41

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 11­27 kwietnia 2017 nr 6­7 (274­275)

Iwan Bondarew

Józef Potocki byl skąpy i prowadzil

tywów rodzinnych i politycznych! Jej

Zofią, gdy odwiedzala ubogich i cho-

bardzo ścisle rachunki? Ależ nie!

krewny, król-nieszczęśnik, Stanislaw

rych, którzy mieszkali w kilku drew-

nadworny kronikarz Stanislawowa

Historyk Zaleński wyjaśnia jej czyn

Leszczyński wyemigrowal po porażce

nianych domach przy nowopowstalej

następująco: ,,Nie ze skąpstwa lub

do Francji i wydal swoją córkę Marię

ulicy Kaleczej". Z czasem ludzie na-

W zakresie jego zainteresowań

braku pieniędzy, lecz pragnąc zlożyć

za króla Ludwika XV. W ten sposób

zwą tę ulicę Zosiną Wolą, ponieważ

leży wojskowa historia Stanislawo-

Bogu prawdziwą ofiarę, zrzekla się

Potoccy spokrewnili się z francuskim

Zofia wystarala się u ojca, by miesz-

wa i dzialalność magnackiej rodziny

ona swej ulubionej i niewinnej przy-

rodem królewskim. Gdy w 1729 roku

kańców tej ulicy zwolnil z podatków.

Potockich. Aktywnie studiuje folklor

jemności ­ kanarkarni".

Ludwik i Maria powili spadkobiercę,

Obecnie jest to ulica Konowalca.

urbanistyczny, wyszukuje miejskie

wydarzenie to obchodzono w Stani-

13 kwietnia 1718 r. Józef i Wik-

legendy. Jest autorem takich opra-

slawowie jako święto rodzinne. W

toria uroczyście darowali klasztorowi

cowań, jak: ,,Forteca na Trakcie

Pomór w rodzinie

palacu urządzono olbrzymie fajerwer-

trynitarzy wioski Medyka i Skoryki,

Woloskim", ,,Śladami zapomnianych

Potockich

Późną jesienią 1720 roku zmarla

ki w ksztalcie herbów Francji, Polski,

wycenione na 20 tys. zlotych. Do-

pomników", ,,Legendy starego Sta-

jedyna córka wlaścicieli Stanisla-

Litwy i Wieniawy ­ herbu Leszczyń-

chód z tych wiosek pozwolil zwięk-

nislawowa", ,,Legendy i opowieści

wowa ­ Zofia Kossakowska. Krótko

skich.

szyć liczbę zakonników z 6 do 13

Iwano-Frankowska", ,,Pozdrowienia

tylko nie doczekala otwarcia kościola

osób.

ze Stanislawowa" (wspólautorem

jezuitów, na wyposażenie którego

Po dwóch miesiącach, w obec-

jest Oleg Hreczanyk) oraz ,,Wielka

Sprawa rodzinna

poświęcila wiele sil i pieniędzy. Jej

Józef Potocki otaczal wszech-

ności lwowskiego arcybiskupa Jana

wojna w malym mieście" (wspólau-

matka Wiktoria Potocka poprosila

stronną opieką zakon jezuitów i po-

Skarbka, Wiktoria zalożyla Bractwo

Po ukazaniu się pierwszych arty-

torami są Oleg Hreczanyk i Wolody-

rektora Kolegium Stanislawowskiego

stanowil wybudować dla nich kościól.

św. Trójcy przy kościele trynitarzy w

kulów o stanislawowskiej galęzi rodu

myr Szulepin). Ostatnia publikacja

oo. Jezuitów o. Andrzeja Ożgę, by

Ofiarowal im ziemię w śródmieściu,

Stanislawowie. Czlonkowie Bractwa

Potockich redakcja Kuriera zostala

zdobyla III miejsce na ogólnoukraiń-

konsekrowal świątynię 17 listopada ­

użyczyl materialów budowlanych

zasypana pytaniami czytelników, kim

skim konkursie ,,Książka roku 2015"

w dniu urodzin Zofii.

i wozów z okolicznych wiosek do

jest autor, który tak wnikliwie przestu-

i zostala przez jury szczególnie uho-

Następnego roku w Stanislawo-

ich przewiezienia. Budowa posu-

diowal historię zalożycieli tego mia-

norowana odznaczeniem za orygi-

wie wybuchla epidemia dżumy. Śmierć

wala się szybko i w 1729 roku świą-

sta i tak zajmująco ją opisal, przed-

nalność.

