19

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 23 maja­15 czerwca 2017 nr 9­10 (277­278)

Uroczystość przeniesienia prochów

pracy [...] Na te ofiarne cnoty dzieci

swoich, przed wiekami przybranych,

a dziś już jak wlasnych, Polska za-

abpa Józefa Teofila Teodorowicza

wsze liczyć mogla, czy to dawniej,

gdy jej potrzeba bylo zaufanych wy-

slańców, którzy by z narażeniem ży-

na Cmentarz Orląt Lwowskich

cia dla spraw jej i interesów przekra-

dać się umieli na daleki Wschód, czy

to w czasach naszych, jak w epoce

powstań, gdy to dwory naszych oby-

Uroczystość przeniesienia prochów ormiańskiego abpa Józefa Teofila Teodo-

wateli byly twierdzą i ostoją dla na-

rowicza na Cmentarz Orląt Lwowskich 7 czerwca 2011 roku zgromadzila setki

rodowego ruchu, czy też wtedy, gdy

potrzeba bylo w dobrowolnej ofierze

osób ze Lwowa i Polski u stóp kaplicy Orląt Lwowskich, obok trumny, w której

pójść na męczeństwo dla ojczyzny

zostaly zlożone doczesne szczątki wielkiego pasterza Ormian lwowskich.

i cierpieć dla niej wygnanie Sybiru,

albo w walce o jej niepodleglość po-

święcać życie. Dzięki tym cnotom,

z jednej strony bialy goląb trzyma w

JURIJ SMIRNOW

w których i najwyższe poświęcenie i

dziobie wieniec wawrzynowy, z dru-

tekst

giej ­ goląb trzyma galązkę oliwną.

bohaterstwo niczym nie bylo innym,

KONSTANTY CZAWAGA

Obok tarczy stoi rycerz w żelaznej

jak tylko poczuciem cicho spelnio-

zdjęcie

zbroi z podniesionym nad glową

Wzorcowo organizowano prze-

nej powinności, domy nasze tu na

mieczem. Abp Józef Teodorowicz byl

bieg uroczystości dzięki staraniom

kresach byly prawdziwie twierdzami

wspanialym kaznodzieją i pisarzem,

kurii metropolitalnej obrządku rzym-

polskiej kultury, jej ochroną, tarczą a

zostawil po sobie cieszące się dużą

skokatolickiego i Konsulatu General-

zarazem jej pionierami. Dla same-

popularnością liczne publikacje o

nego RP we Lwowie. Wśród dostoj-

go zaś spoleczeństwa, do którego

charakterze religijnym i spolecznym.

nych gości byl metropolita warszaw-

przybyli ci praojcowie, byla ta szara

Wszedl do polskiej historii jako gorą-

ski abp Kazimierz Nycz, ordynariusz

powszednia cnota zasilaniem i bo-

cy patriota i wybitny parlamentarzy-

wiernych Kościola katolickiego ob-

gactwem, wykuwana w zamilowaniu

sta. W konferencji episkopatu pol-

rządku ormiańskiego i przedstawiciel

pracy choćby najpośledniejszej, ryta

skiego zasiadal w Komisji Biskupów:

patriarchy ormiańskokatolickiego Ner-

na wewnątrz w spiżu duchowym

od 1928 ­ w komisji prawnej, w latach

sesa-Bedrosa XIX z Bejrutu. Z Polski

i stali, stala się w tym miękkim i

1928­1936 przewodniczyl komisji

przyjechalo kilkuset przedstawicieli

wrażliwym organizmie spolecznym

prasowej. W 1924 r. byl odznaczony

Ormian z Warszawy, Krakowa, Gliwic,

tym, czym jest twardy kościec dla

Krzyżem Wielkim Orderu Polonia

Bytomia, Wroclawia. Senat RP repre-

delikatnego zwoju nerwów czlo-

Restituta. Byl honorowym obywa-

zentowal Lukasz Abgarowicz, który

wieka. Takie slowa abp Teodoro-

telem Lwowa i Brzeżan, doktorem

ma korzenie ormiańskie. Wśród go-

wicz wypowiadal często do swoich

honoris causa Uniwersytetu Jana

ści byl też sekretarz generalny Rady

wspólbraci przy różnych okazjach

Kazimierza we Lwowie. Zawile losy

Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa

­ zarówno publicznie, jak i prywat-

Lyczakowskiej nekropolii sprawily, że

(ROPWiM) minister Andrzej Kunert.

nie. Zawsze podkreślal, że muszą

cialo ostatniego arcybiskupa ormiań-

Ogromne starania w sprawie odnale-

być dumni ze swojej przeszlości i

skiego nie spoczywalo tam, gdzie go

zienia szczątków abpa Teodorowicza

doceniać wklad wlożony w historię

pierwotnie zlożono. Pracownicy i wy-

i przeniesienia ich na miejsce wiecz-

chowankowie arcybiskupa obawiali

nego spoczynku poczynili przed-

przez swoich przodków zarówno

się profanacji jego grobu i przenieśli

stawiciele ROPWiM oraz Fundacji

w Armenii, jak i Rzeczpospolitej.

