15

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 23 maja­15 czerwca 2017 nr 9­10 (277­278)

mniejszości, jeżeli środki te są stoso-

Chobanyan); w 2015 rok Związek

proces konstruowania tożsamości

spontanicznych więziach spolecz-

vannisyan, Ela Mkrtchyan i Pertshuhi

wane wbrew jej woli". Na mocy usta-

ormiański w Gdańsku (prezes Gagik

nie może zostać zakończony. Tożsa-

nych wyznaczanych przez konek-

Kuyumjyan. Przy szkole dziala kólko

wy przyznano środki finansowe, które

Parsamyan). Już sama liczba tych

mość nadawana nie odpowiada toż-

sje rodzinne i towarzyskie. Cechą

teatralne ,,Banali". Obydwie szkoly

pomogly w organizacji życia spolecz-

organizacji pokazuje różnorodność

samości odczuwanej, a odczuwana

charakterystyczną tej fazy przemian

oprócz zwyklych zajęć językowych

nego poszczególnych mniejszości.

ormiańskiej diaspory w Polsce.

jest trudna do wyrażenia ponieważ

asymilacyjnych jest przede wszyst-

rozszerzają swój program o naukę

W okresie Polski Ludowej obowią-

Obecnie w Polsce funkcjonują

nie jest w pelni uświadamiana. Ten

kim fakt, że jej przedstawiciele dekla-

historii, geografii, kultury i tańca. W

także trzy szkoly ormiańskie: w War-

zujące prawo do zakladania stowarzy-

typ tożsamości stanowi implikację

rują wylącznie ormiańską tożsamość

ramach zajęć przygotowują spektakle

szawie, w Krakowie, i w Gdańsku.

szeń nie bylo formalnie ograniczone,

poczucia inności i obcości.

narodową, uznając się za czlonków

o tematyce ormiańskiej, uczą się re-

Pierwsza szkola ormiańska w Pol-

jednak polityka wladz nie sprzyjala

Zupelnie w odmiennym stadium

wspólnoty kraju pochodzenia. Ich

cytacji wierszy i śpiewają ormiańskie

sce zostala zalożona w 1994 roku w

powstawaniu organizacji spolecz-

przemian znajduje się tzw. stara

tożsamość etniczną określić można

pieśni. Ksztalcenie literackie powią-

Warszawie. Nosila zaszczytne imię

nych. Od 1956 roku powszechna byla

emigracja. W tym przypadku można

jako imigrancką. Ma ona charakter

zane jest z ksztalceniem kulturalnym

również praktyka, że jednej mniejszo-

Mesropa Masztoca ­ ormiańskiego

mówić o stadium kategorii etnicz-

identyfikacyjny ­ jej podstawą jest

w zakresie teatru, filmu i telewizji.

ści odpowiada jedna organizacja do-

uczonego i duchownego, twórcy or-

nej. Wykazywana tożsamość może

autoidentyfikacja z ormiańskością na

Uczniowie uczą się korzystania ze

określana nazwą mniejszości i dodat-

miańskiego alfabetu. Funkcjonowala

zostać określona jako tożsamość

wszystkich poziomach tożsamości.

slowników, encyklopedii, czytają or-

kiem ,,spoleczno-kulturalna". Po roku

w budynku szkoly podstawowej przy

przystosowana. Ormianie należący

Tożsamość narodowa jest w ich przy-

miańskie czasopisma i książki zgod-

1971 wladze dążyly do zintegrowania

ul. Lindego 20, a następnie w liceum

do starej emigracji mają świadomość

padku zgodna z identyfikacją teryto-

nie z przygotowanym spisem lektur.

mniejszości etnicznych i narodowych

ogólnoksztalcącym przy ul. Niskiej 5.

