44
Z pamiętnika podróżnika
1127 kwietnia 2017 nr 67 (274275) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Znane polskie rody
na wschodzie Rzeczypospolitej: Skibniewscy
Na olbrzymich przestrzeniach obw. chmielnickiego, które historycznie wchodzily
w sklad województw Podolskiego i Wolyńskiego I Rzeczypospolitej, leży wiele
zapomnianych lub malo znanych rezydencji polskich rodów. Jedną z nich jest
rodzina Skibniewskich, herbu Ślepowron.
roku mieszkańcy wsi nawet strajko-
Na poludniowy wschód od Jar-
DMYTRO ANTONIUK
wali przeciwko uciskowi pańszczyź-
mioliniec leżą Wińkowce. Jeden z
tekst i zdjęcia
nianemu. W 1917 roku napięcia,
budynków tutejszego szpitala jest
W XVIII wieku ród ten byl niezbyt
dotyczące również kwestii wlasności
pozostalością po palacu Karola Ko-
zamożny, chociaż Andrzej Skibniew-
ziemi, osiągnęly apogeum i Józef
sielskiego, mocno przebudowanym
ski obejmowal posadę królewskiego
Skibniewski wezwal 100 kozaków do
przez komunistów. Kosielski przejąl
szambelana. Pochodzil z niewielkiej
uśmierzenia buntu. Jednak i to nie
Wińkowce w posagu Marii Skibniew-
miejscowości Wowkowce Dolne,
pomoglo, i Józef zmuszony zostal
skiej córki magnata z Porzecza No-
która obecnie leży niedaleko od cen-
do ucieczki do Polski. Powrócil po
wego. Palac powstal okolo roku 1863
trum obwodu Chmielnicka (dawn.
roku i silą zmusil chlopów do zwro-
w stylu ,,wloskim", wybudowany przez
Ploskirowa). W roku przedwczesnej
tu wszystkiego, co nagrabili w jego
nieznanego architekta. Otaczal go
śmierci Andrzeja (1787) urodzil mu
majątku, ludzie jednak znów się
wspanialy park, który mial też tę za-
się syn Wiktor, który później zalożyl
zbuntowali. Wedlug jednych danych
letę, że nie zaslanial panoramy doliny
podwaliny rodowej fortuny w wieku
Skibniewski zostal przez nich zabity,
rzeki Kolus. Obok palacu stala oficy-
XIX. W 1830 roku Wiktor Skibniewski
a wedlug innych znów uciekl do
na z XVIII wieku, należąca prawdo-
zgromadzil pokaźny majątek, dzięki
Polski. Tym razem na zawsze.
podobnie do Humeckich. Do palacu
któremu mógl w 1830 roku nabyć od
Jeszcze jedna miejscowość
prowadzila bogato zdobiona brama z
Pozostalości rezydencji w Porzeczu Nowym
rodziny Mniszków ich wielką rezy-
związana jest z rodziną Skibniew-
kordegardą. Ostatnimi wlaścicielami
którego drugiej stronie przed 1917
Stanislawa Skibniewskiego, a jego
dencję w Porzeczu Nowym. Dziś po-
skich to Dunajowce. Zachowaly się
palacu byli trzej synowie Marii i Ka-
rokiem stal na wzgórzu wielki klasy-
ostatnim wlaścicielem byl Konstan-
zostala po nim tzw. ,,rogata szkola".
tu w calości dwa palace. Jeden z nich
rola: Mieczyslaw, Bronislaw i Karol.
cystyczny z elementami neogotyki
ty Biskupski. W 1917 roku zostal
Są to dawne zabudowania go-
znajduje się niedaleko od kirchy lute-
Wladali Wińkowcami do 1921 roku.
