25

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 23 maja­15 czerwca 2017 nr 9­10 (277­278)

karol Mikuli ­ Ormianin zaslużony dla kultury polskiej

z orderem Cesarza Franciszka Józefa I

Postać wyjątkowo zaslużona dla kultury polskiej i jednocześnie prawie calko-

wicie zapomniana w XX wieku. Syn Ormianina i Austriaczki, który ze Lwowa

uczynil wyjątkowe miejsce kultywowania tradycji chopinowskich.

cze na kilka lat przed wprowadzeniem

rycy Rosenthal, Rudolf Schwarz,

MICHAL PIEKARSKI

autonomii galicyjskiej, począwszy od

Maria Wiktoria Soltysowa, Leonia

Karol Mikuli urodzil się w 1819 r.

1860 r. językiem wykladowym kon-

Wildowa, Helena Windakiewiczowa,

w Czerniowcach. Lekcje gry na forte-

serwatorium na miejsce dotychczas

Wladyslaw Wszelaczyński, Matylda

pianie pobieral tam u polskiego piani-

obowiązującego języka niemieckie-

Żlobicka. Pod kierunkiem Mikulego

sty Franciszka Kolberga. Już pierw-

go ustanowil język polski.

edukację pianistyczną zdobywala

szy nauczyciel zaznajomil Mikulego

Za czasów dyrekcji Karola Mi-

także Olga Lityńska, której wnuczką i

z twórczością Fryderyka Chopina. Po

kulego zaczęto w GTM wykonywać

uczennicą byla Lubka Kolessa, zna-

maturze Mikuli wyjechal do Wiednia,

coraz więcej utworów kompozytorów

na ukraińska pianistka wychowana

skąd po nieukończonych studiach

polskich. Publiczność lwowska miala

w Wiedniu. U Mikulego ksztalcili się

medycznych wyruszyl do Paryża aby

możliwość zapoznania się, nieraz po

także znani polscy kompozytorzy:

ksztalcić się pod kierunkiem Frydery-

raz pierwszy, z dzielami m.in. Stani-

Stanislaw Niewiadomski i Mieczy-

ka Chopina. Mialo to miejsce w latach

slawa Moniuszki, Ignacego Feliksa

slaw Soltys.

1844-1847 (wedlug niektórych źró-

Dobrzyńskiego, Karola Lipińskiego

Za swoje zaslugi Karol Mikuli zo-

del już od 1841 r.). Karol Mikuli mial

oraz oczywiście Fryderyka Chopina.

stal w 1889 r. odznaczony Krzyżem

okazję doglębnie zaznajomić się z

Wraz z Wincentym Polem wspól-

Rycerskim Orderu Cesarza Fran-

Karol Mikuli

tajnikami interpretacyjnymi utworów

organizowal pierwsze we Lwowie

ciszka Józefa I. Zmarl we Lwowie

Dąbrowskiego (obok uwertury Klótni

Chopina oraz poznać blisko same-

swoją dawną uczennicą, a następnie

koncerty muzyki dawnej. Mikuli nie

21 maja 1897 r. i zostal pochowany

przez zaklad Karola Lipińskiego jest

go kompozytora. Po latach Mikuli

żoną Stefanią prowadzil aż do samej

zaniedbywal także twórczości kom-

na Cmentarzu Lyczakowskim.

wspominal: ,,jedynie uczniowie znali

śmierci. W szkole tej klasę fortepianu

pozytorów zagranicznych. To wlaśnie

to kolejny przyklad zastosowania tej

Karol Mikuli, z pochodzenia Or-

w pelni Chopina ­ pianistę, którego

prowadzil także wybitny uczeń Miku-

on wprowadzil do obiegu wykonaw-

melodii w twórczości lwowskich kom-

mianin, przez 40 lat dzialal na rzecz

wznioslość i perfekcja objawialy się

lego ­ Franciszek Neuhauser.

czego symfoniczne utwory Roberta

pozytorów).

polskiej kultury muzycznej, dlatego z

najlepiej sam na sam z uprzywilejo-

Jako kompozytor Karol Mikuli,

Schumanna.

Twórczość Karola Mikulego re-

calą pewnością możemy go zaliczyć

wanym na lekcji". W Paryżu spotykal

podobnie jak jego mistrz Fryderyk

W ,,Gazecie Lwowskiej" w 1897 r.

prezentuje styl romantyczny. Choć

do osób zaslużonych dla kultury pol-

się także z innymi przedstawicielami

Chopin, tworzyl przede wszystkim

pisano: ,,We Lwowie rozwinąl Mikuli

byl pod wplywem stylu Chopina, to

skiej. W jego pogrzebie wzięly udzial

życia kulturalnego, m.in. Heinrichem

utwory fortepianowe. Byly to: mazur-

czynność nadzwyczajną, stwarzając

nie naśladowal go mechanicznie.

nieprzebrane tlumy. Zanim wyruszo-

Heinem, George Sand i Ferencem

ki, nokturny, walce, polonezy, etiudy.

poniekąd na nowo zamarle poprzed-

Wiele utworów Mikulego ukazalo się

no w stronę cmentarza nad trumną

Warto wśród nich wymienić Dwa

Lisztem, z którym pozostawal w przy-

nio życie muzykalne, budząc świet-

we Lwowie i w Wiedniu drukiem za

śpiewaly lwowskie chóry: ,,Lutnia",

jacielskich kontaktach do końca życia.

nym wykonaniem utworów Chopina

jego życia. Karol Mikuli przygotowal

,,Echo" i ,,Bojan".

W 1847 r., z powodu pogarszającego

zamilowanie do genialnej, natchnio-

także do druku wiele dziel Chopina.

We Lwowie o Karolu Mikulim

się stanu zdrowia mistrza Mikuli prze-

nej pieśni polskiej".

Często korzystal wówczas z uwag

oprócz nagrobka na cmentarzu przy-

jąl nawet podobno na pewien czas

We Lwowie Karol Mikuli w dal-

zanotowanych przez swojego mi-

pomina kilka istniejących do dziś

prowadzenie lekcji gry na fortepianie

szym ciągu dawal się slyszeć także

strza na egzemplarzach lekcyjnych.

obiektów ­ Teatr Skarbkowski, w

udzielanych uczniom chopina.

jako koncertujący pianista, wykonu-

Byl redaktorem jednego z pierw-

którym w XIX w. mieścilo się również

Z Paryża Karol Mikuli wyjechal

jąc m.in. dziela Fryderyka Chopina.

szych, zbiorowego 17 tomowego

konserwatorium, a także katedra or-

w 1847 r. (lub na początku 1848 r.),

O jego wirtuozowskiej technice pisal

wydania dziel Chopina opublikowa-

miańska ­ kościól, z którym Mikuli

z powodu rewolucyjnych wydarzeń

w 1860 r. Karol Wild, znany lwowski

nego w Lipsku w 1879 r.

byl związany jako wierny. Do dziś

szykujących się we Francji. Powró-

wydawca, żywo uczestniczący w

Za sprawą Karola Mikulego

zachowala się na ścianie zewnętrz-

cil do rodzinnych Czerniowiec, gdzie

kulturalnym życiu Lwowa. Relacjo-

Lwów stal się ważnym ośrodkiem

nej katedry tablica upamiętniająca

zostal profesorem gry na fortepia-

nowal w liście do swojej żony Le-

chopinowskim. Przez 30 lat pracy

Ormianina wyjątkowo zaslużonego

nie. Występowal także jako pianista

onii, która byla uczennicą Mikulego,

pedagogicznej wyksztalcil tu sze-

dla kultury polskiej.

m.in. w Bukareszcie, Jassach, Kijo-

wykonanie wariacji na tematy z wlo-

reg pianistów i kompozytorów. To

wie, Kiszyniowie i we Lwowie.

skich oper, skomponowanych przez

wlaśnie jemu lwowska szkola piani-

***

Polonezy op. 8 zadedykowane Kor-

W życiu Karola Mikulego datę

jednego z dzialających we Lwowie

styczna zawdzięczala bezpośrednią

Więcej o Karolu Mikulim i tra-

przelomową stanowil 1858 r., gdy

nelowi Ujejskiemu, wydane drukiem

kompozytorów, w których ,,napchal

kontynuację tradycji chopinowskich.

dycjach chopinowskich we Lwowie

przeprowadzil się do Lwowa, gdzie

w oficynie Karola Wilda we Lwowie.