zbierala bezwzględne żniwo zarówno

tynia zostala ukończona.

stawiając olbrzymią ilość faktów,

Oprócz tego jest redaktorem ma-

z chat biedaków, jak z domów kup-

Rodzina Potockich zobowiązala

które zna nawet nie każdy historyk.

terialów krajoznawczych ,,Ratusze

ców i palaców szlachty. Jeszcze nie

się wyposażyć dekorację wnętrza

Oto on...

stanislawowskie" i ,,Forteca stanisla-

opadla żaloba po śmierci Zofii, jak 7

kościola, który oprócz oltarza glów-

Urodzil się 17 czerwca 1978

wowska" (wspólnie z Zenowijem Fe-

czerwca 1730 roku we Lwowie umie-

nego, posiadal jeszcze sześć kaplic

toku w Poczdamie (ówczesne NRD)

dunkinem). Wspólnie ze swym krew-

ra jej mąż, Dominik Kossakowski.

bocznych. Córka Zofia ufundowala

w rodzinie wojskowego lotnika. Gdy

nym, pisarzem Wolodymyrem Jesz-

Osierocil dwóch synów ­ Ignacego

dwa oltarze ­ Matki Boskiej Często-

ukończyl pierwszy miesiąc życia, ro-

kilewem zrealizowali projekt antologii

i Stanislawa. Wkrótce umiera też

chowskiej i św. Franciszka Ksawe-

dzina zostala przeniesiona do Iwano-

,,Literacki Stanislawów", do której

synowa Marianna z Laszczów, żona

rego. Jej brat Stanislaw na życzenie

Frankiwska, dawnego Stanislawowa,

weszly urywki utworów miejscowych

Stanislawa Potockiego, pozostawia-

matki zakupil obraz i ufundowal oltarz

gdzie Iwan Bondarew zamieszkuje

pisarzy, poczynając od wieku XVIII po

Zofia Kossakowska, córka

jąc trójkę maloletnich dzieci ­ Anto-

św. Ignacego Loyoli, patrona jezu-

po dziś dzień i nie ma zamiaru prze-

dziś dzień.

Wiktorii i Józefa Potockich

niego, Annę i Józefa. Wiktoria zabiera

itów. Brat Wiktorii, kasztelan lwowski

nosić się do innego miasta.

Od 2007 roku wspólpracuje z ga-

wszystkich wnuków do palacu i zaj-

Kazimierz Leszczyński ­ ofiarowal

zajmowali się dobroczynnością, o

Ukończyl dwa wydzialy: ,,Ruro-

zetą ,,Reporter". Jest jej nieetatowym

muje się ich wychowaniem. Historyk

oltarz św. Franciszka Borgii. Jeszcze

czym regularnie podczas spotkań

ciągi i magazyny nafty i gazu" oraz

dziennikarzem. Prowadzi rubryki kra-

Alojzy Szarlowski zaznacza, że ,,dom

jeden oltarz ­ św. Jana Nepomucena

skladali sprawozdania. Wspólzaloży-

,,Praktyczna psychologia". Jest ma-

joznawczo-turystyczne ,,Nieformat"

wojewody kijowskiego w Stanislawo-

­ ufundowalo bractwo tego świętego,

cielami Bractwa byla jej córka Zofia

jorem Sil Zbrojnych Ukrainy. Slużbę

i ,,Śladami starego Stanislawowa".

wie byl przykladem zgody rodzinnej

dzialające przy kościele.

i zięć, Dominik Kossakowski oraz cór-

odbywa w iwano-frankiwskiej bry-

Artykuly te legly u podstawy książki

ka Krystyna. Tak, tak, to nie pomylka.

gadzie lotnictwa taktycznego, jako

,,Iwano-Frankowsk: spojrzenie przez

Stary Śmigielski zmarl i ,,nieutulona

zastępca do spraw personalnych

stulecia".

w żalu" wdowa szybko znalazla mu

dowódcy batalionu lączności i środ-

Jest wspólautorem i prowadzą-

godną zamianę, a, co najważniejsze,

ków radiotechnicznych. Jest uczest-

cym popularne programy telewizyj-

o wiele mlodszego męża.