trumnę do grobowca jednej z rodzin

Ormiańskiej KZKO z Warszawy na

Przypominal to zwlaszcza mlodym

lwowskich. Doczesne zwloki abpa

czele z Maciejem Bohosiewiczem i

stojącym na ślubnym kobiercu. Na

Teodorowicza anonimowo znajdo-

Martą Bohosiewicz- Axentowicz. Na

ślubie potomka zaslużonego rodu

waly się w przypadkowym grobowcu.

uroczystą ceremonię przybyli licznie

Agopsowiczów powiedzial: Przyby-

Dziś mogliśmy zlożyć je w miejscu

przedstawiciele spoleczności polskiej

liście z daleka pociągnięci ducho-

pierwotnego spoczynku. Ludzie do-

ze Lwowa i polskich organizacji lokal-

wym środowiskiem, zapragnęliście

brej woli czynem i modlitwą troszczyli

- Stojąc przy trumnie śp. abpa

Obrazów, później ­ Muzeum Sztuki

nych: Federacji Organizacji Polskich

tu wlaśnie [katedra Ormiańska we

się o to, by śp. arcybiskup powrócil do

Józefa Teodorowicza rozumiemy,

Ukraińskiej. Funkcję tę katedra pelni-

na Ukrainie, Towarzystwa Kultury

Lwowie ­ R.K.-M.] polączyć się wę-

swego grobu. Możemy odczuć blogo-

że zamyka się pewny okres histo-

la do 2000 roku. Powstanie niepodle-

Polskiej Ziemi Lwowskiej, Polskiego

zlem malżeńskim. Stare są dzieje

slawioną ulgę i dziękujemy Bogu za

rii. Przenosimy prochy zaslużone-

glego państwa ukraińskiego w 1991 r.

Towarzystwa Opieki nad Grobami

tej świątyni i stare jej świadectwo.

spelnienie naszej nadziei. Historia

go pasterza Ormian lwowskich do

kardynalnie zmienilo sytuację Ormian

Wojskowymi. Wśród gości byla też

Pamięta ona wiek czternasty a więc

życia abpa Teodorowicza zaświad-

grobu, który na niego dlugo czekal.

lwowskich i ich katedry. Katolikos

pani Janina Zamojska, która od wielu

czasy Jagiellonów i tego świetne-

cza, że od Boga zaczynal i na nim

Dziękuję Bogu, że doczekalem tego

wszystkich Ormian Wazgen I wyslal

lat byla prawdziwą strażniczką zlo-

go okresu Polski, w którym Polska

kończyl. Dlatego jednoczymy nasze

momentu. Na pochówek przybywa

do Lwowa archimandrytę Nathana

żonych w grobowcu rodziny Klosow-

przez wypadki dziejowe miala sobie

serca w modlitwie. Niech Chrystus

się z potrzeby serca, dlatego też od-

Oganesiana i mianowal go zwierzch-

skich szczątków abpa Józefa Teo-

przez Opatrzność wytyczone drogi

Zmartwychwstaly obdarzy go laską

leglość nie ma żadnego znaczenia.

nikiem Ormiańskiego Kościola Apo-

dorowicza i ks. Gerarda Szmyda. To

do wielkiej przeszlości. Świątynia

Nieba, a jego szczątki doczesne

Przybyli do nas duchowni różnych

stolskiego na Ukrainie. Diecezja or-

ona przekazala dokladną informację

ta świadczy o przedziwnym darze

niech orzekają nam wyobraźnię mi-

obrządków chrześcijańskich. Witam

miańska na Ukrainie oficjalnie zostala

dotyczącą przeniesienia prochów ka-

zespalania Polski, która wchlania-

losierdzia ­ tymi slowami zakończyl

przedstawicieli wladz państwowych

ustanowiona 10 stycznia 1997 r., a 15

planów w 1971 r. z Cmentarza Orląt

la w swój organizm i asymilowala

swoją homilię metropolita lwowski.

Polski i Konsulatu Generalnego RP

maja tegoż roku Katolikos Garegin I

Lwowskich do wyżej wspomnianego

wszystko to i wszystkich tych, którzy

Po zakończeniu mszy św. przy

we Lwowie na czele z konsulem

wyświęcil Nathana Oganesiana na bi-

grobowca, co też umożliwilo ich iden-

się z nią zetknęli i w niej zamieszkali.

trumnie arcybiskupa Józefa Teodo-

Andrzejem Drozdem, jak również

skupa. 21 czerwca 2001 r. katedrę or-

tyfikację.

rowicza stanęla warta honorowa ­

przedstawicieli wladz miasta Lwowa

miańską odwiedzil Papież Jan Pawel

Świątynia ta świadczy o tej gościn-

Uroczystości na Cmentarzu Orląt

dwóch kleryków i dwóch harcerzy. Po

na czele z Wasylem Kosiwym, którzy

II. W tymże roku do Lwowa przyjeż-

Lwowskich mialy też wyraźny cha-

ności z jaką Polska otworzyla na

krótkichprzemówieniachduchownych

lączą się z nami w modlitwie. W histo-

dżal patriarcha Kościola katolickiego

rakter ekumeniczny. Obok wysokich

oścież swe serce wygnańcom rodzin

innych obrządków trumnę uroczyście

rii Lwowa kolonia ormiańska zawsze

obrządku ormiańskiego Nerses-Be-

dostojników Kościola rzymskokatolic-

szlacheckich i królewskich Armenii

przeniesiono do miejsca pochówku w

odgrywala ważną rolę. Powstawaly

dros XIX z Bejrutu.

