31

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 11­27 kwietnia 2017 nr 6­7 (274­275)

Dawne kościoly i klasztory

przedwojennego dekanatu kąkolnickiego  (część I)

Początki organizacji dekanalnej w archidiecezji lwowskiej obrządku lacińskiego sięgają 1593 roku, kiedy to arcybiskup Jan

Dymitr Solikowski na synodzie przeprowadzil podzial terytorium. Prezentowane niżej dawne rzymskokatolickie kościoly wcho-

dzily w sklad dawnego dekanatu kąkolnickiego, na terenie dzisiejszego województwa iwanofrankiwskiego. Dekanat powstal na

synodzie lwowskim w 1765 roku i przetrwal do 1787 roku. Ponownie zostal przywrócony w 1843 roku i przetrwal do zakończe-

nia II wojny światowej. Kościoly w państwie sowieckim systematycznie byly niszczone, a wiara prześladowana. Niniejsze opra-

cowanie powstalo w celu zachowania w pamięci śladów polskości na tych ziemiach, które przetrwaly jako dawne świątynie pa-

rafialne i klasztory (oprócz świątyń, które nadal pozostają żywym świadectwem wiary katolickiej i polskości). Wyjątek stanowi

kościól w Stasiowej Woli, który przez pewien czas pelnil funkcje sakralne, jednak od wielu już lat pozostaje opuszczony.

cech stylowych. Celem fundatorów

MARIAN SKOWYRA

bylo szybkie wybudowanie świątyni,

tekst

która slużylaby mieszkańcom wsi od-

ilustracje ze zbiorów

dalonych od Kąkolnik. Nie kierowali

autora

się przy tym ambicjami artystyczny-

Z biegiem czasu odchodzi star-

mi.

sze pokolenie, które w wielu miej-

Na terenie parafii znajdowaly się

scowościach może jeszcze wskazać

filialne świątynie w Dytiatynie, Sla-

miejsce, gdzie znajdowala się laciń-

wentynie oraz Szumlanach. W Dy-

ska świątynia. Z każdym rokiem tych

tiatynie siostry slużebniczki dębickie

naocznych świadków zostaje coraz

prowadzily ochronkę.

mniej. Toteż wydaje się sprawą naglą-

cą gromadzenie materialów źródlo-

Kościól-pomnik pw.

wych i fotograficznych, odnoszących

św. Teresy od Dzieciątka

się szczególnie do dawnych obiektów

Jezus w Dytiatynie

Kościól w Bokowie

sakralnych, które w okresie komu-

Kościól nie zachowany. Budowa

nistycznym zamieniono na obiekty

filialnego kościola w Dytiatynie, te-

Kościoly omawianego terenu

Najwcześniejsza wzmianka na

Kościól w Bokowie, malowi-

świeckie lub też zburzono. Wiele z

rytorialnie przynależnego do parafii

poniosly ogromne straty w okresie

temat wsi pochodzi z 1445 roku i

dla ścienne

nich pozostaje obecnie w stanie dale-

w Bokowie przypadla na lata 1926-

komunistycznym. Żaden z opraco-

dotyczy jej sprzedaży przez Proko-

ko posuniętych ruin, inne zamieniono

1930. Uroczystego aktu poświęcenia

wanych obiektów nie przetrwal w

pa z Bokowa Iwaszkowi z Nowicy.

które po zakończeniu II wojny świa-

na cerkwie, zacierając pierwotną ar-

dokonano 21 września 1930 roku.

nienaruszonym stanie, a znaczna

Pierwotnie Boków wchodzil w sklad

towej opuścily placówkę. Siostry

chitekturę, w szczególności poprzez

Wieś Dytiatyn jest znana jako

część zabytków zostala calkowicie

rzymskokatolickiej parafii w Kąkolni-

slużebniczki dębickie w Dytiatynie

dobudowanie kopul. Autor przepro-

miejsce bohaterskiej i tragicznej

zniszczona (Delejów, Sarnki Górne,

kach. Na początku XX wieku Hilary

prowadzily ochronkę oraz uczyly

wadza kwerendę fotograficzną wielu

zarazem bitwy w wojnie polsko-bol-

Dytiatyn, Slawentyn, Towstobaby,

i Anna Peltz postanowili zbudować

katechizmu miejscowe dzieci i mlo-

obiektów architektonicznych począw-

szewickiej, która rozegrala się 16

Mariampol, dwa kościoly w Roha-

wlasnym kosztem kościól na miejscu,

dzież.