nikiem ATO.

ne ,,Tajemnice starego miasta", któ-

Wówczas też ufundowala dla

Po lekturze książki Wolodymyra

re od 2008 roku są emitowane w lo-

kolegiaty 70-centymetrowy dzwon,

Poleka ,,Placami i ulicami Iwano-

kalnym programie TRK ,,Weża". Jest

ozdobiony herbem rodowym, obra-

Frankowska" zainteresowal się hi-

laureatem wielu premii, dyplomów

zem Matki Bożej z Dzieciątkiem oraz

storią swego miasta. Jego pierwszy

i odznaczeń, czlonkiem zarządu ob-

lacińską inskrypcją.

artykul krajoznawczy o Stanislawie

wodowej organizacji Narodowego

Potockim ukazal się w maju 2005

Stowarzyszenia Krajoznawców oraz

roku. Zainteresowanie stalo się pa-

historyczno-krajoznawczego stowa-

Parlez-vous francais?

Kapelanem wojsk Potockiego

sją, i obecnie Iwan Bondarew, kon-

rzyszenia ,,Moje miasto".

byl jezuita Tomasz Zaleński, który ze

tynuując ten temat, ma okolo tysią-

Uwielbia Iwano-Frankiwsk i szcze-

swym wodzem dzielil trudy wojenne.

ca naukowych opracowań na temat

rze uważa je za najlepsze miasto na

Sarkofag Wiktorii Potockiej zdobią herby Wieniawa i Pilawa

Po wojnie Józef zaprosil towarzy-

grodu Rewery.

Ukrainie.

sza broni do Stanislawowa, aby ten

Jednak, najbardziej do wyposa-

i milości, jak również patriarchalnych

18 medalionów, wycenionych na 266

wznowil dzialalność Akademii Stani-

żenia kościola przyczynila się Wik-

zwyczajów staropolskich, które coraz

Pośmiertna przeprowadzka

zlotych. Stanislaw niezbyt się śpie-

Wiktoria zmarla 1 maja 1732

slawowskiej. Jezuici przybyli do mia-

toria Potocka. Zamówila oltarz glów-

bardziej upadaly pod wplywem ze-

szyl i dopiero w 1755 roku spelnil

roku w podmiejskim palacyku Belwe-

sta i zalożyli kolegium, czyli szkolę, w

ny Niepokalanego Poczęcia NMP w

psutego saksońskiego dworu i coraz

wolę matki. Medaliony te wykorzysta-

der, który wybudowal dla niej malżo-

której studiowali synowie okolicznej

stylu rokoko i oltarz św. Stanislawa

większego wplywu ówczesnej litera-

no do dekoracji nowego oltarza.

nek, Józef Potocki. Jej serce zlożono

szlachty.

Kostki, którego uważala za swego

tury francuskiej".

W 1849 roku decyzją wladz au-

w rodowej krypcie w kolegiacie sta-

Wiktoria ze wszech miar wspie-

osobistego patrona. Wyposażyla też

Stary Józef cieszyl się bardzo,

striackich stanislawowski kościól je-

nislawowskiej, a cialo ­ w kościele

rala dzialalność kolegium. Byla mą-

zakrystię w kielichy, szaty liturgiczne

mając przy sobie tylu wnuków, a

zuitów zostal zamieniony na cerkiew

jezuitów w krypcie św. Stanislawa

drą kobietą, milośniczką literatury i jej

i obrusy, które wspólnie z córką wy-

jego szczególnym ulubieńcem byl

greckokatolicką, która z czasem sta-

Kostki ­ tak jak sobie nieboszczka

biblioteka nigdy nie byla zamknięta.

haftowaly.

maly Józef, ale i to dziecko zabrala

la się katedrą. W czasie restauracji

życzyla. W uroczystościach pogrze-

W 1726 roku ufundowala katedrę

Wszystko to wymagalo ogrom-

niebawem bezlitosna epidemia.

w 1855 roku w podziemiach katedry

bowych uczestniczylo 60 lacińskich

języka francuskiego i niemieckiego,

nych kosztów, ale wlaścicielka Stani-

Dla Wiktorii byl to straszny cios

zostal odnaleziony wspanialy sarko-

i 80 unickich księży. 12 armat oddalo

które wykladal magister Borowski.