swojego pochodzenia, jednakże jest

rialną, językową i państwową. Nale-

Szkola ormiańska w Gdańsku zo-

ze spoleczeństwem polskim uznając

Zalożycielką i dyrektorką szkoly byla

to dla nich kwestia drugoplanowa. Za

ży jednak zaznaczyć, że do tej grupy

stala zalożona w 2001 roku i dzialala

wszystkie odrębności za elementy

Marine Restevanyan. Szkola istniala

ojczyznę uważają Polskę i poslugują

należą również osoby, którym można

tylko przez rok. Zajęcia z języka

przez 3 lata i zostala zamknięta w 1997

folkloru. Sytuacja ulegla zmianie wla-

się językiem polskim. Podstawą toż-

nadać miano etników. Są to osoby

ormiańskiego prowadzone byly w

roku. Szkola wydawala świadectwa

ściwie dopiero po 1989 roku w na-

samości kolektywnej jest przekonanie

posiadające pelną świadomość wla-

niedzielę przez Norajra Ter-Gri-

uznawane na terytorium Armenii. Po

stępstwie wydania 7 kwietnia prawa

o wspólnym pochodzeniu, więź spo-

snej odrębności w stosunku do osób

gorjana filologa klasycznego, au-

zamknięciu szkoly nastąpila przerwa

o stowarzyszeniach, które weszlo w

leczna o charakterze ideologicznym

zamieszkujących w kraju pochodze-

tora podręcznika do nauki laciny

w instytucjonalnym nauczaniu języka

życie 1 stycznia 1990 roku.

oraz dążenie do wspólnego celu.

nia. Narodziny nowej świadomości

jak również wspólautora slownika

ormiańskiego trwająca aż do 2003

Zmiana ta przyczynila się do in-

Tym celem jest przede wszystkich

następowaly u nich zazwyczaj w

polsko-ormiańskiego i rosyjsko-or-

roku, kiedy to również w Warszawie z

stytucjonalizacji życia spoleczności

ochrona dziedzictwa kulturalnego

trakcie wizyty w Armenii, po kilku czy

miańskiego. Lekcje odbywaly się

inicjatywy Pawla Korczyńskiego (Or-

Ormian w Polsce. Jeszcze w roku

oraz dbalość o transmisję ormiańskie-

kilkunastu latach od wyjazdu z kraju

w salce parafii św. Piotra i Pawla.

rodzinnego, w wyniku zetknięcia się

Obecnie zajęcia prowadzi Gajane Ha-

z wyidealizowanym ,,matecznikiem".

kopian w szkole podstawowej nr 58

Sytuację taką można w przypadku

przy ulicy Skarpowej 3.

tych Ormian określić jako moment

przelomowy ­ przebudzenie tożsa-

Przyszlość

mościowe, którego następstwem jest

Obecnie przy analizie kwestii

konstruowanie nowej strategii tożsa-

tożsamości Ormian mieszkających

mościowej. Wizyta w Armenii wywoly-

w Polsce trzeba uwzględnić dyna-

wala u tych osób narastające uczucie

miczne przemiany spoleczne, które

obcości, odrębności i nieprzystosowa-

w ostatnim dziesięcioleciu nabraly

nia przy równocześnie silnej nostalgii i

globalnego charakteru, często de-

tęsknocie. Następstwem takiego zde-

strukcyjnie wplywając na spoleczny

rzenia niejednokrotnie jest zaistnienie

porządek grup, zbiorowości i wspól-

efektu zdublowanej tożsamości, co

not. Dominujące dotychczas kryteria

wyraża się w deklarowanej podwójnej

tożsamości koncentrujące się na po-

identyfikacji terytorialnej, językowej

krewieństwie, więzach krwi, narodo-

i państwowej. Takie osoby mówią o

wości czy religii stracily na aktualno-

posiadaniu dwóch ojczyzn, sprawnie

ści ze względu na tempo zmieniającej

i zamiennie poslugują się językiem

się rzeczywistości. Konsekwencjami

Ul. Ormiańska we Lwowie

polskim i ormiańskim oraz funkcjonu-

procesu wspólczesnych zmian są

go przekazu kulturowego. Nieznajo-

1980 w Krakowie powstalo Kolo zain-

mianina z pochodzenia) zostal zalo-

ją w podwójnym świecie kultury cele-

tendencje zjednoczeniowe i uniwer-

mość języka ormiańskiego implikuje

teresowań Kulturą Ormian, zalożone

żony Międzyszkolny punkt nauczania

brując polskie i ormiańskie święta.

salistyczne, ale również dezintegracja

również polską tożsamość językową.