kiego, na uroczystą mszę św. przybyl

pamiętającej jeszcze czasy rzymskie

alei zaslużonych. Duchowni ormiań-

ormiańskie kościoly, zbudowano ka-

- Troszczymy się o groby naszych

przedstawiciel Kościola ormiańskoka-

państwa, które wyroslo z twardych

scy z Kościolów ormiańskokatolickie-

tedrę. W 1627 r. ormiański arcybiskup

bliskich. Chrześcijaństwo jest jednak

tolickiego proboszcz parafii warszaw-

walk, a już wcześniej w zdrojach

go i Apostolskiego odśpiewali modli-

Mikolaj Torosowicz zawarl unię z Rzy-

religią pustego grobu. Wierzymy, że

skiej ks. Artur Awdalian, przedstawi-

chrztu otrzymuje sakrę duchową dla

twy żalobne w języku ormiańskim.

mem. Po śmierci abpa Izaaka Isako-

ich groby opustoszeją w godzinę

ciele Kościola Ormiańskiego Apo-

swej kultury już w czwartym wieku

Później, przedstawiciele wladz pol-

wicza w 1901 r., na nowego arcybi-

zmartwychwstania. Dobra nowina

stolskiego na czele z proboszczem

przebogato rozkwitlej. Ci wygnańcy

skich i ukraińskich zlożyli wieńce na

skupa wybrano mlodego kanonika

plynęla od pustego grobu Chrystusa.

katedry lwowskiej ks. Tadeosem Ge-

tak się asymilują, tak zlewają z Pol-

grobie arcybiskupa. Wieńce zlożyli

gremialnego Józefa Teodorowicza.

Ta nowina od początku ożywila jego

wongianem, abp lwowski Dymytrij z

ską, że się z nią jedno stają i cho-

też przedstawiciele rodziny Teodo-

W 1902 r. przyjąl on sakrę biskupią.

wyznawców. Dzieje Apostolów opisu-

Kościola prawoslawnego patriarchatu

ciaż jest tylko garstka, to jednak tyle

rowiczów, ormiańskich organizacji

Konsekratorami byli: krakowski kardy-

ją gorliwą dzialalność św. Pawla. W

kijowskiego, duchowni grekokatoliccy

ofiar zlożyć zdolali na oltarzu nowej

z Polski, Konsulatu Generalnego

nal Jan Puzyna, grekokatolicki arcybi-

następnych pokoleniach nie braklo

i prawoslawni. Na uroczystościach

swej ojczyzny, że historia tych da-

RP we Lwowie oraz polskich orga-

skup Andrzej Szeptycki i rzymskoka-

gorliwych glosicieli prawdy ewange-

obecni byli też przedstawiciele lwow-

rów pracy, pieniądza, krwi, kultury

nizacji ze Lwowa. Nad Cmentarzem

tolicki abp Józef Bilczewski. 4 grudnia

licznej. W Kościele ormiańskokato-

skich wladz obwodowych i samorzą-

nie przemilczala, ale chlubnie na

Orląt brzmiala chwytająca za serce

1938 r. abp Józef Teodorowicz zmarl.

lickim jej glosicielem byl niewątpliwie

du miejskiego.

kartach swych zapisala. I obrządek,

modlitwa ­ Requiem, które wykonal

Jego śmierć stala się znakiem końca

śp. abp Józef Teodorowicz. Jego

Mszę św. w obrządku rzymskoka-

który w swej odrębności przetrwal

niezwykle czystym i silnym glosem

pewnej epoki w dziejach Kościola

herb rodowy znany jest jako ,,Wierne

tolickim odprawil kardynal Kazimierz

do dziś, też świadczy o tej jedności,

jeden z czlonków delegacji przy-

ormiańskokatolickiego we Lwowie.

Serce" i zawiera w zlotym polu serce

Nycz, a homilię wyglosil metropolita

której odmiana nie tylko nie szko-

bylej z Bytomia. Na uroczystości

Po II wojnie światowej wladze Związ-

miedzy dwoma palmami, pod tym

lwowski abp Mieczyslaw Mokrzycki.

dzi i separatyzmu nie wprowadza,

byli również obecni przedstawiciele

ku Radzieckiego zlikwidowaly jego

napis, niegdyś w języku ormiańskim,

Kierując swe slowo do zebranych na

ale wlaśnie przez odmianę jedność

polskiej prasy ze Lwowa, Krakowa

strukturę. Katedrę zamknięto i zmie-

obecnie po lacinie: ,,Magna ­ ninus".

uroczystości, abp Mokrzycki powie-

i Warszawy.

niono w magazyn Lwowskiej Galerii

Na tarczy widnieje otwarta przylbica,

ubogaca.

dzial: