43
www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 23 maja15 czerwca 2017 nr 910 (277278)
Humor
,,pożytek i ozdobę", (w przywileju z
miesiące bowiem letnie to czas wy-
tej garstki przedstawicieli Ormian,
świec, mydla i do aptek. Bardziej
dnia 6 czerwca r. 1685).
tężonej pracy w ich zawodzie. Koń-
którzy niejedną kartę historji Polski
przedsiębiorczy jeździli sami z to-
żydowski
Z ich lona wyszlo także mnóstwo
czy się okres tuczenia i następuje
zapisali zlotemi zgloskami.
warami na Węgry.
ludzi slawnych w literaturze, siewców
sprzedaż. Rząd rosyjski internuje
Jak wspomnialem, w podróż taką
szlachetnych prawdy i cnoty, na-
ich jako obcopoddanych. Dzięki in-
W dziale Kronika umieszczo-
wybierali się ludzie roztropni, znający
tchnionych mistrzów slowa w poezji
terwencji patrjarchy ormiańskiego
ne są informacje bieżące z życia
języki, a szczególnie język węgierski.
W Nowym Jorku pewien imi-
i kaznodziejstwie i wielu innych dzie-
u glównodowodzącego ówczesne-
Ormian.
Na Węgrzech spotykali się od czasu
grant żydowski zglasza się do pracy
dzinach. Któż nie zna n. p. uwień-
go, Brussilowa, nie idą do obozów
Jubileusz JE. X. Arcybiskupa
do czasu Ormianie kuccy ze swym
w sklepie konfekcyjnym, należącym
czonego poety Szymona Szymono-
internowanych. Muszą jednak na
Teodorowicza zostal odlożony do je-
do rodowitego Amerykanina.
ziomkami, kupcami siedmiogrodzki-
- Z jakich stron pochodzisz?
wicza, sielskiego piewcy, który byl
gwalt sprzedawać za bezcen swój
sieni z powodu przewleklej restauracji
mi. O jednem takiem spotkaniu wśród
pyta przyszly chlebodawca.
mistrzem Jakóba Sobieskiego, ojca
inwentarz żywy i martwy i osie-
katedry.
specjalnych okoliczności opowiadają
- Jestem Amerykaninem.
króla Jana III, przyjacielem i doradcą
dlać się po większych miastach na
Poświęcenie kamienia węgiel-
w Kutach po dziś dzień. Mialo ono
- A gdzie się urodzileś?
Jana Zamojskiego i wychowawcą
oczach wladz. Przez caly ten czas,
nego W drugi dzień Zielonych świat,
mieć miejsce w Debreczynie. Kilku
- W Grodnie.
jego syna? Któż nie ceni wysoko
z wyjątkiem drobnych, dorywczych
t.j. 6 b.m. Bractwo św. Józefa przy
Ormian kuckich sprzedawalo tam
- To jak możesz być Amerykani-
owocnej dzialalności ks. Grzegorza
transakcyj, siedzą bezczynnie. Nie-
archikatedrze ormiańskiej obchodzilo
swój towar. Wtem podchodzą do nich
nem, skoro urodzileś się w Grodnie?
Piramowicza, znakomitego pedago-
pewność i troska o rodziny trawi ich
podnioslą uroczystość poświęcenia
dwaj kupcy węgierscy i poczynają to-
- A gdybym się urodzil w stajni,
ga i mówcy, męża niezwykle zaslu-
stale. W r. 1917 wracają do kraju. Tu
kamienia węgielnego pod wlasny
war targować. Cena wydawala się im
to bylbym koniem?
żonego okolo polskiego szkolnictwa?
jednak w czasie trzyletniej nieobec-
dom, w którym prócz dużej sali
za wysoka, jakkolwiek gatunek się im
***
Kto nie wymawia z czcią takich imion,
ności wiele się zmienilo. Na szczę-
zebrań stanie dwanaście ubikacyj
podobal. Naradzają się więc ze sobą.
