16

Okruchy historii

23 maja­15 czerwca 2017 nr 9­10 (277­278) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Trzecia fala". Ormianie w Polsce po 1989 roku

Ormianie mieszkają w Polsce od wieków. Ci, którzy reprezentują tzw.

,,starą" imigrację, datowaną od czasów średniowiecza, w większości są

już przede wszystkim Polakami, niektórzy kultywują jeszcze tradycje

przodków. Przedstawiciele tzw. ,,nowej" imigracji to osoby, które przyje-

chaly do Polski po 1989 roku.

podwójnego obywatelstwa. Ulatwilo

MARGARIT HARUTYUNYA

to decyzje o przyjęciu obywatelstwa

polskiego. Dzięki niemu latwiej im po-

Emigracja spowodowana byla

dróżować po Europie i utrzymywać

przede wszystkim kryzysem huma-

kontakt z innymi diasporami.

nitarnym związanym z trzęsieniem

Poprawia się również wiedza Po-

ziemi w 1988 r., które doszczętnie

laków o Armenii. Ma ona pozytywny

zniszczylo pólnocną część kraju, oraz

wizerunek, staje się też coraz bar-

narastającym konfliktem w Górskim

dziej popularnym celem dla polskich

Karabachu, który w latach 90. prze-

turystów.

obrazil się w otwartą wojnę. Wraz z

rozpadem Związku Radzieckiego,

doprowadzilo to do kryzysu ekono-

Wyzwania przyszlości

Obecny klimat polityczny nie

micznego. Sytuację pogarszalo wpro-

sprzyja imigrantom. Ostrze propa-

wadzenie przez Turcję blokady grani-

gandy wymierzone jest w uchodź-

cy z Armenią, co utrudnialo przekazy-

ców i muzulmanów. Ormianie są

wanie pomocy humanitarnej. Szcze-

chrześcijanami, nie ubiegają się w

gólnie ciężkie byly zimy ­ brakowalo

Polsce o status uchodźcy ­ jednak

materialów do palenia w piecach, nie

wzrost nastrojów niechętnych jed-

dzialal transport publiczny.

nej grupie imigrantów może w przy-

Okres ten jest nazywany ,,latami

szlości przenieść się na kolejne.

chlodnymi i ciemnymi". Cechowal się

Widać to już dziś, kiedy zaczynają

ogromnym bezrobociem. Jeżeli ktoś

się nagonki na imigrantów z Ukra-

pracowal, to za glodową pensję.

iny. Ormian latwo jest utożsamić z

W tej sytuacji wielu Ormian zde-

Dzieci ormiańskie na Marszu Milczenia w rocznicę Genocydu Ormian, Warszawa 2011

grupą tzw. ,,ciapatych", obejmującą

cydowalo się opuścić kraj. Najwięcej

zrozumialym języku, niekompeten-

kiego samego pulapu jak dzieci pol-

ganizacji diaspor w Rosji, Stanach

szeroki wachlarz ludzi z rozma-

wybralo Rosję lub Stany Zjednoczo-

cja lub niechęć urzędników sprawila,

skie. Zdarzalo się, że kierowano je

Zjednoczonych czy Francji. Na ich

itych państw, kultur i kontynentów.

ne. Polska nie wymagala wówczas

że większość Ormian mieszkala w

do mlodszych roczników, aby latwiej

tle jest również relatywnie uboga ­

Rosnące w silę grupy nacjonali-

od obywateli Armenii posiadania wiz ­

Polsce bez uregulowania swojego

bylo im przyswoić program. Poja-

większość Ormian w Polsce należy

styczne definiują polskość w kon-

dlatego również nasz kraj byl dla czę-

pobytu.

wialy się przypadki dyskryminacji i

do klasy średniej. Terytorialnie jest

tekście czysto etnicznym. Osoby

ści emigracji atrakcyjnym miejscem.

