30
kościoly na Ukrainie
1127 kwietnia 2017 nr 67 (274275) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
kościól Matki Bożej Ostrobramskiej (część I)
Kościól pw. Matki Bożej Ostrobramskiej na Górnym Lyczakowie już od czasu powstania
zamiaru jego budowy mial mieć charakter wotywny i symboliczny.
dwukondygnacyjnymi przybudówka-
JURIJ SMIRNOW
mi. Są one niższe od nawy glównej,
tekst i zdjęcia
wysunięte do przodu i tworzą rodzaj
ryzalitów, co nadaje fasadzie nie tylko
Wotywny ponieważ kościól
monumentalności, ale i malowniczo-
wybudowano u ,,wschodniej bramy
ści. Do korpusu kościola od strony
miasta, w miejscu, gdzie padl bol-
pólnocnej przybudowano kaplicę, a
szewicki granat w roku 1920", co
od poludniowej skarbczyk i zakry-
mialo być wyrazem wdzięczności
stię, które są polączone przejściem
lwowskiego Kościola rzymskokato-
do przybudowanej smuklej wieży-
lickiego i osobiście arcybiskupa Bo-
dzwonnicy.
leslawa Twardowskiego ,,za ocalenie
Wieża sklada się z czterech
Lwowa przed najazdem bolszewi-
kondygnacji, każda innej wysokości,
ków oraz szczęśliwy powrót Lwowa
i zostala ,,uwieńczona u szczytu nie
na lono zmartwychwstalej Ojczyzny
helmem, ale na ksztalt campanilli
po 140 latach niewoli". Symboliczny
wloskiej piękną powiewną gloriettą.
charakter kościola wyrażal się w tym,
Wieża wybudowana zostala z beto-
że byl on sztandarowym przykladem
nu zbrojnego, drzewo zastąpiono w
wzmożonego budownictwa kościel-
jej strukturze żelazem, z którego wy-
nego w latach 20. i 30. XX wieku we
konano konstrukcje dachowe i okien-
Lwowie, a nawet calej archidiecezji
ne". W części górnej są miejsca na
lwowskiej. Kościól św. Elżbiety byl
mechanizm i tarcze zegarowe, ale
takim symbolem czasów arcybiskupa
zegar nigdy nie zostal wmonto-
Józefa Bilczewskiego, kościól Matki
wany. Natomiast zawieszono dwa
Boskiej Ostrobramskiej natomiast
dzwony, jeden pod nazwą ,,Boleslaw"
czasów arcybiskupa Boleslawa Twar-
wagą 3100 kg, drugi ,,Matki Boskiej
dowskiego.
Kościól Matki Bożej Ostrobramskiej we Lwowie
Nieustającej Pomocy" wagą 1900 kg.
Sprawę budowy nowego kościola
trójkątnym daszkiem. W glębi oszklo-
projektu niegdysiejszego mistrza
we Lwowie i na terenie archidiecezji,
Na plaszczach dzwonów umieszczo-
na Górnym Lyczakowie omawiano w
nej wnęki kapliczki znajduje się mo-
lwowskiej secesji Tadeusza Obmiń-
osobą bliską kurii metropolitalnej.
no stosowne napisy. Dzwony odlano
kurii metropolitalnej i w prasie lwow-
zaikowy obraz Matki Bożej Ostro-
skiego stanowil modernistyczną in-
Inżynier Stefan Neuhoff wspólpra-
w firmie Karola Schwabego z Bialej,
skiej już w latach 20. XX wieku, zaś
bramskiej. Powyżej kapliczki umiesz-
terpretację form wloskiego trecenta
cowal z arcybiskupem Twardow-
która wygrala przetarg ze slynną
18 sierpnia 1927 roku Rada miasta
czono hagiogram MARYA, flankowa-
i starochrześcijańskich bazylik".
skim jeszcze w Tarnopolu podczas
odlewnią Ludwika Felczyńskiego z
postanowila przekazać ,,parcelę na
ny przez plaskorzeźby szybujących
Korpus kościola jednonawowy
budowy kościola pw. Matki Bożej
Przemyśla. 19 września 1936 roku
Lyczakowie o lącznej powierzchni
aniolów podtrzymujących koronę.
z nieco węższym prezbiterium za-
Nieustającej Pomocy, bliźniaczego
dzwony uroczyście konsekrowal bi-
okolo 6000 m˛ pod budowę kościola".