Dwóch Żydów czyta uważnie
jak ks. Karola Antoniewicza albo ks.
ście zostaly, im przynajmniej skrom-
dla pomieszczenia potrzebujących
Aby w ich mniemaniu sprzedający
afisz opery.
arcybiskupa Isaka Isakowicza tych
ne gospodarstwa. Obraz nędzy i
opieki starców, czlonków tegoż Brac-
nie zrozumial, poslugują się językiem
- Patrz, tu pisze ,,pantomima".
mężów opatrznościowych, owianych
upadku ducha dopelniają gwalty i
twa. Przy ul. Pijarów l. 50, z pięknie
ormiańskim. Nie w ciemię bity kut-
Co znaczy pantomima?
duchem Bożym, co byli gwiazdami
rabunki z jednej strony najeźdźców,
udekorowanej ambony przemówil X
czanin podchwycil dźwięki mowy i
- Ja ci to zaraz wytlumaczę. To
naszego kaznodziejstwa, których
Kajetanowicz, podnosząc doniosle
jest takie przedstawienie, w którym
uwielbial kraj caly za życia, a oplaki-
znaczenie uroczystości, a następ-
ludzie rozmawiają ze sobą, ale nic
wal po zgonie...
nie dokonawszy aktu poświęcenia,
nie mówią.
Stawszy się od dawna Polakami,
wmurowal pierwszą ceglę, pod któ-
***
nie stanowią u nas Ormianie jakiegoś
rą zlożono dokument pamiątkowy.
Pewien Żyd wpadl do rzeki. To-
osobnego odlamu czy grupy. Lecz
Drugą ceglę polożyl p. Wlodzimierz
nie. Na brzegu zbiera się tlum ga-
jak wszędzie pojedyncze rody, skla-
hr. Dzieduszycki, trzecią architekt
piów. Tonący wzywa ratunku:
dające się na calość spoleczeństwa,
p. Wladyslaw Szpetman, honorowi
- Sto koron odważnemu ratow-
mają swe genealogje i jakby osobne
czlonkowie Bractwa.
nikowi!
Tlum stoi nieporuszony.
dzieje, tak w naszym kraju wielka
Pod koniec 1926 roku wyszla z
- Sto pięćdziesiąt koron odważ-
rodzina Ormian wchodząca w sklad
druku we Lwowie nieduża broszura
nemu ratownikowi!
polskiego ogólu, przechowuje wśród
zawierająca 32 str. z czterema ilustra-
I tym razem nikt nie ma ocho-
siebie pamięć swego pochodzenia i
cjami, napisana przez X. D. Kajeta-
ty skąpać się w rzece. Żyd krzyczy
posiada wlasne tradycje.
nowicza p. t. ,,Katedra ormiańska i jej
ostatkiem tchu:
otoczenie". Jest to bardzo starannie
- Dwieście koron odważnemu
opracowany przewodnik po naszej
O Ormianach w Kutach
ratownikowi!
Co do historji ich przybycia, to
katedrze, oddający wielkie uslugi
Jakiś osobnik wskakuje do wody
wiemy, że przybyli tu w pierwszych
milośnikom zabytków miasta Lwo-
i wyciąga go na brzeg. Żyd leży na
początkach 18 w. pod przewodnic-
wa. Z książeczki tej dowiadujemy się
ziemi ociekający wodą, ledwo dyszy,
twem Szadbejów, późniejszych Osad-
również, że dzisiejsza kaplica woj-
ale z jego ust dobywa się wyraźny
ców, z Woloszczyzny. Od początku
skowa, znajdująca się między ulicą
szept:
też prowadzą handel z tym krajem.
Misjonarską, a placem tejże nazwy,
- Powiedzialem... sto pięćdzie-
Ilość ich musiala być znaczna, jeśli
jest dawnym kościolem ormiańskim
siąt...
od razu postarali się o wybudowanie
św. Krzyża, zbudowanym w r. 1629
***
kościola. W r. 1715 nadaje im ówcze-
przez Isaka Agopsowicza.
