23

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 23 maja­15 czerwca 2017 nr 9­10 (277­278)

Nieznane fotografie abpa

miala miejsce nad trumną jego po-

jakie skladali mu mieszkańcy Ga-

przednika arcybiskupa Grzegorza

licji. Zarząd ochronki, w uznaniu

Józefa Romaszkana w 1881 roku.

jego zaslug, nadal w 1900 roku imię

Józefa Teodorowicza

Część z nich zostala ogloszona dru-

zakladowi: ks. arcybiskupa Izaaka

kiem, podobnie jak jego dzialalność

Isakowicza.

pisarska, znana jeszcze z czasów,

Wyrazy wdzięczności niezrów-

gdy byl wikarym.

nanemu kaplanowi okazaly również

Arcybiskup Józef Teodorowicz (1864­1938) metropolita lwowski obrządku

Aktywność proboszcza prze-

wladze Stanislawowa i to dwukrot-

ormiańsko-katolickiego jest jednym z najbardziej rozpoznawanych przedsta-

kladala się również na jego udzial

nie. Najpierw jego imieniem nazwano

w życiu spolecznym. W przeciwień-

jedną z niewielkich ulic, oddalonych

wicieli spoleczności ormiańskiej we wspólczesnej Polsce. Jego dzialalność

stwie do poprzedniego okresu, teraz

od centrum miasta (obecnie ulica

patriotyczna oraz posluga biskupia we Lwowie byly i są godne upamiętnie-

okoliczności ku temu byly sprzyjają-

Sabata). Następnie przyznano mu

ce. Galicja uzyskala bowiem w 1867

zaszczytny tytul honorowego obywa-

nia. Jedną z takich form jest też przybliżenie jego wizerunku, zachowanego

roku autonomię, która dawala więk-

tela Stanislawowa w 1898 roku.

na fotografiach z epoki w której żyl. Zdjęcie i negatywy przedstawione poni-

sze prawa obywatelom. Od tego wla-

W tym samym roku przypadl

śnie roku ks. Isakowicz pelnil funkcję

również jubileusz 50-letniej dzia-

żej pokazują wlaśnie osobę abpa Teodorowicza i są zupelnie nieznane.

czlonka rady miejskiej i przewodni-

lalności kaplańskiej arcybiskupa. Z

czącego wydzialu, nowoutworzonej

tej okazji w kierunku czcigodnego

KRZYSZTOF DUDA

Kasy Oszczędności.

kaplana wyslano moc życzeń, nie

Nieocenione są jego zaslugi w

zapomnieli o nim również stanisla-

Pozytyw przestawia ks. Józefa

pomoc najuboższym, do których

wowianie. Osobny telegram wyslal

Teodorowicza sprzed święceń bisku-

pich. Niestety nie jesteśmy w stanie

określić, kiedy i gdzie zdjęcie zostalo

wykonane. Rewers fotografii nie ma

też sygnatur atelier fotograficzne-

go. Sama zaś fotografia tekturkowa

przedstawiająca ks. Józefa Teodo-

rowicza bez insygniów biskupich, co

pozwala na postawienie hipotezy, że

zostala wykonana końcem XIX lub

samym początkiem XX w.

Negatywy, będące źródlowym

materialem wizualnym, pochodzą ze

zbioru po lwowskim botaniku, kolek-

cjonerze prof. Tadeuszu Wilczyńskim

(1888-1981), który zalożyl ­ istniejący

do dzisiaj ­ Ogród Roślin Leczni-

czych na ul. Piekarskiej 52. Wilczyń-

Pocztówka z wizerunkiem Matki Boskiej Laskawej ze Sta-

ski zachowal w swoim zbiorze zdję-

nislawowa

cia ucznia i przyjaciela ­ dzialacza

ochrony przyrody i fotografika lwow-

palal ogromną milością. Z inicjatywy

byly burmistrz tego miasta Ignacy

skiego Józefa Treszki (1906­1945).

ks. Isakowicza w 1868 roku powstalo

Kamiński, który trafnie oddal cechy

Kolekcja, którą dysponuje w chwili

towarzystwo opiekujące się opusz-

Izaaka Isakowicza. ,,Zlote serce, zlo-

obecnej autor, to ok 4,5 tysiąca ne-

czonymi chlopcami w specjalnie

tousta wymowa, patriotyzm Skargi,

gatywów, zaś większość z nich to

Ks. Józef Teodorowicz, fotografia ok. 1900 r.

przeznaczonym dla nich zakladzie.

cnoty kaplańskie św. Franciszka z

fotografie obrazujące życie Lwowa,

Idea ta zyskala powszechną apro-

Asyżu opromieniają dziś Zloty Ju-

zaciągnąl się jako ochotnik do wojska

zostal pochowany, zaś kolekcję prze-

Karpaty Wschodnie i miejscowości

batę wśród elity stanislawowskiej, a

bileusz Twojego Kaplaństwa! Stary

i z Armią Polską dotarl do Wielkiej

chowal prof. Wilczyński, i ostatecznie

nad Dniesterem. Ich autor ­ Józef

co ważne w osobie burmistrza Igna-

druh, którego drogi życia od pól wie-

Brytanii. Tam ­ po przeszkoleniu sa-

trafila do Polski.