Mozaikę w 1933 roku wykonal znany
mkniętym pólkolistą absydą od stro-
kościolowi św. Elżbiety we Lwowie,
skup Franciszek Lisowski.
Formalne zatwierdzenie tej decyzji
artysta z Krakowa o. Wojciech Pie-
ny wschodniej i muzycznym chórem
zaprojektowanego przez architekta
Biskup również poświęcil tablicę
nastąpilo 9 listopada 1928 roku, a 11
czonka TJ. Plaskorzeźby aniolów są
od strony zachodniej. Nawę glówną
Teofila Teodora Talowskiego.
pamiątkową, ustawioną w prezbite-
listopada abp Boleslaw Twardowski
dzielem lwowskiej rzeźbiarki Janiny
ozdobiono filarami z pólkolistymi ar-
Wawrzyniec Dayczak dokonal
rium kościola, zaprojektowaną przez
uroczyście poświęcil plac budowy.
Reichertówny (Reichert-Toth). Obraz
kadami i kolumnami, które stwarza-
znacznych zmian w projekcie Ob-
Wawrzyńca Dayczaka i wykonaną
Lwowski metropolita byl, wedlug
mińskiego, zaprojektowal niektóre
przez firmę Tadeusza Tyrowicza.
Aleksandra Medyńskiego, ,,nie tylko
elementy wyposażenia i ozdobienia
Tablicę wykonano z czarnego mar-
inicjatorem, ale i fundatorem tej no-
świątyni (np. ambony i tabernakulum
muru, w części górnej umieszczono
wej religijno-narodowej strażnicy na
glównego oltarza). Zmiany wprowa-
medalion arcybiskupa Boleslawa
Górnym Lyczakowie. Byl ofiarnym do
dzone przez W. Dayczaka byly dla
Twardowskiego obramiony wień-
ostatnich granic fundatorem tej nowej,
niektórych badaczy podstawą twier-
cem laurowym. W części dolnej na-
a tak nieodzownej na peryferiach mia-
dzenia, że byl on wspólautorem ca-
pis upamiętniający fundację kościo-
sta świątyni w doslownym tego wyra-
lego projektu.
la przez arcybiskupa i konsekrację
zu znaczeniu, prawie caly bowiem
Prace budowlane prowadzono
świątyni 7 października 1934 roku.
ciężar finansowy monumentalnego
bardzo szybko i 7 października 1934
Nawę i prezbiterium nakryto
kościola spocząl na jego ramionach".
roku abp Twardowski uroczyście
plaskim stropem żelbetowym z ka-
Arcybiskup też postanowil zaprosić
konsekrowal kościól. W oltarzu glów-
setonami. Chór muzyczny z niewy-
ojców salezjanów do pracy dusz-
nym zlożono relikwie św. Stanislawa
sokim parapetem bez balustrady
pasterskiej w parafii i do organizacji
Biskupa i św. Jozafata Kuncewicza.
jest wsparty na czterech filarach.
zakladu wychowawczego dla ,,opusz-
29 września 1935 roku w oltarzu
Przejścia pomiędzy nimi zamknięto
czonej mlodzieży". Przewidywano
bocznym zlożono relikwie św. Jana
cylindrycznymi arkami. Oświetlona
również udzial oddzialów wojskowych
Bosco, ,,przeniesione w uroczystej
jest nawa przez dziesięć prostokąt-
w nabożeństwach i defiladach przed
procesji z katedry lacińskiej".
nych okien, po pięć z każdej strony,
kościolem, tym bardziej, że obok na
Monumentalny kościól jest zbu-
zamkniętych pólkoliście. Nad tymi w
Jazlowcu mieścily się koszary 14 Pul-
dowany na wzniesieniu po pólnocnej
części górnej są male koliste okna.
ku Ulanów Jazlowieckich.
stronie ulicy Lyczakowskiej na osi
Wszystkie okna oszklono szklem
19 kwietnia 1930 roku ogloszono
wschód-zachód. Przed glównym wej-
katedralnym o pastelowych kolo-
konkurs na projekt świątyni. Postano-
ściem do świątyni od strony zachod-
rach. Prezbiterium oddzielono od
wiono do udzialu w konkursie zapro-
niej rozplanowano obszerny plac i
nawy pólkolistą arkadą, flankowaną
sić sześciu znanych architektów ze
taras z monumentalnymi schodami
smuklymi kolumnami.