Swój status uregulowali w ra-

nietolerancji, z którymi nauczyciele

rozproszona, w przeciwieństwie do

pochodzenia innego niż polskie

Najwięcej osób z tej fali emigracji zaj-

mach abolicji w 2003, 2007 i 2012

nie umieli sobie poradzić. Wynikalo

diaspor z wielu innych państw. Na

traktowane są jako goście, mając

mowalo się drobnym handlem.

roku. Dla tysięcy osób byla to szansa

to jedynie z bariery językowej. Sami

przyklad w Bejrucie istnieje ormiań-

dostosować się do standardów

na nowe życie i poczucie bezpie-

Ormianie nie zawsze wysylali dzieci

ska dzielnica, Bourj Hamourd, jak

narzucanych przez nacjonalistycz-

,,Trzecia fala" migracji

czeństwa. Mogli legalnie zakladać

do szkól, zakladając, że i tak wrócą

również wsie z dominacją ludności

nych liderów. W praktyce prowadzi

W ,,nowej" imigracji wyróżnia się

firmy, korzystać z ubezpieczeń spo-

do Armenii. Mimo początkowych

ormiańskiej. Istnieje tam caly system

to do usprawiedliwiania dyskrymi-

trzy fazy. W pierwszej, trwającej do

lecznych, kupować mieszkania. Wie-

problemów, zaleglości byly jednak

ormiańskiego szkolnictwa (w Polsce

nacji i przemocy.

polowy lat 90., wyemigrowalo okolo

lu z nich uzyskalo prawo do stalego

nadganiane szybko, a wielu ormiań-

dzialają jedynie w paru miastach

Pozostaje również kwestia toż-

800 tys. osób. W latach 1995­2001

pobytu, a część uzyskala już polskie

skich uczniów kończylo szkoly z wy-

szkólki niedzielne). W Bejrucie ist-

samości. Ormianie w Polsce utożsa-

kraj opuścilo dużo mniej obywateli,

obywatelstwo.

różnieniem.

nieje nawet ormiański uniwersytet.

miają się z krajem pobytu, dla mlod-

szacunkowo 180 tys. W pierwszej

Brak znajomości języka, prze-

Dzisiaj charakter ormiańskiej spo-

W tamtejszym parlamencie swoich

szego pokolenia jest on co najmniej

dekadzie XXI wieku zaczęly emigro-

szkody formalne i nieprzyjaźni urzęd-

leczności zmienia się wraz z polską

przedstawicieli mają trzy ormiańskie

tak samo ważny jak kraj przodków.

wać osoby z wyksztalceniem wyż-

nicy przyczyniali się do problemów z

gospodarką. Zanika rola drobnego

partie polityczne. Podobnie liczna

Coraz slabszy jest ich kontakt z or-

szym i studenci.

integracją. Niestety, sytuacji nie ula-

handlu, stąd konieczność szukania

byla spoleczność ormiańska w Syrii

miańską kulturą, nie wszyscy mówią

Dokladna liczebność populacji

twialo nastawienie części polskiego

innych źródel zarobku. Najwięcej

­ w Aleppo przed wybuchem wojny

plynnie po ormiańsku. Dla kolejnych

Ormian w Polsce szacowana jest

spoleczeństwa. Niewiele osób o tym

problemów mają z tym przedstawi-

żylo 100 tys. Ormian. W Los Ange-

pokoleń Polska będzie pierwszym

pomiędzy 8­40 tysiącami osób. Pra-

pamięta, ale w latach 90. pokutowal

ciele starszego pokolenia, którzy nie

les istnieje dzielnica o nazwie Mala

krajem, Armenia natomiast pozosta-

wo pobytu, wydane przez Urząd ds.

stereotyp utożsamiający Ormian z

nauczyli się języka w stopniu umożli-

Armenia, dużo Ormian żyje również

nie miejscem przodków, o którym bę-

Cudzoziemców, posiada 3 600 oby-

przestępcami. W istocie, wśród or-

wiającym prace w wyuczonym zawo-

w pobliskim mieście Glendale. Spo-

dzie się pamiętać, ale z którym więź

wateli Armenii. W 2010 r. tych osób

miańskiej imigracji trafiali się również

dzie. Problemu tego nie ma mlodsze

leczność tworzą też Ormianie w

może stopniowo slabnąć w następ-

bylo o dwa tysiące mniej ­ nie jest

ludzie tworzący grupy przestępcze,

pokolenie, odnajdujące się w różnych

Turcji ­ zarówno potomkowie tych,

nych pokoleniach.

to jednak efekt naglej imigracji, lecz

ich ofiarami padali najczęściej drob-

sektorach gospodarki.

którzy przeżyli ludobójstwo, jak

Procesy tożsamościowe są jed-

ujawniania swojego pobytu w związ-

ni ormiańscy handlarze. Ormianie

również imigranci zarobkowi. Mimo

nak o wiele bardziej skomplikowane

ku z ogloszoną przez rząd amnestią.

bywali utożsamiani z ,,Ruskimi" lub

historycznych zaszlości, Turcja po-

niż oczekiwaliby tego Polacy, wyma-

Osoby narodowości ormiańskiej

Ormianie w Polsce obecnie

,,Rumunami", bywali traktowani po-

Obecnie widoczne jest coraz

zostaje bowiem państwem znajdu-

gający od imigrantów utożsamiania

znajdują się również wśród osób z

dejrzliwie i z niechęcią. Jednocze-

większe zaangażowanie diaspory w

jącym się blisko, z relatywnie dobrą

się z Polską. Nawet wśród mlodych

obywatelstwem ukraińskim czy ro-

śnie, wielu Polaków otworzylo swoje

życie spoleczne. Dotąd wlasne orga-

gospodarką.