przy oddziale Polskiego Towarzy-

języka i kultury ormiańskiej. W 2004

Pokolenie najmlodsze charak-

przestrzeni publicznej, która znajduje

Przedstawiciele starej emigracji de-

stwa Ludoznawczego. Podobne kola

roku placówka ta zostala przeniesio-

teryzuje się niskim stopniem zróż-

wyraz w procesach migracyjnych i

klarują polską tożsamość narodową,

powstaly również w Warszawie i w

na do szkoly podstawowej nr 12 im.

nicowania funkcjonalnego i struk-

rozpadzie państw jednolitych naro-

opartą na pelnej identyfikacji z krajem

Gdańsku. Od roku w następującym

Bohaterów Pawiaka przy ul. Karme-

turalnego. Często pojawiają się

dowo. Ludzie obecnie latwiej ruszają

zamieszkania. Ich tożsamość etnicz-

porządku chronologicznym zostaly

lickiej 13. Nauczanie odbywa się do

rozbieżności pomiędzy deklarowaną

w podróż zdobywając nowe doświad-

na wykazuje zgodność na poziomie

zarejestrowane w Polsce kolejne or-

dnia dzisiejszego wedlug ,,Programu

identyfikacją państwową i narodową.

czenia, poznając nowe kultury i ucząc

tożsamości państwowej i narodowej.

ganizacje ormiańskie: w 2001 roku w

autorskiego nauczania języka i kultury

Można w tym przypadku mówić o toż-

się funkcjonować w sytuacji perma-

W przeprowadzonych rozmowach i

Gliwicach Związek Ormian w Polsce

ormiańskiej" opracowanego przez na-

samości etniczno-narodowej grupy

nentnej zmiany i w bardzo zróżni-

wywiadach respondenci kladą nacisk

im. ks. Arcybiskupa Józefa Teodoro-

uczycielkę języka ormiańskiego mgr

pierwotnej ­ identyfikacji bilateralnej.

cowanym środowisku. Jednocze-

na polską identyfikację, koncentrując

wicza (prezes Anna Olszańska) oraz

Margaritę Jeremian-Woźniakowską.

Równoczesna silna identyfikacja z

śnie laicyzacja, internet, takie same

się na tym, co odróżnia ich od nowej

Stowarzyszenie Ormian w Polsce z

Program szkolny przeznaczony dla

Polską i Armenią powoduje sytuację

programy telewizyjne, identyczne

emigracji. Różnic pomiędzy sobą a

siedzibą w Elblągu (prezes Genadik

uczniów narodowości ormiańskiej, w

odczuwaną jako niedostosowanie

zwyczaje żywieniowe, rozrost korpo-

innymi Polakami zazwyczaj nie po-

Martirosyan); w 2002 roku w Krako-

międzyszkolnych zespolach naucza-

spoleczne. Tożsamość tych osób

racji, wspólny uniwersalny język (np.

dawali. Dopiero w pytaniach konkre-

wie Ormiańskie Towarzystwo Kultu-

nia, w szkolach podstawowych i gim-

można określić jako niespójną. W

angielski), powodują, że znikają po-

tyzujących wyróżniki tożsamości or-

ralne (obecny prezes Maciej Janik)

nazjach zostal dopuszczony do użyt-

przypadku mlodych ludzi stykających

dzialy religijne i kulturowe, a miejsce

miańskiej pojawily się określenia typu

oraz w Katowicach Stowarzyszenie

ku przez ministra Edukacji Narodowej

się z nowym środowiskiem nieustan-

urodzenia i korzenie nie mają znacze-

,,ciemniejsza karnacja", ,,duży nos",

Ormian w Polsce Pharos (prezes

i Sportu w kwietniu 2005 r. Obecnie

nie pojawia się potrzeba konstruowa-

nia. Wspólczesny czlowiek zmieniając

,,ciemne wlosy" ,,spryt do interesów",

Wojciech Ostrwicki); w 2006 roku

w szkole są trzy klasy odpowiada-

nia na nowo wlasnej tożsamości.

miejsce zamieszkania, wchodząc w

,,inteligencja", ,,muzykalność".

Fundacja Kultury i Dziedzictwa Or-

jące trzem etapom edukacji. Dzieci

Interioryzacja świata zewnętrznego

środowisko osób innej narodowości

mian Polskich (prezes Jan Abgaro-

na co dzień uczestniczą w zajęciach

prowadzi do przemian świadomo-

funkcjonuje w dobrze znanej mu,

wicz) oraz Stowarzyszenie Mlodzieży

różnych warszawskich szkól, a w so-

ściowych, które mogą spowodować

uniwersalnej przestrzeni i kulturze. Ta

Ormiańskie organizacje,

Ormiańskiej w Warszawie (prezes

boty i niedziele mają zajęcia w szkole

kryzys tożsamościowy i poczucie

latwość przenoszenia się z miejsca

stowarzyszenia i szkoly

Największe zmiany z punktu

Babken Khanzadyan); w 2007 roku

ormiańskiej. W programie nauczania

odrzucenia spolecznego. Dlatego

na miejsce, latwość integracji i asy-

widzenia tożsamości ormiańskiej

Fundacja Ormiańska KZKO, w War-

języka ormiańskiego akcentowane

bardzo ważnym zadaniem stojącym

milacji stanowi jednak duże wyzwanie

przyniosla ustawa o mniejszościach

szawie (prezes Marta Axentowicz

jest przede wszystkim podejście ko-

przed doroslymi przedstawicielami

dla zachowania tożsamości. Biorąc

narodowych i etnicznych uchwalona

Bohosiewicz) oraz Fundacja Centrum

munikacyjne, czyli nauka praktycznej

środowiska ormiańskiego jest wska-

pod uwagę zarówno globalizację jak

w styczniu 2005 roku. Uregulowala

Kultury Ormiańskiej ,,Musa-ler" (pre-

znajomości języka i zdobycia kom-

zanie tym mlodym ludziom wartości

i fragmentaryzację dzisiejszego świa-

ona sprawy z zachowaniem i rozwo-

zes Hakob Baghdasaryan); w 2009

petencji w zakresie czterech pod-

dodanej podwójnej tożsamości. Jak

ta, kluczowym zagadnieniem dla zro-

jem tożsamości kulturowej, a także

roku Stowarzyszenie Ormian w Pol-

stawowych sprawności: rozumienia,

wskazują praktycy integracji pracu-

zumienia sposobów funkcjonowania

sposoby racjonalizacji zasady rów-

sce Lódź (prezes Martin Gasparyan);

mówienia, czytania i pisania.

jący z cudzoziemcami i uchodźcami

czlowieka w kontekście spolecznym

nego traktowania osób bez względu

w 2011 roku Towarszystwo Ormian

W Krakowie od 2004 roku dziala

w tym okresie przejściowym niezwy-

staje się jego tożsamość. Tożsamość,

na pochodzenie. Ustawa ta zakwali-

Polskich TOP we Wroclawiu (prezes

Sobotnia szkola ormiańska zalożona

kle ważne są spotkania motywujące z

u podloża której stoi odwieczne pyta-

fikowala Ormian w Polsce do mniej-

Adam Domanasiewicz); w 2012 roku

przy Ormiańskim Towarzystwie Kul-

grupami rówieśniczymi o odmiennym

nie: ,,Kim jestem?". Aby zachować

szości narodowych dając tym samym

Ormiańsko-Polski Komitet Spoleczny

turalnym. Zajęcia odbywają się w sa-

pochodzeniu etnicznym. W trakcie

swoją tożsamość ormiańska diaspo-

tej grupie pewne prawa i przywileje.

w Zabrzu (prezes Hraczja Bojadżjan);

lach udostępnianych przez dyrekcję

takich spotkań dochodzi do wyzwo-

ra w Polsce musi zadbać o kultywo-

Między innymi w artykule 5 tejże

w 2013 rok Arm-pol, Centrum rozwoju

Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej

lenia emocjonalnego, co pozwala na

wanie tradycji, wlaściwy i atrakcyjny

ustawy stwierdzono, że ,,zabrania się

stosunków ormiańsko-polskich oraz

budynku przy ul. Rajskiej 1. W szkole

konstruowanie tożsamości bez towa-

przekaz kulturowy skierowany do naj-

stosowania środków mających na

Kieleckie Stowarzyszenie Ormian

zajęcia prowadzą cztery nauczycielki

rzyszącego temu procesowi napięcia

mlodszego pokolenia oraz o ochronę

celu asymilację osób należących do

w Polsce 2013 (prezes Varuzhan

Gohar Khachatryan, Veronika Ho-

etnicznego. Bez efektu wyzwolenia

ormiańskiego dziedzictwa.