Lwowa, Krakowa i Warszawy. Jury
i balustradą. Od strony poludniowej
Przed 1939 rokiem nie zdążono
konkursu w dniach 712 lipca tegoż
wzdluż ulicy Lyczakowskiej w 1936
zbudować oltarzy, nie bylo organów,
roku ocenilo nadeslane projekty i wy-
roku wybudowano ,,silne mury oporo-
nie wstawiono mechanizmu zegaro-
różnilo projekt prof. Adolfa Szyszko-
we". Wlaśnie wtedy przelożono tędy
wego na wieży. Wyposażenie bylo
Bohusza z Krakowa. Jednak decyzja
szyny tramwajowe na Górny Lycza-
częściowo prowizoryczne, częściowo
arcybiskupa byla inna. Postanowil
ków, polożone o 2,5 metra poniżej
niepowiązane ze sobą stylowo. Praw-
przyjąć do realizacji projekt lwowskie-
Matki Boskiej Ostrobramskiej koro-
ją iluzję rzędu kapliczek bocznych
poziomu kościola.
dopodobnie nie istniala artystyczna
go architekta Tadeusza Obmińskiego,
nowanej papieskimi koronami byl
wewnątrz i ukladu trzynawowego
Świątynię wymurowano z cegly,
koncepcja aranżacji wnętrza, która
profesora Politechniki Lwowskiej.
najbardziej znaną ambitną realizacją
od zewnątrz. Nawa glówna wysoka
fundamenty i cokól z żelbetonu i cio-
stopniowo bylaby wprowadzana w
5 sierpnia 1931 roku rozpoczęto
mozaikową z lat 20-30. XX wieku we
ponad 20 metrów ma wymiary: 45
sanego kamienia. Z tegoż kamienia
życie. W 1934 roku zbudowano mar-
wykopy pod fundamenty kościola, a
Lwowie. Uważano go za najwybitniej-
metrów dluga, a 13 metrów szeroka
zbudowano taras i balustradę. Żel-
murową mensę oltarza glównego w
4 października abp Boleslaw Twar-
sze dzielo artystyczne w ozdobieniu
i mieści 2200 osób.
beton również szeroko wykorzystano
absydzie i ustawiono na niej drewnia-
dowski poświęcil kamień węgielny
świątyni. Obraz otaczala zlota pro-
Fasadę świątyni podzielono
przy budowie stropów i innych czę-
ne tabernakulum, wykonane wedlug
pod budowę świątyni. Kilka miesię-
mienista aureola. Na dole znajdowal
gzymsem na dwie kondygnacje. W
ści budowli. Formy architektoniczne
projektu W. Dayczaka. Wedlug jego
cy później, 18 lipca 1932 roku zmarl
się napis mozaikowy: ,,Panno święta
kondygnacji dolnej zbudowano por-
kościola wzorowano na ksztaltach
projektu w tymże roku zbudowano
autor projektu prof. Obmiński. W
co w Ostrej świecisz Bramie cudem
tyk, zlożony z trzech arkad wspartych
wczesnochrześcijańskich bazylik z
marmurową ambonę, wspartą na
tej sytuacji arcybiskup postanowil
nas wrócilaś na Ojczyzny lono". Bylo
na kolumnach. Na osi środkowej
wysoką wieżą-kampanilą. Profesor
sześciu kolumnach. W oltarzu glów-
kierownictwo budowy powierzyć
to jedyne we Lwowie dzielo slynnego
portyku znajduje się wejście glówne
Krzysztof Stefański sprecyzowal
nym ustawiono obraz Matki Boskiej
znanemu architektowi Wawrzyńcowi
krakowskiego mozaicysty.
do świątyni. W kondygnacji górnej na
formy architektoniczne i ozdobienie
Ostrobramskiej autorstwa siostry
Dayczakowi i inżynierowi Stefanowi
Od strony poludniowej i pólnocnej
osi glównej umieszczono kapliczkę,
świątyni w takich slowach: ,,wzniesio-
Marii Tadei (Michaliny Firczyk), wy-
Neuhoffowi. Pierwszy byl autorem
fasadę glówną flankowano dwoma
flankowaną kolumnami i zwieńczoną
ny na lwowskim Lyczakowie kościól
konany jeszcze w 1931 roku.
projektów kilkudziesięciu kościolów