Ormian, zintegrowanych z polskim

syjskim. W spisie powszechnym z

serca na przybyszy, pomagalo im w

nizacje tworzyli przedstawiciele ,,starej

Cechą dzisiejszych diaspor jest

spoleczeństwem, często dominuje

2011 r. narodowość ormiańską za-

zmaganiach z rzeczywistością. Ich

emigracji". Dziś coraz częściej w dzia-

życie niejako w dwóch światach. Or-

tożsamość ormiańska. Można ją

deklarowalo cztery tys. osób, w tym

pomoc byla cenna szczególnie dla

lania spoleczne angażują się nowi

mianie w Polsce utrzymują kontakt

lączyć z przywiązaniem do kraju

obywatele Polski.

osób, które z różnych względów nie

imigranci. Największym wydarzeniem

z ojczyzną dzięki Internetowi. Mają

czy z poczuciem patriotyzmu wobec

Polska byla traktowana przez

mogly uregulować swojego pobytu ­

ormiańskiej spoleczności jest marsz

dzięki niemu kontakt z kulturą, za-

Polski. Sami Ormianie są zresztą

większość Ormian jako miejsce tym-

zarówno w wymiarze wsparcia mo-

pamięci, organizowany 24 kwietnia,

równo wysoką jak i popularną, np.

wyczuleni na tym punkcie i dbają

czasowe ­ mieli tu zarobić trochę

ralnego, jak i konkretnych przyslug.

w rocznicę rozpoczęcia ludobójstwa

najnowszymi ormiańskimi serialami.

o pielęgnowanie swojej tradycji,

pieniędzy, przeczekać trudny dla Ar-

Co ważne, Ormianie nie izolowali

Ormian w Imperium Osmańskim.

Za pośrednictwem aplikacji interne-

niezależnie od tego gdzie miesz-

menii okres, ew. szukać perspektyw

się od otoczenia ­ nie wytworzyly

Odprawiane są msze w obrządku

towych utrzymują kontakt z bliskimi

kają. Potencjalnym problemem dla

w innym państwie. W istocie, wielu z

się ormiańskie enklawy, a dzieci imi-

ormiańskim, organizowane są wyda-

w Armenii przez rozmowy dźwięko-

Ormian w Polsce może być także

nich wrócilo do ojczyzny lub dolączyli

grantów z latwością zintegrowaly się

rzenia promujące ormiańską kulturę.

we oraz wideokonferencje. Urlopy

wpasowanie się w ramy ,,ormiań-

do krewnych (większość ormiańskich

w polskich szkolach.

Organizacje ormiańskie urządzają

spędzają w Armenii ­ od paru lat

skości" definiowanej przez rodaków

rodzin rozsiana jest po różnych kra-

Na początku i tu jednak byly

imprezy wewnętrzne, skierowane ku

jest to latwe dzięki bezpośrednim

z Armenii. Wieloletni pobyt poza

jach).

problemy. Polska szkola nie byla

integracji spoleczności i zewnętrzne,

polączeniom lotniczym między War-

krajem pochodzenia wplywa nie

Dla wielu problemem byly kwestie

przygotowana do przyjęcia dzieci,

slużące promocji ormiańskich tradycji

szawą i Erywaniem.

tylko na slabszą znajomość języka,

formalne ­ stąd tak duża skala ujaw-

które albo nie mówily po polsku,

w spoleczeństwie.

Życie ormiańskiej spoleczności

historii czy obyczajowości, ale także

nionych pobytów obywateli Armenii

albo mialy z tym problemy. Dzieci

Caly czas daleko ormiańskiej

ulatwilo również zniesienie przez

na zmianę mentalności i poglądów

podczas amnestii. Nieznajomość

ormiańskie musialy zaczynać z ta-

diasporze w Polsce do poziomu or-

wladze Armenii zakazu posiadania

imigrantów.

języka polskiego, brak informacji w