[kompozytor] tam trudności, tryle-

Do uczniów Karola Mikulego należe-

będzie można przeczytać w przy-

zostal powolany na stanowisko dy-

Na szczególną uwagę zasluguje

rów, pasażów pojedynczych i okta-

li pianiści: Raul Koczalski, Kornelia

gotowywanej przez autora książce

również Ballada B-dur op. 21, jedyny

rektora Galicyjskiego Towarzystwa

wami co niemiara, a Mikuli pomimo

Löwenherz-Parnas, Ludwik Marek,

,,Muzyka we Lwowie. Od Mozarta

Muzycznego. Odtąd jego życie zwią-

tego rodzaju gatunek muzyczny w

ogromnej tremy sypal gatki, śpiewal,

Aleksander Michalowski, Franciszek

do Majerskiego. Kompozytorzy, mu-

zane bylo już do końca ze stolicą Ga-

twórczości Mikulego. Komponowal

zdumiewal legatem energią w okta-

Neuhauser, Ludmila Mitscha, Mau-

zycy, instytucje".

licji. Kierowal także przez niemal 30

także pieśni na glos z fortepianem do

wach, aż serce skakalo".

lat Konserwatorium GTM, prowadząc

wierszy w języku niemieckim (m.in.

Z kolei w interpretacji utworów

wyższy kurs gry na fortepianie oraz

J. W. von Goethego i H. Heinego),

Chopina dla Mikulego wirtuozeria

szereg przedmiotów teoretycznych.

utwory sakralne. Wśród utworów ka-

nigdy nie stala na pierwszym planie.

meralnych uwagę zwraca Serenada

Przez kolejne dziesięciolecia zwią-

Idiom wykonawczy, zaczerpnięty od

As-dur op. 22 na klarnet i fortepian,

zany byl w ten sposób z gmachem

swojego mistrza, przekazywal swoim

Teatru Skarbkowskiego.

zawierająca w partii fortepianu wiele

uczniom, o czym wspominal Raul

Można śmialo stwierdzić, że Karol

wirtuozowskich przebiegów, wyka-

Koczalski, pisząc, że do wskazówek

Mikuli byl w drugiej polowie XIX wieku

zując analogię z utworami Chopina

otrzymanych od Mikulego należala

(m.in. Scherzem cis-moll op. 39),

glówną postacią życia muzycznego

następująca: ,,Sluchacz nie powi-

Lwowa. Jego dzialalność przypadala

zaś w partii klarnetu wskazująca na

nien być olśniony bieglością palców,

akurat na okres, kiedy miasto wraz

wplyw melodyki ludowej Bukowiny.

przeciwnie, wykonawca musi swą

Z kolei rozbudowany Polonez e-moll

z calą Galicją otrzymalo autonomię

technikę, jako rzecz rozumiejącą się

w ramach utworzonych w 1867 r.

op. 7 na troje skrzypiec poprzez wir-

samą przez się, wprost poboczną,

Austro-Węgier. Odtąd kultura polska

tuozowskie pochody stanowi kompo-

podporządkować pięknu wykonywa-

mogla rozwijać się już bez większych

zycję wyraźnie wyróżniającą się od

nej kompozycji i w żadnym wypadku

ograniczeń, zaś język polski zostal

innych tego rodzaju utworów kame-

nie powinien dążyć do blyszczenia w

uznany za urzędowy, stosowany w

ralnych, tworzonych wówczas na zie-

roli wirtuoza".

miach polskich. W Polonezie e-moll

administracji i sądownictwie. Zaistnia-

W 1887 r. Karol Mikuli, podobno

la sytuacja stala się po prostu usank-

uwidacznia się także wyraźnie wątek

ze względu na zly stan zdrowia, zrezy-

cjonowaniem dążeń wielu ówcze-

patriotyczny w twórczości Karola

gnowal ze stanowiska dyrektora GTM

snych mieszkańców Galicji. Mikuli byl

Mikulego. Świadczy o tym dobitnie

i Konserwatorium. Jednak już w 1888

zwolennikiem rozwoju kultury polskiej,

część środkowa, gdzie rozbrzmiewa

r. zalożyl we Lwowie wlasną, prywat-

nieoczekiwanie melodia Mazurka

o czym świadczy choćby fakt, że jesz-

ną szkolę muzyczną, którą wraz ze