Treszka byl rozpoznawanym fotogra-

cego Kamińskiego (1819­1902). Po-

ku zbiegly się z Twoimi, zasyla bla-

perskim ­ walczyl w armii gen. Stani-

Wspomniany zbiór negatywów,

fikiem, a jego zdjęcia wydawane byly

stanowiono wspólnie, że ochronka

galne modly: Ad multos annos! Do

slawa Maczka. Zginąl kilka miesięcy

otwierają wlaśnie fotografie związane

w formie pocztówek przez ,,Książnice

będzie przeznaczona dla chlopców

możliwie najdluższego kresu życia,

przed końcem wojny w Holandii i tam

z osobą abpa Józefa Teodorowicza.

Atlas". Treszka we wrześniu 1939 r.

o narodowości polskiej do czasu

Ignacy Kamiński".

Są to zdjęcia z 1927 r., i ­ zgodnie

ukończenia osiemnastego roku ży-

Niestety kilka lat później po tym

z opisem dokonanym ręką Treszki ­

cia. W utrzymanie jej zaangażowalo

szczególnym wydarzeniu arcybiskup

przedstawiają przebieg uroczystości

się wiele instytucji i obywateli miasta

zmarl w 1901 roku. Miasto, w którym

zorganizowanych przez Politechni-

Stanislawowa. To wlaśnie dzięki

spędzil najdluższy okres swojego ży-

kę Lwowską w związku z 40-leciem

swym darczyńcom ochronka nie

cia kaplańskiego, okrylo się żalobą.

święceń kaplańskich oraz 25-leciem

przestala istnieć, nawet po śmierci

Z ratusza, rady powiatowej, Sokola

powolania na arcybiskupstwo lwow-

jej inicjatora.

i innych budynków wywieszono cho-

skie abpa Józefa Teodorowicza.

rągwie żalobne. W dowód pamięci

Uroczystości

zorganizowaly

po zmarlym na pogrzeb do Lwowa

Pamięć o ks. arcybiskupie

wspierane przez Teodorowicza or-

wyslano specjalną deputacje. Posta-

Izaaku Isakowiczu

ganizacje narodowe. Świadczą o

Po przeszlo trzydziestu latach

nowiono także utworzyć dwa miejsca

tym ich symbole, którymi ozdobiona

wytężonej pracy ksiądz Isakowicz

w zakladzie kalek i starców. A za spo-

zostala sala oraz zdjęcie Romana

wyjechal ze Stanislawowa. W 1882

kój jego duszy urządzono uroczyste

Dmowskiego. Caly zbiór związany

roku zasiadl na ormiańskiej stolicy

nabożeństwo żalobne w kościele

z rocznicą, to pięćdziesiąt sześć fo-

arcybiskupiej we Lwowie. Za każdym

ormiańskim i w Wielkiej Synagodze.

tografii przedstawiających: uroczy-

razem, gdy  odwiedzal ukochane

Zapamiętano go jako troskliwego

stości religijne, przemarsz delegacji

miasto, jakim byl dla niego Stanisla-

ojca o swoje dzieci. W nekrologu

oraz samo wydarzenie, w którym

wów, mieszkańcy ze wzruszeniem i

umieszczonym w ,,Kurierze Stani-

uczestniczy choćby późniejszy me-

wdzięcznością witali swojego daw-

slawowskim" napisano na koniec:

tropolita lwowski obrządku laciń-

nego proboszcza. Reprezentanci róż-

,,Osierocil caly kraj. U trumny jego

skiego, a wówczas biskup ­ Euge-

nych wyznań i narodowości darzyli go

jęknęla z bólu dusza calego narodu

niusz Baziak (1890­1963).

Przemawia abp Józef Teodorowicz, Lwów 1927 r.

powszechną sympatią i szacunkiem.

polskiego".

,,Wielcy czy maluczcy, demokraci

korzystaj z uslug polskich przewodników

czy arystokraci, Polacy, Rusini, Ży-

***

dzi, mieli w nazwisku i osobie ks.

Opracowano na podstawie wie-

arcybiskupa Isakowicza, jakiś tali-

lu publikacji historycznych, przede

ze Lwowa!

zman lączności i spójni" ­ pisano

wszystkim zaś książki ks. Tadeusza

na lamach ,,Kuriera Stanislawow-

Isakowicza-Zaleskiego, Arcybiskup

Fachowe oprowadzanie po Lwowie, pilotowanie

skiego".

ormiański Izaak Mikolaj Isakowicz

Szczególnym miejscem dla ar-

,,Zlotousty". Duszpasterz, spolecznik

grup turystycznych po Kresach w języku polskim

cybiskupa pozostala ochronka, któ-

i patriota 1824-1901, Kraków 2001.

rą wspieral finansowo do ostatnich

Szereg informacji zaczerpnięto rów-

tel.: 0-0380679447843, 0-380677477329, 0-380676750662, 0-380504304511,

lat życia. Poświęcil kilkakrotnie na

nież z prasy wydawanej w Stanisla-

0-380504307007, 0-380509494445, 0-380987175971

ten cel część wlasnych pieniędzy

wowie z okresu autonomii galicyj-

otrzymanych z darów honorowych,

skiej.