienia kultury
z dnia 1 kwietnia 1901 roku doda-
teresowanie tą nietuzinkową postacią
byl miejscem konspiracyjnych spo-
domową bibliotekę. Podarować na
polskiej bylo wychowanie wlasnych
wala: Nowy rodzaj fotografowania,
i pojawią się kolejne opracowania.
tkań Polaków walczących o wolność.
urodziny tomik Jean-Jacques Rous-
dzieci i wnuków. Są wśród nich też
wynaleziony przez Fedeckiego daje
Ojciec przed wojną, od 1930
seau, czy japońskiej poezji to bylo w
dzialacze nieprzeciętni.
niesamowite anatomiczne podobień-
roku, pracowal w lódzkim ZUS-ie,
jej stylu. Miala szerokie kolo dobrych
Od początku sowieckiej odwilży
stwo, zachowując ekspresję, charak-
mieszkanie mieli też od ZUS-u, przy
znajomych. Prowadzila olbrzymią
do dnia dzisiejszego Irena stara się
ter, naświetlenie skóry i najmniejsze
ul. Dygasińskiego 6 m. 18. Blok po-
korespondencję. Wyjeżdżającym do
udowodnić, że nigdy nie stracila oby-
zmarszczki twarzy. Patrząc na te
siadal nadbudowę ze zbiornikiem
Polski zawsze dawala okolo dziesięć
watelstwa polskiego. Na razie bezsku-
zdjęcia, nikt nie powie, że to jest zdję-
wodnym, więc koledzy nazywali Ire-
listów, by wrzucić tam do skrzynki.
tecznie. Natomiast, z czasem, kilkoro
cie, a nie dawne malowidlo.
nę Irka z wieży.
Niestety, czas wykruszyl już prawie
jej wnuków otrzymalo obywatelstwo
Zaczęla się wojna. Okupanci ka-
wszystkich przyjaciól. A oslabienie
polskie, również pięcioro z jedenastu
Chcąc uczynić z fotografii praw-
zali zwolnić mieszkanie dla Niemca.
wzroku pozbawilo ją przyjemności
prawnuków. Marzyla o powrocie do
dziwą sztukę i zlikwidować rozwijają-
Rodzina kilkakrotnie zmieniala miej-
czytania i pisania.
Polski. Marzenia te poslużyly tema-
cy się kicz, Fedecki pragnąl, aby w
sce zamieszkania na gorsze i jeszcze
W życiorysie Ireny miala miejsce
tem filmu dokumentalnego o rodzinie
Charkowie zostal otwarty nowy insty-
Wasidlowych Zobaczyć Kilimandżaro
gorsze. Tata Wojciech, jako zaanga-
jedna niezwykla znajomość z mar-
tut, który będzie ksztalcil fotografów.
żowany politycznie, zmuszony byl
szalkiem Józefem Pilsudskim. Irena
nakręconym przez lódzkiego produ-
Podobne szkoly w Europie istnialy
przejść do konspiracji i ukrywal się.
byla wtedy malą dziewczynką. To
centa (1995 r Contra Studio, Telewi-
już w Wiedniu i Londynie. Jako wzór
W czasie okupacji matka kon-
mama Lidia miala audiencję u mar-
zja Polska).
dla wlasnego ośrodka edukacyjnego
tynuowala naukę na tajnych kom-
szalka i wybrala się tam z córką. Z
Męża stracila w 2003 roku. Od
Fedecki proponowal wlasną Alma
pletach, prowadzonych przez wujka
marszalkiem rozmawiali po francu-
80. roku życia mieszkala pod opieką
Mater w Wiedniu. Jednak propozycja
Lolka (Longinus Grzelak). Podczas
sku. Dotyczylo to kombatanctwa taty,
syna Jerzego i synowej Niny.
nie spotkala się ze zrozumieniem.
okupacji poznala też swego przyszle-
Wojciecha Partyki, w Organizacji Bo-
Za swą dzialalność zostala
Pod koniec lat 90. u Fedeckiego
go męża, Jana Wasidlowa, elektryka,
jowej PPS.
odznaczona brązowym medalem
stwierdzono problemy zdrowotne z
Pamiątkowa tablica na bu-
pochodzącego z dawnej lódzkiej
Pierwsze wyjazdy do Polski staly
Wspólnoty Polskiej. Byla honoro-
felczerskiej prawoslawnej rodziny.
się możliwe dopiero w końcu lat 60.
wym czlonkiem Towarzystwa Kultury
sercem. W 1900 roku po pierwszych
dynku przy ul. Sumskiej 3,
Polskiej Przyjaźń w Stanislawowie.
Potem Jana zabrali na przymusowe
Otrzymanie paszportu zagraniczne-
objawach zawalu wyjechal na lecze-
gdzie mieszkal Fedecki