Bylo to przed wojną, na początku
sny dziedzic tych ziem, Józef Potocki,
Cena egzemplarza wynosi 50
lat trzydziestych. Przewodnik opro-
przywilej na wystawienie świątyni.
gr. do nabycia w Redakcji ,,Poslańca
wadzający wycieczkę po malopol-
Przy końcu tego samego wieku ulega
św. Grzegorza".
skim uzdrowisku poświęca parę slów
ona pożarowi. Ormianie budują wnet
miejscowym świątyniom:
nową, a gdy i ta w polowie 19 stulecia
W rubryce Dzial Korespon-
- Tu, proszę państwa, kościól dla
pada pastwą plomieni, stawiają trze-
dencyjny, ks. Kajetanowicz pisze:
rzymskokatolików, nie opodal cerkiew
cią, po dziś dzień istniejącą. Prócz
Otwieramy niniejszy ,,Dzial Ko-
dla grekokatolików, a tam synagoga
dla kuracjuszy.
kościola mieli Ormianie kuccy i szkolę
respondencyjny", który by slużyl do
***
ormiańską, do której mlodzież na na-
wzajemnego poznawania się na-
Zawodowy karciarz i szuler Josel
ukę uczęszczala. Szkola ta przetrwa-
szej garstki Ormian i do wzajemnej
Nyselbaum leży na stole operacyj-
la do drugiej polowy 19 wieku, kiedy
wymiany myśli. Niejednokrotnie się
nym. Po zalożeniu maski chlorofor-
to ustawa o przymusie szkolnym, z
z drugiej strony cygańskich (czytaj
zdarza, że los rzuci czlowiekiem w
zrozumial. Uzyskal po pewnym cza-
mowej lekarz każe mu liczyć. Pacjent
równoczesnem utworzeniem szkoly
węgierskich) oswobodzicieli. Mlódź
zapadly kąt, izolując go tem samem
sie, rzecz prosta, cenę najlepszą.
liczy:
polskiej, kladzie kres szkole ormiań-
cala na wojnie, starcy i kobiety bro-
od krewnych i przyjaciól. Niech więc
Gdy sprzedal i pieniądze schowal,
- Jeden, dwa, trzy, cztery, pięć,
skiej.
nią dobytków przed zupelną ruiną.
ten ,,Poslaniec" będzie pomostem,
żegnając się z nimi, począl polecać
sześć, siedem, osiem, dziewięć, dzie-
Ormianie prowadzili handel mię-
Podkreślić tu należy prawdziwe oj-
umożliwiającym mu z jednej strony
się nadal gorąco, w najczystszym
sięć, walet, dama, król, as...
dzy Woloszą a Polską. Kiedy w 1772
cowskie stanowisko ormiańskiego
lączność z Archidjecezją w sprawach
języku ormiańskim ich laskawym
***
r. Kuty wraz z calą niemal dzisiejszą
księdza proboszcza Samuela Ma-
religijnych, z drugiej zaś strony roz-
względom. Latwo wyobrazić sobie
Żyd siedzący z liczną rodziną w
Malopolską przechodzą pod pano-
nugiewicza, który slowem i czynem
wiązywanie kwestyj codziennego ży-
zdziwienie i miny, odchodzących z
przedziale kolejowym trzeciej klasy
wanie Austrji, następuje zmiana w
podtrzymywal zwątpialego ducha.
cia przez duchowy kontakt z braćmi.
towarem, gdy to uslyszeli.
glośno krzyczy i wprowadza straszli-
tych stosunkach. Slyszymy teraz o
Ale jak wszystko zlo na świecie, tak
Korespondencję uprasza się ad-
Mimo na pozór tak dobrze ksztal-
we zamieszanie. Jadący w sąsiednim
wielkich transportach koni woloskich
i to znalazlo nareszcie swój koniec.
resować do Redakcji miesięcznika
tujących się stosunków handlowych,
przedziale nerwowy pasażer przywo-
i tureckich, prowadzonych do Wied-
Wojna się skończyla, a z nią nad-
,,Poslańca św. Grzegorza Lwów, ul.
poczęlo ubywać Ormian w Kutach.
luje konduktora:
nia dla stadnin cesarskich, a nawet
szedl i kres udręki.
