4

Przegląd wydarzeń

23 maja­15 czerwca 2017 nr 9­10 (277­278) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

650 lat (i jeszcze dlużej) Ormian w Polsce

Król Kazimierz Wielki zezwolil ormiańskiemu arcybiskupowi Grzegorzowi (zwa-

nemu Wielkim) na zalożenie w mieście biskupstwa ormiańskiego, wydając

w 1367 roku przywilej. Treść przywileju jest dokladnie znana. Ustanawial on

Lwów siedzibą biskupstwa ormiańskiego po wsze czasy, zezwalal biskupowi

na pelnoprawne osiedlenia się w mieście, pozostanie przy swojej wierze, prak-

tykowanie jej zgodnie z tradycją i zwyczajami oraz sprawowanie jurysdykcji

nad ludnością ormiańską zamieszkalą na calym terytorium królestwa.

Pawla), Manugiewicz (od Manuga),

ANDRZEJ BOHOSIEWICZ

Nersesowicz (od Nersesa), Agopso-

W 2017 roku spoleczność or-

wicz (od Jakuba), Abgarowicz (od

miańska w Polsce obchodzi szcze-

Abgara), Axentowicz (od Axena),

gólny jubileusz 650-lecia nadania

Ohanowicz (od Jana) itd. Nazwiska

przywileju, zezwalającego na za-

byly też tworzone od imion polskich

lożenie biskupstwa ormiańskiego

np. Jakubowicz, Józefowicz, Jaśkie-

we Lwowie. Przypomnijmy, że na

wicz, Krzysztofowicz, Teodorowicz,

podstawie umowy spadkowej Ruś

Lukasiewicz, Stefanowicz, Bogdano-

Halicka i Lwów przypadly w 1340

wicz itd. Nazwiskami nawiązującymi

roku królowi polskiemu Kazimierzowi

do ormiańskiego pochodzenia są:

III Wielkiemu, który w 1349 r. prze-

Ajwaz, Passakas, Barącz (od Baro-

jąl ostatecznie miasto we wladanie.

nios) i inne.

Istotną datą bylo nadanie w 1356 r.

Wspólczesna emigracja ormiań-

praw miejskich, opartych na prawie

ska XX wieku wywodzi się z Armenii

magdeburskim. Lwów byl miastem

po upadku ZSRR i spowodowana

wielonarodowościowym, w którym

byla czynnikami ekonomicznymi i

ważną skladową stanowili Ormianie,

politycznymi (wojną o Górski Kara-

mieszkający tam nieomal od zaloże-

bach). Ormianie, przybyli do Polski

nia miasta. Król zezwolil arcybiskupo-

w ramach tej emigracji, wladają

wi Grzegorzowi (zwanemu Wielkim),

wspólczesnym językiem ojczystym,

przybylemu z Cylicji na zalożenie w

kończyli naukę w Armenii, utrzymują

mieście biskupstwa ormiańskiego,

często kontakty z rodzinami i znajo-

Wnętrze katedry ormiańskiej we Lwowie

wydając w 1367 roku przywilej. Treść

mymi, którzy pozostali w ich ojczyź-

nego pod tym samym wezwaniem.

podleglego Patriarchatowi Świętego

przywileju jest dokladnie znana, a

nie. To w sposób istotny odróżnia

uboższe warstwy ormiańskie. Spolo-

Jest to prezbiterium obecnej katedry

Apostolskiego Kościola Ormiańskie-

sam dokument zachowal się do dzi-

ją od potomków Ormian przybylych

nizowanie Ormian doprowadzilo do

ormiańskiej we Lwowie. Podobnie sta-

go w Eczmiadzynie, gdyż dopiero w

siejszych czasów i przechowywany

przed wiekami, którzy przechowu-

tego, że wladze zaboru austriackiego

re są zabytki ormiańskie w Kamieńcu

1634 r. nastąpila unia kościelna ko-

jest w Archiwum Akt Dawnych. Usta-

ją jedynie w pamięci sentyment do

w statystykach określaly ich już jako

Podolskim i wielu innych miejscowo-

ściola ormiańskiego w Polsce z Ko-

nawial on Lwów siedzibą biskup-

dawnej ojczyzny. Po II wojnie świato-

Polaków. O polonizacji Ormian na

ściach na Kresach. Ziemia lwowska,

ściolem rzymskokatolickim.