szy od 2004 roku, i należy stwierdzić,

września 1920 roku. To wlaśnie na

tynie ­ dominikanów i św. Barbary

ze względu na dużą odleglość Boko-

miejscu pochówku żolnierzy wybu-

itp.). Pozostale są zdewastowane w

wa do parafii w Kąkolnikach. W 1903

Kaplica-mauzoleum rodziny

dowano kapliczkę ku czci poleglych.

większym lub w mniejszym stopniu,

roku zamieszkal w Bokowie depozy-

Golębskich w Slawentynie

Zostala ona rozebrana przez wladze

a niektóre opuszczone bez więk-

tariusz parafii kąkolnickiej ks. Roman

Kaplica nie zachowana. Zostala

radzieckie w 1947 roku. W okresie

szych nadziei na zmianę sytuacji.

Rudkowski. W 1913 roku kościól w

zniszczona po zakończeniu II wojny

komunistycznym odbywaly się tu wie-

Zabytki ruchome sztuki sakralnej na

Bokowie uzyskal rangę filialnego w

światowej. Mszalna kaplica w Sla-

ce komunistyczne oraz uroczystości

omawianym terenie zachowaly się

odniesieniu do parafii w Kąkolnikach.

wentynie zostala wzniesiona jako

przyjmowania dzieci do pionierów.

jedynie szczątkowo.

Dopiero w 1920 roku po wielu stara-

rodowy grobowiec Rodziny Golęb-

Bitwę pod Dytiatynem malowal

Spośród zakonów męskich na

niach ks. Rutkowskiego, utworzono w

skich w 1891 roku. Brak informacji

Jerzy Kossak i Wojciech Kossak.

terenie dekanatu kąkolnickiego pra-

Bokowie samodzielną parafię.

na temat wyposażenia świątyni.

Tryptyk Jerzego Kossaka przedsta-

cowali karmelici w Bolszowcach, do-

Budowę kościola w Bokowie roz-

Przy drodze prowadzącej z Dy-

wiający zagladę baterii śmierci zdobil

minikanie w Rohatynie, misjonarze w

poczęto w 1902 roku, a zakończono

tiatyna na Slawentyn zachowala się

salę Departamentu Artylerii Minister-

Skomorochach Starych, kapucyni w

w 1904 roku. W 1911 roku przystą-

także przydrożna kaplica z końca

stwa Spraw Wojskowych, zaś obraz

Mariampolu. Większość parafii byla

piono do wykonania zachowanych

XIX wieku.

obsadzona przez kaplanów diece-

zjalnych. Siostry szarytki pracowaly

Kościól filialny

w Bursztynie, Dubowcach, Mariam-

w Szumlanach

polu i Rohatynie. Slużebniczki Dębic-

W kościele znajduje się wiejska

Przydrożna kapliczka w Sla-

kie prowadzily ochronkę dla dzieci w

biblioteka. Stan zachowania świątyni

wentynie

Dytiatynie.

dobry. We wsi zgodnie z danymi ze

że do dnia dzisiejszego wiele z nich w

Na 44 dawnych obiektów obrząd-

schematyzmów archidiecezji lwow-

tym okresie bądź posunęly się do sta-

ku rzymskokatolickiego 22 nie prze-

skiej w 1935 roku zostala wznie-

nu nieodwracalnej ruiny, bądź też ule-

trwaly do dnia dzisiejszego. Grekoka-

siona kaplica filialna. Dalsze dzieje

gly calkowitej zagladzie. Omawiany

tolicy przejęli 4 świątynie. Opuszczo-

świątyni nie są znane. Wiadomo

teren należy praktycznie do niezna-

nych ciągle pozostaje 12. Nie udalo

jedynie, że we wrześniu 1939 roku

nych polaci dawnej Rzeczypospolitej,

się zidentyfikować miejsca klasztoru

mialo miejsce sprofanowanie świąty-

stąd też opracowanie i przedstawia-

sióstr slużebniczek dębickich w Dytia-

ni. Wedlug naocznych świadków naj-

nie dawnych obiektów sakralnych zo-

tynie. Jedynie 5 obiektów należy do

pierw rozbito drzwi kościola, z które-

stalo rozpoczęte wlaśnie od dekanatu

wiernych obrządku lacińskiego.