slawowa znalazla na to pieniądze. W

­ śmierć trojga najbliższych ludzi w

fag z czarnego marmuru, udekoro-

wystrzaly na cześć zmarlej. Jezuici

Lożyla też corocznie na utrzymanie

tym czasie bardzo modne byly kanar-

ciągu jednego roku. Ze Lwowa, aby

wany herbami Wieniawa i Pilawa.

ulożyli żalobny penegiryk na 24 arku-

ośmiu synów ubogiej szlachty, którzy

ki ­ zamożni ludzie marzyli, aby mieć

pocieszyć siostrę, przyjechal brat

Świadkowie wspominają, że wieko

szach z obszerną nazwą: ,,Wieniawa

sami nie byliby w stanie oplacić nauki

w swoim domu te egzotyczne ptaki o

Kazimierz Leszczyński, kasztelan

sarkofagu bylo rozbite, a kości le-

­ najjaśniejsza z Leszczyńskich w

w kolegium i utrzymania w mieście.

melodyjnych glosach. Wiktoria miala

lwowski, jednak nagle zachorowal

żaly w blocie, utworzonym z resz-

zwycięskim żywocie jej milości jaśnie

O. Zaleński pisal, że wojewodzina

wlasną kanarkarnię i hodowala te

i wkrótce umarl. Pochowano go w

tek ubrania i spróchnialego drewna

wielmożnej pani Wiktorii z Leszczyń-

opiekowala się tak znaczną liczbą

ptaki, jednak wylącznie dla siebie,

krypcie kościola jezuitów. Wiktoria

trumny wstawionej do sarkofagu.

skich Potockiej, wojewodziny i gene-

ubogich studentów, że gdyby ich

nie na sprzedaż. Gdy jednak powsta-

przewidywala już chyba swoją ry-

Profesor gimnazjum miejsco-

ralowej ziem kijowskich, starościny

ustawić w rzędzie, bylaby dluga pro-

lo pytanie o wyposażenie kościola

chlą śmierć. Podczas pogrzebu bra-

wego Alojzy Szarlowski zwrócil się

warszawskiej, leżajskiej, śniatyńskiej,

cesja. Swoją wdzięczność studenci

jezuitów, nie wahając się wystawila

ta w krypcie św. Stanislawa Kostki

do wlaścicieli majątku Krzeszowice

kolomyjskiej etc., przez prześwietną

wyrażali w pięknych panegirykach,

swoje ptaki na sprzedaż. Na aukcji

rzekla: ,,I mnie tu pochowajcie".

hrabiów Potockich, aby ci pomogli

,,Pilawę" podczas czterodniowej ce-

ponieważ wykwintna niewiasta nie

w portowym mieście Gdańsk ptaszki

Slysząc te slowa, jej syn Stanislaw

w godnym ponownym pochówku ich

remonii pogrzebowej w stanislawow-

znosila brzydoty.

szybko wykupiono. Czysty dochód z

zacząl protestować zapewniając

prababki. Na koszt hrabiny Katarzy-

skim jezuickim kościele przez jezuitę,

Niestety, po śmierci hojnej fun-

tej transakcji wyniósl astronomiczną

matkę, że jest jeszcze mloda, zdro-

ny i jej synów Artura i Andrzeja sar-

ordynariusza prześwietnej kolegiaty

datorki, skończyly się fundusze na

sumę ­ 1000 dukatów.

wa i przeżyje wiele lat. Ale Wiktoria

kofag zostal naprawiony i 13 maja

stanislawowskiej o. Józefa Lochma-

stypendia i katedra języków obcych

Ktoś może zapytać: dlaczego

odrzekla krótko: ,,Pod matczynym

1886 roku przeniesiony do krypty

na, wygloszona 16 lipca 1732 roku".

zakończyla swą dzialalność.

malżonka najbogatszego magnata

blogoslawieństwem proszę ­ niech

kościola farnego. Można go tam

Przed śmiercią Wiktoria nakaza-

Dlaczego Wiktoria tak przejmo-

Rzeczypospolitej musiala sprzedać

i ja tu, pod św. Kostką po śmierci

oglądać do dziś.

la synowi, aby ten przekazal jezuitom

wala się językiem francuskim? Z mo-

swoje ulubione maskotki? Czyżby

spocznę".