stwa ormiańskiego po wsze czasy,

wej, w nowych realiach geopolitycz-

Kresach świadczyć może statystyka

Początki osadnictwa ormiańskie-

szczególnie w okolicach Podzamcza

zezwalal biskupowi na pelnoprawne

nych nastąpilo przemieszczenie się

podana przez Emila Biedrzyckiego

skrywa wiele tajemnic po kamien-

go we Lwowie sięgają XI wieku. We-

osiedlenie się w mieście, pozostanie

rodzin ormiańskich na Śląsk, do War-

w pracy ,,Historia Polaków na Buko-

nych nagrobkach Ormian, którzy byli

dlug tradycji ormiańskiej w 1098 r. po-

przy swojej wierze, praktykowanie

chowani na cmentarzykach w pobliżu

święcono kościoly p.w. Matki Boskiej

jej zgodnie z tradycją i zwyczajami

i św. Grzegorza Oświeciciela, nato-

dawnych kościolów ormiańskich. Do

oraz sprawowanie jurysdykcji nad

miast w 1363 r. na miejsce wzniesio-

dziś oglądać można takie plyty na-

ludnością ormiańską zamieszkalą

nego w 1240 r. kościola drewnianego

grobne wmurowane przy wejściu do

na calym terytorium królestwa. Pa-

rozpoczęto budowę kościola kamien-

katedry. W tym miejscu warto przypo-

miętajmy, że dotyczylo to biskupstwa

mnieć, że osadnictwo ormiańskie tak

zwanej starej emigracji, trwalo przez

cale stulecia i bylo związane z eks-

pansja turecką i wypieraniem Ormian

z terytorium dawnej Wielkiej Armenii.

Migracja rozpoczęla się po zdobyciu

stolicy Armenii Ani przez Seldżuków

w 1064 r. Ormianie, osiedlający się

nad Morzem Kaspijskim i Morzem

Czarnym znaleźli się pod wplywem

Polowców. Ta zależność trwala do

1223 r., to jest do najazdu Mongo-

lów. W posiadaniu Polowców znalazl

się Krym z Jaltą, Sudakiem i Kaffą,

gdzie powstaly duże kolonie ormiań-

skie. Po zdobyciu tych ziem przez

Turków w 1475 r. Ormianie przeno-

sili się dalej ku zachodowi, w tym

na ziemie poludniowo-wschodnie

Rzeczypospolitej. Poslugiwali się

wówczas przyswojonym językiem z

nalecialościami tatarskimi, czyli tak

Sylwia Bohosiewicz z prezydentem Andrzejem Dudą

zwanym językiem kipczackim z za-

chowanym alfabetem ormiańskim.

winie", opublikowanej w Zeszytach

szawy, Krakowa, Gdańska, a nawet

Jedynie księgi liturgiczne byly w języ-

Naukowych Uniwersytetu Jagielloń-

do Szczecina. Tradycja nie zanikla

ku staroormiańskim czyli w grabarze,

skiego, Prace historyczne, zeszyt nr

jedynie dzięki księżom ormiańskim:

co zresztą zachowalo się do czasów

38. Pamiątką po dawnym ormiań-

Kazimierzowi Romaszkanowi, Fran-

wspólczesnych. Ormianie osiedleni

skim pochodzeniu pozostaly jedynie

ciszkowi Jakubowiczowi, Kazimierzo-

w Rzeczypospolitej szybko spoloni-

charakterystyczne nazwiska wywo-

wi Roszce, Kazimierzowi Filipiakowi,

zowali się, a język kipczacki (tatarka)

dzące się od imion ormiańskich np.

Andrzejowi Lukasiewiczowi, Józefo-

zachowal się stosunkowo dlugo jako

Wartanowicz (od Wartana czyli Wale-

wi Kowalczykowi. Po zmianach ustro-

język używany w handlu oraz przez

riana), Bohosiewicz (od Bohosa czyli

jowych udalo się odzyskać pięknie