go wyniesiono obrazy, chorągwie,

kąkolnickiego.

szaty liturgiczne i wszystko, co się w

Kaplica w Dytiatynie

Do czasów II wojny światowej na

nim znajdowalo. W akcji brala udzial

Kościól parafialny

terenie dekanatu Kąkolniki bylo 14

szczątkowo do dnia dzisiejszego ma-

przedstawiający bój piechoty salę

mlodzież męska i żeńska. Następnie

pw. św. Anny w Bokowie

świątyń parafialnych wraz z filialnymi,

balową kasyna oficerskiego w ko-

lowidel ściennych.

Kościól znajduje się w stanie

pocięto na części materialy nadają-

pochodzących z różnych epok i re-

szarach 13 pp w Pultusku. Wszyst-

Ostatni proboszcz Bokowa ks.

ruiny. Brak części dachu powodu-

ce się na przeróbkę jako spódnice,

prezentujących bardzo różną jakość

kie obrazy zaginęly podczas II wojny

Ludwik Chrapko wyjechal z Bokowa 3

je poglębiającą się nieuchronnie

chustki itp., przy czym przy podziale

artystyczną. Znajdują się tu zarówno

światowej.

marca 1944 roku, a klucze od kościo-

ruinę. Brak zachowanego na miej-

dochodzilo do bójek, w których zwy-

rozwinięte ośrodki miejskie zalożone

la przekazal proboszczowi grecko-

scu wyposażenia. W prezbiterium

ciężal silniejszy. Kilka osób ubralo

pod koniec średniowiecza i na po-

katolickiemu. Zaraz po jego wyjeździe

zachowana (w stanie zlym) mar-

się następnie w niezniszczone jesz-

Ochronka sióstr

czątku epoki nowożytnej (Rohatyn),

rozebrano do fundamentów plebanię.

murowa tablica z napisem: ,,Jaśnie

cze szaty liturgiczne, wsiadlo na ko-

slużebniczek dębickich

jak i miejscowości powstale w wyniku

W kościele znajdowaly się trzy oltarze

Wielmożnym HILAREMU i ANNIE

nie i wśród szyderczych okrzyków,

w Dytiatynie

akcji urbanizacyjnej Ziemi Halickiej w

Miejsce klasztoru nie zlokali-

(dwie mensy częściowo zachowane),

z WARTANOWICZÓW PELTZOM

śmiechów i wesolości ruszono na

XV-XVII wiekach, które utracily swój

organy z 1910 roku oraz inne sprzęty

zowane. Najprawdopodobniej dom

Fundatorom kościola w parafii w

wieś. Zabrano oczywiście kielichy,

miejski charakter (Kąkolniki, Kończa-

liturgiczne. Przy kościele znajdowala

zakonny nie zachowany. W okresie

BOKOWIE. Na pamiątkę poświę-

komunikanty i inne świętości, które

ki Stare itp.), a wreszcie osady, które

się dzwonnica, a w niej cztery dzwony.

międzywojennym w klasztorze sióstr

cenia kościola dnia 30 października

rozrzucano po drodze. Po tych wy-

ksztaltowaly się dopiero w XIX i na

Architektura kościola w Bokowie

Slużebniczek Dębickich w Dytiatynie

1904 r. Wdzięczny pierwszy PRO-

darzeniach świątynię najprawdopo-

początku XX wieku (Horodków).

na stale zamieszkiwaly trzy siostry,

byla bardzo skromna i pozbawiona

BOSZCZ i parafianie".

dobniej zamknięto.