Ormiańska l. 13.
Emigrowala, zwlaszcza mlodzież,
- Panie szanowny, powiedz pan
i do Bulgarji. Handel ten byl jednak
Obecnie praca pokojowa poczy-
Pismo drukowane bylo w ,,Dru-
do Bessarabji. Powodem tego byly
temu Żydowi, że jeśli nie przestanie
dość ryzykowny, zważywszy fakt, że
na się rozwijać. Ręce silne i tęgie glo-
karni Polskiej" we Lwowie, ul. Cho-
branki austrjackie. W latach 70-tych
się awanturować, to spotka go coś
wywóz koni z Turcji surowo wzbro-
wy są, lecz brak środków do handlu.
rążczyzna 17.
ubieglego stulecia nastąpil krach.
najgorszego! Konduktor komunikuje
niony. Prócz niego powstaje także
Brak kredytu paraliżuje zdrowe za-
Ówczesny austrjacki minister han-
Żydowi uslyszane przed chwila, slo-
przemysl skórniczy. Pobliskie góry
mysly. Utworzona dzięki interwencji
dlu Taaffe, zamknąl granicę, by
wa, a ten uśmiecha się gorzko:
Info
dostarczają w wielkiej ilości różnego
wspomnianego Przew. ks. probosz-
Dionizy Kajetanowicz ur. 8 kwiet-
- Panie konduktorze! Moja żona
podnieść produkcję Węgier. Ormia-
udaje się na operację do szpitala,
bydla. Wedlug ówczesnych kalkula-
cza Kasa Pożyczkowa nie jest w
nia 1878 w Tyszkowcach k. Horo-
nie stracili wówczas dużo, niektóre
moja szesnastoletnia córka jest w
cyj, wartość skóry i tluszczu pokrywa-
stanie dostarczyć z braku ogólnego
denki. Wikariusz kapitulny, infulat,
możne rodziny zostaly na zawsze
ciąży, Icek narobil w majtki, Mosiek
la cenę sztuki. Mięso zostawalo jako
kredytu w kraju, większych poży-
ostatni administrator archidiecezji
zrujnowane. Fakt ten nie zaważyl
wyrzucil przez okno bilety kolejowe,
zarobek. Budują więc ,,tabacharnie",
czek, bez których dźwignięcie się z
lwowskiej obrządku ormiańskiego w
zbytnio na ich handlu. Zmieniono
a na dodatek jedziemy w przeciwnym
w których wyprawiają skóry na sa-
dotychczasowej nędzy nie jest do
latach 1938 1945. Skazany na 10
tylko miejsca zbytu. Odtąd sprzeda-
kierunku... To powiedz pan sam, czy
fjany. Nadto powstają ,,salhany" t.j.
pomyślenia. Wedlug najnowszej sta-
lat lagrów, zmarl 18 listopada 1954 w
ją ten towar kupcom z wielkich miast
może mnie jeszcze spotkać coś gor-
fabryki wytapiania tluszczu zwie-
tystyki liczą dziś Kuty do 500 przed-
lagrze Abieź w obwodzie Komi.
przemyslowych jak z Lodzi, Bialej,
szego?
rzęcego. Safjany i lój znajdują wielki
stawicieli obrządku ormiańskiego.
Sosnowca, Dąbrowy i innych.
HORACY SAFRIN,
popyt. Po safjany przyjeżdżali kupcy
Dzielna mlodzież daje pewną rę-
Zostala zachowana oryginalna
Wojna światowa zaskoczyla
Przy sabasowych świecach
aż z Węgier. Lój odchodzil do fabryk
kojmię podniesienia się z upadku
pisownia
większość Ormian w Bessarabji,