palac Skibniewskich, wystawiony tu
schwytany przez rewolucyjne chlop-
spodarcze majątku Skibniewskich,
ranów, w której mieści się dziś dom
Palac usytuowany jest na pagór-
w 1840 roku. Wspomniany już Wiktor
stwo i przewieziony do Ploskirowa,
nazwane tak z powodu dwóch neo-
kultury. Glówne wejście z portykiem
ku, dlatego z jednej strony jest piętro-
Skibniewski objąl w spadku jedynie
gotyckich wieżyczek, które miesz-
niewielką część miejscowości Wow-
kańcom wsi przypominają rogi. Bu-
kowce Dolne, ale dzięki swej wytę-
dowla jest wyjątkowo interesująca
żonej pracy (handel wolami) pod
i oryginalna, i calkowicie kontrastuje
koniec życia zgromadzil olbrzymi
z sąsiednimi budynkami mieszkalny-
majątek, wyceniany na kilka milio-
mi. Obecnie mieści się w niej szkol-
nów rubli. Syn Wiktora, Henryk Teo-
na sala sportowa. Dawniej we wsi
dor, nie mial zamiaru pozostawać w
bylo kilka takich ,,rogatych" budowli,
ojcowskiej rezydencji, więc sprzedal
które stanowily architektoniczną ca-
Porzecze Nowe Rosjaninowi Igna-
lość. Gdy przejdziemy wzdluż jaru,
tiewowi i przeniósl się do Kijowa.
możemy napotkać jeszcze kilka ta-
Palac w Winohradiwce (Kazimierku)
skąd jednak udalo mu się zbiec.
Gdy wladza sowiecka ustalila się
już na dobre, w palacu umieszczo-
no wojskową jednostkę gospodar-
czą, a od 1934 roku dom starców.
Po II wojnie światowej mieścil się tu
dom inwalidów, zaś od roku 1977
Palac w Wińkowcach
lecznica psychiatryczna. Kolejni
użytkownicy gruntownie przebudo-
kich na wpól zrujnowanych budowli
Jednak pozostali potomkowie
wali wnętrza palacowe, zdemonto-
o podobnej architekturze. Najwięk-
Wiktora a bylo ich jeszcze sied-
wano również portyk z kolumnami.
szą atrakcją po szkole jest most
mioro zakorzenili się na Podolu.
Obecnie odwiedziny palacu możliwe
arkadowy w glębi jaru. W Porzeczu
W miejscowości Winohradiwka w
Palac w Holozubińcach
są jedynie za zezwoleniem admini-
Nowym byl też znany browar, mają-
rejonie Jarmolinieckim, która przed
wy, a z drugiej dwupiętrowy. W 70
wspartym na kolumnach pozostalo
stracji. Ale, wlaściwie nie ma tu co
cy w herbie diabelka siedzącego na
1945 rokiem nazywala się Kazi-
latach, gdy umieszczono tu szpital,
niezmienione. Wewnątrz ocalaly
oglądać.
beczce.
mierek, znajduje się wielki piętrowy
calkowicie zniszczono wewnętrzne
jedynie schody. Palac ten byl wla-
Wiejska szkola w Winohradiwce
Porzecze Nowe polożone jest
palac z 1862 roku. Dziś mieści się
zdobnictwo i rozebrano wieżę oraz
snością rodziny Krasińskich, z której
też jnależala do zabudowań Skib-
nadzwyczaj malowniczo. ,,Rogata
tu lecznica psychiatryczna dla ko-
bramę wjazdową z kolumnadą. Park
wywodzil się znany poeta Zygmunt.
niewskich.
szkola" leży nad samym jarem, po
biet. Palac zostal ufundowany przez
i zabudowania w nim również się nie
Zabytek ten zostal prawdopodobnie
zachowaly.
wystawiony w pierwszej polowie XIX
Na pólnoc od Wińkowic leżą
wieku.
Ochrymowce. Zabudowania starej
Drugi palac zajmuje w chwili
szkoly to powoli niszczejący skrom-
obecnej szpital. Budynek pochodzi
ny dwór z XIX wieku, który również
również z XIX wieku i mógl należeć
należal do Skibniewskich. Budowal
zarówno do Krasińskich, jak też do
je znany już nam Wiktor Skibniewski
Wiktora Skibniewskiego, który w
z Porzecza Nowego, a ostatnim wla-
1850 roku nabyl Dunajowce. Cho-
ścicielem majątku byl jego prapra-
ciaż budowla jest większa od po-
wnuk Józef. Na zewnątrz budowla
przedniej, ma jednak mniej interesu-
jest dość skromna, a ze zdobnictwa
jącą architekturę. Ocalalo drewniane
wewnętrznego nie pozostalo już nic.
wejście i glówna klatka schodowa.
Wedlug lokalnych kronik, stosun-
Obok palacu dwie dawne oficyny,
ki pomiędzy chlopami i Skibniewski-
gdzie mieści się dziś apteka i gabi-
mi zawsze byly napięte, zaś w 1855
net rentgenowski. Obok palacu stal
Dworek Skibniewskich w Ochrymowcach
